Cá "ăn" cả sổ đỏ

Thực tế trên được ông Phạm Quang Phục - Giám đốc HTX Thủy sản chất lượng cao Xuân Nẻo, huyện Tứ Kỳ (Hải Dương) nói tại Tọa đàm "Giải pháp nâng cao hiệu quả nuôi trồng thủy sản vùng đồng bằng sông Hồng" do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và Cục Thủy sản phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Hải Dương tổ chức, ngày 25/4.

Hiện, ông Phục còn là Chủ nhiệm Liên hiệp HTX Thủy sản chất lượng cao Tứ Kỳ. Tổng diện tích nuôi trồng thủy sản của các thành viên trong Liên hiệp trên 100ha, nuôi các loại cá nước ngọt như: trắm, chép, rô phi...

Theo ông Phục, huyện Tứ Kỳ có lợi thế và tiềm năng rất lớn về nuôi trồng thủy sản, đặc biệt, là nuôi các loại cá nước ngọt. "Phải khẳng định, nghề nuôi cá đã giải quyết công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho rất nhiều hộ dân", ông nói.

Tuy nhiên, người nuôi cá ở Hải Dương nói riêng và ở các tỉnh ĐBSH nói chung cũng đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, vấn đề con giống, thức ăn kém chất lượng, quy trình nuôi chưa cải tiến, áp dụng công nghệ còn hạn chế, hạ tầng yếu kém, môi trường nước ô nhiễm, thiên tai, dịch bệnh đang "đè" lên vai người nuôi cá.

Và trận bão số 3 hồi tháng 9/2024 là cú "knock-out" hạ gục nhiều hộ nuôi cá ở Tứ Kỳ. Cơn bão quét qua cuốn trôi hết tài sản - là hàng trăm tấn cá trong ao. Nhiều hộ bỗng chốc lâm cảnh nợ nần, cá "ăn" cả vào sổ đỏ.

"Các thành viên của Liên hiệp HTX Thủy sản chất lượng cao Tứ Kỳ bị thiệt hại hàng trăm tỷ sau cơn bão số 3, nhưng đến nay, do vướng một số quy định, chúng tôi không nhận được bất cứ một đồng hỗ trợ nào", ông Phục nói.

Cũng theo ông Phục, nguồn nước để nuôi trồng thủy sản cũng đang bị ô nhiễm. Nhiều hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm xả thẳng ra môi trường. Nông dân thì ngày càng lạm dụng thuốc BVTV và sau khi sử dụng không được thu gom và xử lý triệt để nên ngấm theo nguồn nước gây ra nhiều hệ luỵ xấu tới những hộ nuôi trồng thủy sản, đặc biệt ảnh hưởng tới sức khoẻ con người.

Theo ông Nhữ Văn Cẩn, Phó Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), các tỉnh, thành phố khu vực ĐBSH có tiềm năng, lợi thế rất lớn để nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên, sản lượng 850.000 tấn năm 2024 là con số vẫn còn hạn chế, trong khi riêng tỉnh Đồng Tháp mỗi năm sản lượng cá tra trên 500.000 tấn.

Để đánh thức tiềm năng nuôi trồng thủy sản ở ĐBSH, ông Cẩn cho rằng, người dân và HTX cần tăng cường liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, phát triển thị trường, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm.

Các cơ quan chuyên môn cần kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ đàn cá bố mẹ và cho sinh sản nhân tạo, để chủ động sản xuất giống chất lượng tốt, tăng cường công tác quản lý chất lượng giống thuỷ sản, đặc biệt công tác kiểm dịch giống thuỷ sản.

Đầu tư nguồn lực, trang thiết bị, cán bộ chuyên trách thực hiện nhiệm vụ quan trắc môi trường và phòng ngừa dịch bệnh; xây dựng quy trình quan trắc, tập huấn, hướng dẫn công tác dự báo, cảnh báo môi trường cho cán bộ địa phương, người nuôi trồng thuỷ sản.

Thực hiện tốt công tác quan trắc, cảnh báo môi trường vùng nuôi trồng thuỷ sản trọng điểm, khuyến cáo kịp thời đến người nuôi để ứng phó hiệu quả với điều kiện môi trường nuôi có diễn biến bất lợi; kiểm tra, giám sát chặt chẽ và có biện pháp xử lý kịp thời tình hình dịch bệnh, không để dịch bệnh bùng phát.

Cá rô phi - hướng đi cho tương lai

Làm rõ thêm về nguồn con giống thủy sản, TS. Võ Văn Bình - Giám đốc Trung tâm Quốc gia giống thủy sản nước ngọt miền Bắc (Viện Nuôi trồng thủy sản I) cho biết, có hai yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng, số lượng và hiệu quả sản xuất giống thủy sản, đó là nguồn gen và công nghệ sản và kỹ thuật xuất giống.

Hiện nay, nhiều cơ sở ương, bán con giống đều không đăng ký với cơ quan chức năng. Trong khi đó, công nghệ, kỹ thuật tại những cơ sở này còn nhiều hạn chế, điều này sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến những hộ nuôi khi mua cá giống tại những cơ sở kém chất lượng.

Thông tin về một số đối tượng nuôi tiềm năng và có giá trị cao, TS. Bình cho hay, cá rô 78 (Oreochromis niloticus) là dòng cá rô phi nhập nội đã được Trung tâm Quốc gia Giống Thủy sản Nước ngọt miền Bắc tiếp nhận và nghiên cứu từ năm 2016 trong khuôn khổ đề án NN08.

Qua quá trình thuần hóa và thử nghiệm, dòng cá Rô 78 cho thấy khả năng thích nghi tốt với điều kiện khí hậu miền Bắc Việt Nam, có tốc độ sinh trưởng nhanh, hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) thấp và tỷ lệ sống cao. Các mô hình thử nghiệm ương nuôi và nuôi thương phẩm tại nhiều tỉnh như Hải Dương, Bắc Ninh, Sơn Tây và TP. Hồ Chí Minh đã khẳng định ưu thế vượt trội của dòng cá này so với các dòng rô phi truyền thống. Cá đạt kích cỡ thương phẩm trung bình từ 700–850g sau 3-6 tháng nuôi, phù hợp với nhu cầu thị trường trong và ngoài nước.

Bên cạnh khả năng thích nghi đa dạng môi trường (ao, lồng) và khả năng sinh sản ổn định, cá Rô 78 còn được đánh giá cao về hiệu quả kinh tế và tiềm năng nhân rộng trong sản xuất giống và nuôi thương phẩm quy mô lớn.​

Ngoài ra, còn có cá rô phi đỏ do Viện Nghiên cứu Nuôi trồng Thủy sản II đã triển khai chương trình chọn giống cá rô phi đỏ (Oreochromis spp.) từ năm 2008, nhập nội các dòng cá từ Ecuador, Đài Loan, Malaysia, Israel và Thái Lan. Sau 3 thế hệ chọn lọc, tốc độ sinh trưởng của cá rô phi đỏ tăng 30–40%, thời gian nuôi giảm 1–1,5 tháng, hệ số thức ăn giảm xuống 1,6–1,7 và tỷ lệ sống đạt 75–80%.

Chia sẻ tại Tọa đàm, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia Hoàng Văn Hồng cho biết, để nuôi trồng thủy sản hiệu quả, người nuôi không thể sản xuất nhỏ lẻ, manh mún. Người dân cần nâng cao kỹ thuật, đồng thời, tích cực tham gia sản xuất cộng đồng, hướng tới liên kết theo chuỗi giá trị.

Thời gian tới, Trung tâm Khuyến nông Quốc gia sẽ tiếp tục xây dựng các mô hình trình diễn và tập huấn kỹ thuật, cùng đồng hành với người nuôi trồng thủy sản.

Diện tích nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt năm 2024 đạt 94.336 ha và 901.916 m3 lồng bè. Những địa phương có diện tích nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt lớn như Hà Nội là 24.700 ha, Hải Dương 12.555 ha, Ninh Bình 11.457 ha; địa phương có thể tích lồng nuôi lớn như Bắc Ninh 437.400 m3 và Hải Dương 288.000 m3. Sản lượng nuôi đạt 567.073 tấn.
Đối tượng nuôi rất phong phú: cá rô phi đơn tính, chép lai, điêu hồng, trắm cỏ, ngạnh sông, trắm đen, chép giòn, lăng, nheo Mỹ; một số loài có giá trị kinh tế cao như cá quả, ốc nhồi, ba ba, lươn, ếch, tôm càng xanh, ...

×