Thành tựu đạt được và những thách thức đặt ra

Chính phủ Việt Nam đã xác định rõ mục tiêu giảm nghèo đa chiều trong giai đoạn mới, nổi bật là Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Theo đó, mục tiêu tổng quát là "phấn đấu giảm nghèo bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, cải thiện đời sống, tăng cường khả năng tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản của người nghèo; hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn".

Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (trước đây) đã đặt ra những chỉ tiêu cụ thể: Tỷ lệ nghèo đa chiều cả nước dự kiến giảm bình quân 1-1,5%/năm; riêng các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn giảm trên 3%/năm.

Mục tiêu này không chỉ dừng lại ở việc giảm số hộ nghèo, cận nghèo mà còn hướng tới việc cải thiện toàn diện các chiều thiếu hụt về tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin, việc làm và an sinh xã hội. Đây là minh chứng cho cam kết của Việt Nam trong việc thực hiện mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc "không ai bị bỏ lại phía sau".

Để đạt được các mục tiêu đầy thách thức kể trên, Chính phủ Việt Nam đã bố trí nguồn lực khổng lồ cho Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Tổng nguồn vốn thực hiện chương trình tối thiểu là 75.000 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương là 48.000 tỷ đồng; ngân sách địa phương là 12.690 tỷ đồng; và huy động hợp pháp khác là 14.310 tỷ đồng. Những con số ấn tượng cho thấy sự ưu tiên cao của Đảng, Nhà nước, Chính phủ đối với công tác giảm nghèo.

Trên thực tế, các tỉnh, thành đã chủ động xây dựng và triển khai nhiều mô hình, chính sách giảm nghèo phù hợp với đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của địa phương. Điển hình như các chương trình hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, tạo việc làm cho người nghèo; các chính sách hỗ trợ vay vốn ưu đãi, phát triển sản xuất, kinh doanh; các dự án xây dựng, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo. Nhờ đó, đời sống của rất nhiều dân đã được cải thiện rõ rệt, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu, công tác giảm nghèo đa chiều tại Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Tái nghèo và phát sinh nghèo vẫn là vấn đề còn tồn tại, đặc biệt ở các khu vực chịu ảnh hưởng của thiên tai, biến đổi khí hậu hoặc những nơi có trình độ dân trí còn hạn chế.

Khoảng cách giàu nghèo giữa các vùng miền, giữa thành thị và nông thôn, giữa các nhóm dân cư có xu hướng gia tăng. Các chiều thiếu hụt trong tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản vẫn còn tồn tại, đặc biệt là về giáo dục nghề nghiệp, thông tin và an sinh xã hội phi tiền tệ.

Hướng tới giảm nghèo bền vững

Để giải quyết những thách thức trên và đưa công tác giảm nghèo đa chiều tại Việt Nam lên một tầm cao mới, cần có những giải pháp đồng bộ và quyết liệt.

Cụ thể, cần hoàn thiện chính sách và thể chế, tiếp tục rà soát, bổ sung và hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về giảm nghèo theo hướng đa chiều, toàn diện và bền vững. Đặc biệt chú trọng xây dựng cơ chế phối hợp liên ngành hiệu quả, phân cấp rõ ràng trách nhiệm giữa các cấp, các ngành trong triển khai chương trình.

Đổi mới phương pháp tiếp cận, chuyển dịch mạnh mẽ từ hỗ trợ "cho" sang hỗ trợ "làm", từ trao "con cá" sang trao "cần câu", từ hỗ trợ tiền bạc sang hỗ trợ sinh kế bền vững, tăng cường năng lực tự lực cho người nghèo. Đẩy mạnh việc lồng ghép các chỉ số nghèo đa chiều vào các chương trình, dự án phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương.

Đầu tư vào nguồn nhân lực và phát triển kỹ năng, tập trung đào tạo nghề, nâng cao trình độ học vấn và kỹ năng cho người nghèo, đặc biệt là lao động nông thôn và người dân tộc thiểu số, giúp họ tiếp cận được các cơ hội việc làm tốt hơn, thích ứng với yêu cầu của thị trường lao động hiện đại.

Tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng thiết yếu như giao thông, điện, nước sạch, thông tin truyền thông ở vùng khó khăn. Nâng cao chất lượng và khả năng tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở, vệ sinh môi trường cho người nghèo.

Ngoài nguồn vốn ngân sách nhà nước, cần đa dạng hóa các nguồn lực huy động từ xã hội, doanh nghiệp, tổ chức quốc tế thông qua các hình thức hợp tác công tư, xã hội hóa. Đồng thời, nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng nguồn vốn, đảm bảo minh bạch, chống lãng phí và thất thoát.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thu thập, phân tích dữ liệu về nghèo đa chiều để có cái nhìn chính xác hơn về thực trạng và nhu cầu của người nghèo. Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giảm nghèo để phục vụ công tác quản lý, điều hành và hoạch định chính sách.

Tăng cường công tác giám sát, đánh giá định kỳ và đột xuất hiệu quả của các chương trình, dự án giảm nghèo, đảm bảo tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Thành tựu của Việt Nam trong công tác giảm nghèo đa chiều đã được cộng đồng quốc tế đánh giá cao. Từ một trong những quốc gia thuộc nhóm nghèo trên thế giới, Việt Nam đã giảm tỷ lệ nghèo từ hơn 50% vào năm 1990 xuống dưới 3% theo chuẩn nghèo quốc gia vào năm 2020. Tỷ lệ này còn giảm sâu hơn khi áp dụng chuẩn nghèo đa chiều mới.

Ngân hàng Thế giới (WB) và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã nhiều lần công nhận và đánh giá cao những nỗ lực và kết quả ấn tượng của Việt Nam, coi đây là một ví dụ điển hình về tăng trưởng bao trùm và phát triển bền vững.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt với nhiều biến động phức tạp, bài học kinh nghiệm từ công cuộc giảm nghèo đa chiều của Việt Nam là đóng góp quý báu cho nỗ lực chung xây dựng một thế giới công bằng, thịnh vượng và không ai bị bỏ lại phía sau.

×