Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Nguyễn Gia Cát, hiệu Địch Hiên người xã Hoa Cầu, huyện Văn Giang (nay là thôn Xuân Cầu, xã Nghĩa Trụ, huyện Văn Giang, tỉnh Hưng Yên). Ông là danh sĩ nổi tiếng đương thời, để lại cho đời tác phẩm y học và văn học vô cùng hiếm có.
Tiến sĩ Nguyễn Gia Cát đối đáp khi đi sứ nhà Thanh. Ảnh minh hoạ: IT
Theo tương truyền, thuở nhỏ Nguyễn Gia Cát rất thông minh lanh lợi, nhưng có tính hay đùa nghịch. Một lần, có quan nghè làng bên về vinh quy, đường phải qua làng cậu bé. Gia Cát đang chơi bèn lấy gạch viết ra đường một chữ "Môn" rất to.
Quan nghè thấy thế hỏi, cậu bé trả lời: "Cổng to thì voi ngựa võng lọng mới qua được. Quan nghè không nhớ chữ "đồng khai trùng môn" của Tống Thái Tổ sao?". Quan nghè hơi ngượng, nhưng bảo ngay: Bé này giỏi thật, ta ra vế đối, đối được sẽ thưởng. Liền ra: Ngói đỏ lợp nghè, lớp trên đè lớp dưới (ý nói nghè vừa là cái nhà vừa là tiến sĩ).
Không nghĩ ngợi, Gia Cát đối luôn: Đá xanh xây cống, hòn dưới nống hòn trên (ý nói cống vừa là cái cống vừa là hương cống (cử nhân) học vị dưới tiến sĩ). Cái hóm hỉnh láu lỉnh của Nguyễn Gia Cát là những chữ như "hòn dưới nống hòn trên" có ý nghĩa răn đe "trên đè dưới", nhưng nếu không có "dưới nống trên" thì cũng sụp. Nống còn được hiểu là chống lại.
Biết là thơ văn của mình bị một đứa bé tóc còn để chỏm bẻ gãy, nhưng quan nghè cũng đành chịu, gật gù khen vế đối hay và thưởng cho một quan tiền. Gia Cát đem tiền ấy chia luôn cho các bạn chơi đánh đáo.
Nguyễn Gia Cát nổi tiếng với giai thoại trêu ghẹo quan nghè/INT.
Năm 26 tuổi, Nguyễn Gia Cát thi đỗ tiến sĩ khoa Đinh Mùi, niên hiệu Chiêu Thống 1 (1787) đời Lê Mẫn Đế. Tháng 12 năm 1787, quân Tây Sơn ra Bắc, ông về làng ở ẩn, dạy học không ra làm quan.
Năm 1802, Gia Long lên ngôi, ra Bắc. Ông không đến yết kiến, vua định bắt tội. Ông bảo với các bạn rằng: Có một ông Gia Cát mà lại bị tội, thì lấy ai làm quân sư. Câu nói đến tai Gia Long, ông được mời ra làm quan.
Năm 1803, Nguyễn Gia Cát cùng Lê Quang Định và Lê Chính Lộ đi sứ nhà Thanh. Đến Quảng Tây đoàn của ông gặp sứ bộ Ngô Nhân Tịnh, Trịnh Hoài Đức và Hoàng Ngọc Uẩn đã đi từ năm trước (Nhâm Tuất - 1802) nhưng vì gặp bão nên đi tới trễ, hai phái đoàn đã hợp lại để cùng đi sứ sang nhà Thanh.
Việc này, sử nhà Nguyễn chép: Tháng 4 năm Canh Thân (1800), lấy hàng thần là Nguyễn Gia Cát, tiến sĩ nhà Lê, làm Đốc học hầu Đông Cung (Hoàng tử Cảnh).
Kim Bảng lưu phương đề danh tiến sĩ – Nguyễn Gia Cát đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ năm 1787
Năm 1802 lấy hàm Cần Chánh điện học sĩ sung Ất Phó sứ trong sứ bộ Lê Quang Định qua Trung Quốc cầu phong. Nhà Nguyễn lại cử Binh bộ Thượng thư Lê Quang Định làm chánh sứ; Thiêm sự Lại bộ Lê Chính Lộ và Đông các học sĩ Nguyễn Gia Cát làm phó sứ sang Thanh xin cầu phong và đổi quốc hiệu là Nam Việt.
Khi vào chầu vua Thanh, ông bị hỏi vặn: "Vua nước Nam đặt niên hiệu Gia Long, có phải nhặt lấy trong hai niên hiệu của thiên triều là Gia Khánh và Càn Long không?". Nguyễn Gia Cát đối đáp trôi chảy khiến vua nhà Thanh rất mực khâm phục. Khi về nước, ông được thăng chức Tả tham tri bộ Lễ, tước Quỳ Giang hầu.
"Nước chúng tôi từ Trần, Lê về trước, Nam Bắc chia đôi nhau mà tự quyết lấy được. Nay vua tôi dấy lên từ Gia Định, thành công ở Thăng Long, nên đặt hiệu là Gia Long" – Lời đối đáp của Nguyễn Gia Cát trước lời vặn vẹo của vua nhà Thanh.
Nguyễn Gia Cát nổi tiếng về thơ văn, thường cùng nhóm "Gia Định tam gia" (Lê Quang Định, Ngô Nhân Tĩnh, Trịnh Hoài Đức) giao du thân thiết.
Tác phẩm của ông có: Hoa trình thi tập và Bi nhu quân phương trích lục. Đặc biệt tác phẩm "Quế Sơn y học yếu chỉ" gồm thơ văn, văn điếu và nền y học nước ta ở Đàng Trong thời chúa Nguyễn.
Các tài liệu đã chứng minh Đốc học Nguyễn Gia Cát chính là người thủ bút biên soạn tác phẩm này, để huấn luyện cho lương y ở Đàng Trong vào khoảng cuối TK 18, có chép tay bộ "Cổ mạch Quốc âm diễn ca" bằng Hán Nôm.
Một số sách về y học của triều Nguyễn cũng có chép bộ mạch này và có nhiều thế hệ y gia Việt Nam rất tâm đắc, trong đó có Nguyễn Đình Chiểu. Lương y Đỗ Phong Thuần đã dịch ra quốc âm in trong "Việt Nam y học thực nghiệm", xuất bản tại Sài Gòn năm 1956.
Với thủ bút của các quan Đại thần đương triều, đây là pho sách có giá trị và có thể tin tưởng được trong việc nghiên cứu, bổ sung nhiều vấn đề về lịch sử và y học.
Bộ sách có ghi các phần: Phú Thang, phú Mạch, phú Dược, phú Bệnh… không giống với các bộ sách của Trung Quốc như: Y học nhập môn, Phùng thị cẩm Nang, Minh Y chỉ chưởng… Khi đối chiếu với các pho sách của Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông thì nó có nhiều mặt chuyên biệt, đặc thù, ưu điểm riêng.
Đặc biệt sách ghi đầy đủ: Lư San Mạch gồm 3 phần: Lư San cổ mạch quốc âm ca (thơ Lục bát), Bát yếu mạch phú và Bát yếu tổng ngoa, đã bị thất truyền ngay tại Trung Quốc; Nhân thân phú, y thuật phú, phú phương thang, chỉ Nam dược vật quốc âm ca (sách dậy chữ Nôm cho lương y).
Có phân khoa, phân mục, phú thang, phụ khoa, tiểu nhi, thương hàn, ngoại cảm lục dâm và tạp chứng… Một phần nhỏ đã được một số lương y phóng dịch ra Việt ngữ, như: Lư San mạch phú, Lư San Mạch ca, Nhân thân phú. Nhưng hầu hết các sách đã dịch đều có nhiều thiếu sót.
Ngoài y học, Nguyễn Gia Cát còn để lại văn bản khá đặc biệt trong số các tác phẩm văn xuôi tự sự Việt Nam thời Trung đại – "Tân đính hiệu bình Việt điện u linh tập".
Tên của tác phẩm cho thấy, tác giả đã dựa trên cơ sở một tác phẩm có từ trước để sáng tác, đó là "Việt điện u linh tập" của Lý Tế Xuyên. Mặc dù ông cho rằng, mình chỉ làm một công việc rất nhỏ - tân đính hiệu bình (hiệu đính và bình luận mới), nhưng thực chất đã "hoán cốt" và biến một tác phẩm thần tích thành tác phẩm văn học nghệ thuật.
Nguyễn Gia Cát đã lấy cảm hứng sáng tác để biên soạn lại, khiến cho qui mô tác phẩm của Lý Tế Xuyên được mở rộng. Với bút pháp độc đáo, tạo dựng một khung cảnh hoành tráng về cuộc đấu tranh kiên cường chống xâm lược từ phương Bắc của dân tộc Việt Nam thời Bắc thuộc, qua đó địa linh nhân kiệt Việt Nam trong "Việt điện u linh tập" một lần nữa lại được tái hiện đầy đủ, cụ thể và sinh động.
"Việt điện u linh tập" là sự hòa trộn của cả ba tư tưởng Nho, Lão, Phật, cùng tập quán thờ cúng tổ tiên. Có thể nói, mục đích bao trùm lên toàn bộ tác phẩm là để phục vụ cho việc thờ cúng. Vì điều này mà tác phẩm trở thành sản phẩm văn tự có ảnh hưởng lớn đến dòng văn học tự sự Việt Nam suốt thời trung đại.
Tuy tiếp tục con đường của những người đi trước, nhưng Nguyễn Gia Cát đã bứt lên khỏi công việc "tăng bổ", "trùng bổ"... và đã lựa chọn cho mình một phương thức khác: Biến đổi một tác phẩm văn học chức năng lễ nghi thành một tác phẩm đậm đà sắc thái văn học nghệ thuật.
Nguyễn Gia Cát chính là tác giả "Tân đính hiệu bình Việt điện u linh tập".
Mặc dù có công rất lớn với triều đình nhà Nguyễn, cũng như với nền giáo dục trên cương vị Đốc học – và với nền văn học – y học Việt Nam, song, về sau Nguyễn Gia Cát lại dính vào một vụ án "khai man thần sắc" nên bị bãi chức, giam trong ngục 4 năm.
Theo một số nguồn sử liệu, vào tháng 2 năm Gia Long 3 (1804), các quan ở Bắc Thành tâu xin phong tặng cho thần thiêng các địa phương, sai các làng xã xét hỏi rõ linh tích. Phàm vị nào có công đức với dân, các triều vua đã phong tặng thì làm danh sách tâu lên để xin phong tiếp.
Vua Gia Long sai Nguyễn Gia Cát bàn tâu về việc kê khai này. Gia Cát uỷ cho Thiêm sự Vũ Quý Dĩnh trực tiếp chỉ đạo việc kê khai, sai con là Nguyễn Dực và em vợ là Cống sĩ Tô Văn Dậu phụ giúp.
Lợi dụng cương vị được giao, Vũ Quý Dĩnh làm bản khai giả và sắc giả, phong cho cả ông bà, bố mẹ mình làm phúc thần để được cấp sắc mới. Bọn Nguyễn Dực cũng dựa theo đó làm các sắc giả và khai man về các vị thần, khiến cho việc phong sắc bị nhầm lẫn, đảo lộn.
Mãi đến năm Tân Mùi (1811), vụ việc trên đây mới bị phát giác. Các quan ở Bắc Thành phát hiện được có đến hơn 560 đạo sắc bị làm giả để phong cho các "man thần". Vua Gia Long nghe lời tâu nổi giận, sai đình thần xét lại.
Điều đáng lưu ý của vụ việc là trong số các "man thần", có cả Hoàng Ngũ Phúc - đại tướng đã dẫn quân Lê - Trịnh vượt sông Gianh để đánh quân chúa Nguyễn ở Đàng Trong vào năm Giáp Ngọ 1774. Ông bị chết trên đường trở về Đàng Ngoài, đã được nhiều làng xã lập đền thờ.
Đặng Trần Thường - một trong những tâm phúc, có công lớn giúp Nguyễn Ánh - Gia Long gây dựng cơ đồ. Khi còn giữ chức Phó Tổng trấn Bắc Thành, tuy biết việc nhưng vẫn cho qua và cho liệt vào điển thờ.
Đến đây, Nguyễn Gia Cát cứ theo đó mà làm bản tâu xin gia tặng Hoàng Ngũ Phúc làm "Thanh danh văn võ thánh thần đại vương". Khi việc khai man bị phát giác, Đặng Trần Thường sợ hãi xin chịu tội.
Vụ án rất căng thẳng, sau nhiều lần bàn xét, cuối cùng vua Gia Long quyết định xử Vũ Quý Dĩnh trảm quyết (chém ngay, không xét lại), Đặng Trần Thường và Nguyễn Gia Cát cùng bị trảm giam hậu (bị tội chém nhưng được giam để xét lại án "thu thẩm"). Đến tháng 7 năm Quý Dậu 1813, hai người mới được tha.
Đây là vụ án "khai man thần thánh" duy nhất trong lịch sử thời nhà Nguyễn. Sau khi được tha, Nguyễn Gia Cát về làng mở trường dạy học và mất tại quê nhà năm 1816.
Sau khi bị mất Đà Nẵng (ngày 29/3/1975), tướng Weyand, Tham mưu trưởng Lục quân Mỹ trực tiếp vạch kế hoạch và đôn đốc ngụy quân Sài Gòn tổ chức một tuyến phòng thủ mới, kéo dài từ Phan Rang qua Xuân Lộc đến Tây Ninh, trong đó, Xuân Lộc là điểm trọng yếu. Dù được bảo vệ bằng lực lượng hùng hậu, nhưng cuối cùng, “cánh cửa thép” Xuân Lộc đã bị quân ta đập tan, mở ra thế trận mới trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử.
Sở Y tế đề nghị Trường Đại học Y Dược TP.HCM hỗ trợ xác minh bằng tốt nghiệp Cao đẳng điều dưỡng nghi là bằng giả và sẽ chuyển thông tin đến Công an TP.HCM để điều tra.
Chia sẻ
Chủ tịch nước Lương Cường cho rằng, ngoại giao đã huy động được sự ủng hộ của người dân các nước, tạo nên phong trào quốc tế rộng lớn chưa từng có ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của Nhân dân Việt Nam.
Chia sẻ
Lê Huy Việt Anh (sinh năm 2008) là đội trưởng U17 Việt Nam đang nổi lên như một thủ lĩnh thế hệ mới. Chàng trai gốc xứ Thanh phải vượt qua bao khó khăn và thách thức để thực hiện ước mơ khoác áo đội tuyển Việt Nam ở các cấp độ.
Chia sẻ
Hoa hậu Thanh Thủy, Tuyết Vân, Nguyễn Trần Duy Nhất hào hứng trong buổi hợp luyện tối 22/4 trên đường Lê Duẩn (quận 1, TP HCM) chuẩn bị Lễ kỷ niệm 50 năm thống nhất đất nước.
Chia sẻ
Trước việc nhiều người truyền tai nhau cách nhỏ nước cốt chanh vào mắt, mũi, tai để chữa bệnh, nhiều chuyên gia cho rằng đây là hành vi nguy hiểm, có thể gây mù loà vĩnh viễn.
Chia sẻ
Bằng hình thức hợp tác đầu tư, chia lợi nhuận khủng, Ngô Sĩ Linh và Nguyễn Hoài Nghĩa đã lừa đảo 261 bị hại và chiếm đoạt số tiền hơn 125 tỷ đồng.
Chia sẻ
Quán cà phê chim (gần quán Phở Sài Gòn) đường Phạm Thái Bường; CLB Chim cảnh Khánh Nguyên ở Khu đô thị Minh Linh (phường 5, TP Vĩnh Long). Chích chòe là giống chim vốn có tài vừa hót hay luyến láy như “ca sĩ”, vừa có thể huấn luyện thành một “võ sĩ” để thi đá. Thi đá chim thường là chích chòe than và thi hót dành cho chích chòe lửa, chim chào mào, chim họa mi, chim hút mật…
Chia sẻ
Theo nguồn tin từ Axios, Mỹ đã chính thức gửi cho Ukraine một đề xuất hòa bình được mô tả là “lời đề nghị cuối cùng”. Văn bản này chỉ dài một trang và Mỹ yêu cầu Ukraine phải phản hồi về đề xuất này ngay trong tuần này.
Chia sẻ
Không phải tới lúc này, Hội Điện ảnh Việt Nam đề nghị Bộ Công an vào cuộc, mà từ tháng 2/2025, ông Mai Huyền Linh (tức MC Quyền Linh) đã gửi đơn tới Sở Thông tin và Truyền thông TP.HCM đề nghị làm rõ hàng loạt trang mạng xã hội có dấu hiệu cắt ghép, dán hình của mình nhằm đưa thông sai sự thật.
Chia sẻ
Mùa nắng nóng tại Đà Nẵng, nhiệt độ liên tục tăng cao, dẫn đến nhu cầu sử dụng điện để làm mát trong sinh hoạt của người dân cũng tăng lên. Việc tiêu thụ điện năng đi liền với chi phí phải trả nên trong bối cảnh này, người dân TP Đà Nẵng đã tìm ra nhiều cách làm mới, sáng tạo hơn để tiết kiệm điện, góp phần bảo vệ môi trường và giảm tải cho ngành Điện.
Chia sẻ
5G Open RAN do Viettel High Tech phát triển đang ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Từ việc được chuyên trang viễn thông toàn cầu Light Reading đánh giá cao đến hợp tác triển khai mạng 5G Private tại Nigeria, Viettel đang cho thấy hướng đi chủ động và bài bản khi kinh doanh công nghệ cao tại thị trường toàn cầu.
Chia sẻ
Mới đây, Tòa án Nhân dân (TAND) quận Gò Vấp (TP.HCM ) đã thông tin về việc sẽ chính thức mở phiên tòa xét xử vụ kiện xe Mercedes hơn 5 tỷ đồng bị cháy của ca sĩ Duy Mạnh.
Chia sẻ
Chuẩn bị mở màn Chiến dịch Biên giới, đầu tháng 8/1950, Bộ Tổng Tham mưu thành lập bộ phận tiền phương do đồng chí Phan Phác, Phó tổng Tham mưu trưởng làm Trưởng bộ phận Tham mưu tiền phương trực tiếp chỉ đạo.
Chia sẻ
Người chồng phát hiện vợ là N.N.Y. ở thị trấn Năm Căn, huyện Năm Căn, tỉnh Cà Mau bắt nhốt một người phụ nữ để đánh đập, anh đã gọi điện báo công an đến giải cứu nạn nhân.
Chia sẻ
Kỳ tích mùa du lịch hè 2024 tại Sầm Sơn dự kiến sẽ lặp lại trong năm nay khi tâm điểm du lịch xứ Thanh được đầu tư hàng loạt sản phẩm mới cùng chuỗi sự kiện lễ hội đẳng cấp. Đây là “bệ phóng” cho BĐS du lịch – nghỉ dưỡng tại thành phố biển này.
Chia sẻ
Võ Thanh Hoàng Anh vừa tốt nghiệp Cử nhân Công nghệ thông tin, chuyên ngành Trí tuệ nhân tạo, với số điểm tuyệt đối (4.0/4.0) và được vinh danh là Thủ khoa của ngành.
Chia sẻ
Vũ Văn Lịch, nghi phạm cướp ngân hàng ở Hà Nội, khai do nợ nần vì chơi "tài xỉu" trên mạng nên đã lên kế hoạch dùng dao và xăng uy hiếp nhân viên ngân hàng để lấy tiền trả nợ.
Chia sẻ
NSƯT Hoàng Tùng cho biết, anh rất nể phục “mối duyên” âm nhạc của nhạc sĩ Nguyễn Thành Trung. Ở nhạc sĩ luôn đau đáu viết nên những lời ca, giai điệu để qua âm nhạc có thể lột tả được mọi khía cạnh trong đời sống con người.
Chia sẻ
Trước nhu cầu vốn tăng cao phục vụ sản xuất – kinh doanh trong bối cảnh kinh tế phục hồi, đặc biệt từ hộ cá thể, tiểu thương, người làm nông nghiệp và dịch vụ nhỏ lẻ, Agribank triển khai gói tín dụng ngắn hạn ưu đãi 50.000 tỷ đồng cho khách hàng cá nhân. Gói vay hỗ trợ hiệu quả dòng tiền, thủ tục nhanh gọn, lãi suất chỉ từ 4,5%/năm, phù hợp với nhu cầu vốn quay vòng, mở rộng sản xuất và duy trì hoạt động kinh doanh.
Chia sẻ
9 cầu thủ sẽ vắng mặt ở vòng 20 V.League 2024/2025 do án treo giò từ BTC giải.
Chia sẻ
UBND tỉnh Bình Định vừa phê duyệt chủ trương đầu tư xây dựng dự án mở rộng, cải tạo nút giao thông tại khu vực ngã 5 Đống Đa - Hoa Lư, với tổng mức đầu tư hơn 500 tỷ đồng.
Chia sẻ
Việc làm và thu nhập không ổn định trong bối cảnh kinh tế không nhiều khả quan khiến người dân thắt chặt chi tiêu. Các chuyên gia và doanh nghiệp lớn trong ngành bán lẻ bàn cách kích thích tiêu dùng nội địa.
Chia sẻ
Thủ tướng nhấn mạnh, trong hết nhiệm kỳ này, ĐBSCL có 600 km cao tốc và phấn đấu tới năm 2030 có ít nhất 1.300 km cao tốc, cao hơn dự kiến trước đây gần 100 km.
Chia sẻ
Khoảng 5 giờ ngày 23/4, tại Km332+50 trên tuyến cao tốc Mai Sơn – Quốc lộ 45, thuộc địa phận xã Đồng Tiến, huyện Triệu Sơn, Thanh Hóa đã xảy ra vụ tai nạn giữa hai xe tải khiến 2 người bị mắc kẹt trong ca bin, tử vong.
Chia sẻ
Agribank triển khai chương trình ưu đãi dành cho khách hàng doanh nghiệp “Mở tài khoản mới - Đón lộc kinh doanh”, cùng hàng loạt chương trình tín dụng ưu đãi có quy mô lớn, lãi suất cạnh tranh và thủ tục linh hoạt.
Chia sẻ
Cập nhật giá vàng hôm nay 23/4: Giá vàng thế giới giảm mạnh sau khi hướng đến mốc 3.500 USD/ounce. Trong nước, ngay giờ mở cửa, vàng miếng SJC "bốc hơi" 2 triệu đồng/lượng.
Chia sẻ
Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa tuyên bố, chính quyền của ông sẽ không áp dụng cách tiếp cận cứng rắn đối với Trung Quốc trong vấn đề thuế quan, đồng thời cho biết, mức thuế hiện tại lên tới 145% sẽ được giảm xuống "đáng kể" trong thời gian tới.
Chia sẻ
Agribank - với vai trò là ngân hàng thương mại hàng đầu đầu tư cho “Tam nông”, đã và đang khẳng định vị thế tiên phong trong việc cung ứng nguồn vốn, giải pháp tài chính và đồng hành cùng người dân, doanh nghiệp xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững.
Chia sẻ
Tổng công ty Điện lực TP Hà Nội (EVNHANOI) đã lập phương án tổ chức trực và xử lý sự cố, sửa chữa điện 24/24h sẵn sàng đảm bảo cung ứng điện tuyệt đối an toàn, liên tục và chất lượng trên địa bàn Thủ đô Hà Nội trong dịp Lễ kỷ niệm ngày Giải phóng miền Nam (30/4/1975 - 30/4/2025) và ngày Quốc tế lao động (01/5/1886 - 01/5/2025) .
Chia sẻ
Theo phương án sắp xếp đơn vị hành chính cơ sở của TP Hà Nội, dự kiến TP thành lập 5 phường rộng chưa đầy 2 km2, gồm: phường Cửa Nam, phường Láng, phường Ô Chợ Dừa, phường Văn Miếu – Quốc Tử Giám và phường Hoàn Kiếm.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
PV 
