Trợ giúp pháp lý, hỗ trợ giúp người nghèo giảm nghèo bền vững

Mọi công dân đều có quyền được trợ giúp pháp lý miễn phí

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 là một trong ba chương trình lớn, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với người nghèo. Chương trình hướng đến mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo, hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu.

Ngoài ra, giúp người nghèo tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống, hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn.

Chương trình là sự huy động tham gia của toàn xã hội, cộng đồng doanh nghiệp, các địa phương, tổ chức đoàn thể với phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau”. Trong đó, Hội Nông dân Việt Nam, với hệ thống cơ sở hội tới tận thôn bản đã trở thành một mắt xích không thể thiếu trong chương trình.

Thực hiện chương trình, những năm qua, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, các cấp Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với các cơ quan chức năng triển khai nhiều chương trình, dự án, giải pháp để nâng cao nhận thức của người dân về chương trình; giới thiệu những mô hình hay, cách làm hiệu quả để hội viên nông dân, người nghèo vươn lên thoát nghèo, có đời sống khấm khá.

Một trong những giải pháp được thực hiện để người dân vươn lên thoát nghèo là phối hợp cùng các cơ quan chức năng trợ giúp pháp lý cho người nghèo để họ có thể tiếp cận chính sách giảm nghèo, thủ tục vay vốn, thủ tục đất đai, tư liệu sản xuất…

Trợ giúp pháp lý cũng là một chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước dành cho những người không có khả năng sử dụng dịch vụ pháp lý có thu phí. Theo đó, người nghèo có thể được sử dụng dịch vụ pháp lý miễn phí khi có vướng mắc, tranh chấp pháp luật.

Thực hiện Kế hoạch số 32B/KH-NTNN ngày 3/4/2025 của Báo Nông thôn Ngày nay về việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững năm 2025 trên Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt, mới đây, Báo đã tổ chức tọa đàm trực tuyến với chủ đề: Trợ giúp pháp lý cho người nghèo, nhân tố trong giảm nghèo bền vững.

Tại buổi tọa đàm, luật sư Trần Tuấn Anh – Giám đốc Công ty Luật Minh Bạch (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, tại Việt Nam, trợ giúp pháp lý là quyền Hiến định, là quyền mà Nhà nước đảm bảo cho mọi công dân và được quy định rõ trong luật, các nghị định, thông tư. Như vậy, hệ thống pháp lý liên quan đến vấn đề này đã rất hoàn thiện.

Câu chuyện còn lại là triển khai trên thực tế ra sao, mạng lưới trợ giúp pháp lý viên được bố trí như thế nào cho phù hợp và quan trọng nhất là phải làm sao để người dân biết mình đang có quyền được trợ giúp pháp lý hoàn toàn miễn phí.

Theo luật sư Tuấn Anh, làm được những điều trên thì vai trò của cơ quan báo chí rất quan trọng, trong đó có Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt, cơ quan ngôn luận của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, tờ báo của giai cấp nông dân.

Bên cạnh đó, các trung tâm trợ giúp pháp lý cũng cần mở thêm các chi nhánh đến tận các cụm dân cư, tổ dân phố. Các trợ giúp pháp lý viên cũng cần phát huy hơn nữa vai trò của mình để người dân được tiếp cận quyền lợi chính đáng của mình.

Chỉ khi lan tỏa được như vậy, hiệu quả của trợ giúp pháp lý mới đi vào đời sống, đến được với người dân, đặc biệt là người dân ở vùng sâu vùng xa.

Không cần thay đổi luật mà cần thay đổi cách tiếp cận

Bên cạnh đó, vị luật sư cũng cho rằng, hiện nay công nghệ rất phát triển, đặc biệt là công nghệ AI gần giống với con người. Bên cạnh những mặt tốt thì cũng phát sinh vấn đề là lừa đảo trực tuyến, trong đó có lừa đảo bằng hình thức trợ giúp pháp lý online.

Thực tế, nhiều người dân không chỉ ở vùng sâu vùng xa mà cả ở các thành phố lớn, nơi rất phát triển cũng bị lừa. Nhiều người rơi vào hoàn cảnh éo le, đã nghèo lại còn mất thêm tiền khi gặp các “luật sư online” trên mạng xã hội.

“Tôi đảm bảo các “luật sư online” lừa đảo trên mạng họ nói hay hơn luật sư chính thống rất là nhiều, bởi vì đấy là thủ đoạn, là mục tiêu để họ chiếm đoạt được tiền của các bị hại.

Trong khi đó, kiến thức của người dân, đặc biệt là nông dân, người nghèo ít, dẫn đến dễ làm miếng mồi ngon cho các đối tượng lừa đảo. Chính vì vậy bây giờ phải có phương án để người dân dễ dàng được tiếp cận trợ giúp pháp lý. Phải làm sao để khi xảy ra chuyện, người dân phải biết đến chỗ nào để được giúp đỡ” – luật sư Tuấn Anh nêu quan điểm.

Luật sư Tuấn Anh cho rằng, bây giờ phải có cách tiếp cận người dân khác đi, thay vì gắn việc tư vấn cố định ở các cơ quan Nhà nước (tòa án, trung tâm trợ giúp pháp lý thuộc Sở Tư pháp) thì chúng ta chúng ta cũng phải đa dạng các nguồn tiếp cận.

Ví dụ, tận dụng thế mạnh của Internet để xây dựng các kênh tuyên truyền chính thông, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư vấn, phát tờ rơi, tổ chức những buổi tuyên truyền trực tiếp trong khu dân cư. Đặc biệt, có thể phối hợp với Đoàn luật sư, Hội luật gia các tỉnh. Hiện nay, Đoàn luật sư Hà Nội đang làm rất tốt việc này.

“Nếu người dân được trang bị kiến thức pháp luật tốt, việc thoát nghèo bền vững là việc trong tầm tay. Tôi cho rằng, việc hoàn thiện quy định pháp luật hiện nay chưa đến mức bức thiết vì đã tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, việc cần làm ngay là phải thay đổi cách tiếp cận của việc trợ giúp pháp lý đối với người dân” – vị luật sư nhấn mạnh.

Tại buổi tọa đàm, luật sư Phạm Hồng Sơn (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết, phần lớn các luật sư, luật gia đều tự nguyện trợ giúp pháp lý miễn phí cho người nghèo. Các công ty luật, văn phòng luật khi người nghèo tìm đến đều tư vấn rất là nhiệt tình, chu đáo.

Tuy nhiên, vấn đề là các luật sư cũng phải kiếm sống, bận rộn với công việc nên không thể dành toàn thời gian cho người nghèo được.

Đồng quan điểm với luật sư Tuấn Anh, luật sư Sơn cho rằng, cần có quy chế phối hợp để làm tốt hơn nữa công tác trợ giúp pháp lý.

“Tôi nghĩ cần có sự phối hợp giữa Liên đoàn luật sư, Đoàn luật sư các tỉnh, thành phố, Hội luật gia Trung ương, địa phương và Hội nông dân vì người nghèo đa số là nông dân.

Đề nghị, các trường luật, sinh viên luật năm cuối để tổ chức trợ giúp pháp lý trên mặt báo, hoặc tổ chức các buổi trợ giúp trực tiếp ở địa phương. Nếu tổ chức được, hằng năm tôi sẵn sàng đi nhiều chuyến để tư vấn miễn phí cho người nghèo” – luật sư Phạm Hồng Sơn chia sẻ.

Bên cạnh đó, luật sư Sơn còn cho biết, hiện nay, Trung ương Hội nông dân Việt Nam và các tổ chức khác, trong đó có Báo Nông thôn ngày nay/điện tử Dân Việt đang làm rất tốt công tác hỗ trợ nông dân.

Tuy nhiên, theo ý kiến cá nhân, vị luật sư cho rằng muốn hỗ trợ phải biết họ có gì và cần gì, sau đó phân bổ ra. Ví dụ như nông dân và người nghèo là nông dân đang có bao nhiêu đất. Trong mảnh đất đấy có bao nhiêu là đất ở, bao nhiêu đất nông nghiệp. Từ đó tư vấn, giải thích cho họ rằng trên mảnh đất đó chỗ nào được xây nhà, chỗ nào trồng cây…

×