Thủ tướng Anh Starmer (giữa) nói với các nhà lãnh đạo châu Âu rằng họ phải hành động và giúp đạt được hoà bình ở Ukraine. Ảnh Getty

Thủ tướng Anh Keir Starmer phát biểu với các nhà lãnh đạo châu Âu tại hội nghị thượng đỉnh quan trọng ở London vào ngày 2/3 rằng phương Tây đang ở "ngã ba đường lịch sử", khi châu lục này tìm cách giành quyền kiểm soát các cuộc đàm phán về cuộc chiến tranh Nga-Ukraine từ tay Mỹ và thể hiện một mặt trận thống nhất trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Ukraine đang tan vỡ.

Khoảnh khắc có một không hai trong một thế hệ

"Chúng ta tụ họp ở đây hôm nay vì đây là thời khắc ngàn năm có một đối với an ninh châu Âu và tất cả chúng ta cần phải hành động", Thủ tướng Starmer phát biểu khai mạc hội nghị thượng đỉnh.

Anh cho biết cuộc họp sẽ có ba mục tiêu: nhu cầu ngắn hạn của Ukraine, đảm bảo một "thỏa thuận lâu dài" để chấm dứt xung đột và "lên kế hoạch đảm bảo an ninh mạnh mẽ".

"Tôi hy vọng ngài biết rằng chúng tôi luôn ở bên ngài và người dân Ukraine, tất cả mọi người quanh bàn này", ông Starmer nói với ông Zelensky trong bài phát biểu khai mạc.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, nhà lãnh đạo sắp mãn nhiệm của Canada Justin Trudeau - người không loại trừ khả năng gửi lực lượng gìn giữ hòa bình tới Ukraine để thực thi một thỏa thuận hòa bình tiềm năng - cùng với người đứng đầu một số nước châu Âu, Liên minh châu Âu và NATO đều có mặt.

Thủ tướng Ý Giorgia Meloni nói với ông Starmer rằng "điều tối quan trọng là chúng ta phải tránh nguy cơ phương Tây chia rẽ" vì cuộc chiến ở Ukraine.

Hai nhà lãnh đạo này có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tiến trình hòa bình bởi cả hai đều đã phát triển mối quan hệ chặt chẽ với ông Trump và được kỳ vọng sẽ sử dụng ảnh hưởng đó để thuyết phục tổng thống lắng nghe các đề xuất của châu Âu.

Tính cấp thiết của hội nghị thượng đỉnh tại Lancaster House lộng lẫy ở London đã tăng cao sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích Tổng thống Ukraine Zelensky tại Phòng Bầu dục, khiến phương Tây kinh hoàng và làm Moscow vui mừng trong quá trình này. Và ngay sau vụ khẩu chiến gây chấn động ở Nhà Trắng, ông Zelensky đã bay đến London và tham dự hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp với một nhóm các nhà lãnh đạo châu Âu.

Thủ tướng Starmer nói với các phóng viên rằng ông đang làm việc với Pháp và một số ít quốc gia khác để xây dựng một kế hoạch nhằm chấm dứt giao tranh, sau đó sẽ trình lên Mỹ.

Quá trình này dường như sẽ cạnh tranh với quá trình đàm phán mà chính quyền ông Trump đã mở với Nga vào tháng trước, và cho thấy sự chấp nhận ngầm rằng việc đưa ông Trump và ông Zelensky vào bàn đàm phán cùng nhau có thể khiến căng thẳng bùng phát trở lại.

Nhưng điều đó vẫn cần sự ủng hộ của Mỹ, Thủ tướng Starmer một lần nữa nhắc lại trong cuộc họp báo ngày 2/3. Ông nhấn mạnh rằng Mỹ "không phải là đồng minh không đáng tin cậy" sau cuộc tranh luận gây sốc của ông Trump với ông Zelensky khiến châu Âu vô cùng lo sợ.

Phương Tây hy vọng hội nghị thượng đỉnh ngày 2/3 đã khôi phục lại động lực trong một tiến trình hòa bình dường như đang chậm rãi xây dựng trong tuần này, chỉ để sụp đổ trong vài phút tồi tệ vào ngày 28/2. Hội nghị này thể hiện sự thống nhất của châu Âu, và một số nhà lãnh đạo tham dự đã tìm cách làm thay đổi quan niệm rằng lục địa này là người ngoài cuộc trong các cuộc đàm phán để chấm dứt chiến tranh.

Thủ tướng Starmer cho biết: "Cuối cùng, một thỏa thuận tất nhiên sẽ phải có sự tham gia của Nga, nhưng chúng ta không thể giải quyết vấn đề này trên cơ sở rằng Nga sẽ ra lệnh về các điều khoản của bất kỳ bảo đảm an ninh nào trước khi chúng ta đạt được thỏa thuận - nếu không, chúng ta sẽ không đạt được bất kỳ tiến triển nào cả".

Anh và Pháp đã cố gắng thành lập một "liên minh tự nguyện" sẽ tham gia vào Ukraine sau khi một thỏa thuận được nhất trí. "Nếu một thỏa thuận được thực hiện, đó phải là một thỏa thuận sau đó được bảo vệ", Thủ tướng Starmer nói.

Ông Zelensky hoan nghênh hội nghị thượng đỉnh ngày 2/3. "Sự thống nhất của châu Âu đang ở mức độ cao đặc biệt, mức độ chưa từng thấy trong một thời gian dài", ông Zelensky viết trên X. "Chúng tôi cảm thấy sự ủng hộ mạnh mẽ dành cho Ukraine, cho người dân của chúng tôi - cả binh lính và thường dân, và nền độc lập của chúng tôi".

Trong một tuyên bố riêng, ông Zelensky cho biết một thỏa thuận hòa bình tiềm năng nên bắt đầu bằng việc trao đổi tù nhân, "và trả lại trẻ em". Ông cho biết điều này sẽ "chứng minh ý định thực sự của Nga đối với hòa bình".

'Không ai muốn nhìn thấy điều đó'

Một ngày trước đó, ông Zelensky đã nhận được sự chào đón nồng nhiệt từ Thủ tướng Starmer, không thể khác hơn sự tiếp đón mà ông phải chịu đựng tại Nhà Trắng. Vua Charles cũng đã gặp ông Zelensky tại điền trang Sandringham của ông vào ngày 2/3.

Tổng thống Mỹ Trump và Phó Tổng thống JD Vance trước đó chỉ trích ông Zelensky là vô ơn với sự hỗ trợ quân sự của Mỹ, vì "đánh cược với mạng sống của hàng triệu người" và mạo hiểm "Chiến tranh thế giới thứ III" khi chống lại quân đội Nga trên đất nước mình.

Những cảnh tượng đó là cơn ác mộng tồi tệ nhất của châu Âu. "Không ai muốn chứng kiến điều đó", Thủ tướng Starmer nói với BBC ngày 2/3. Ông cho biết ông đã "gọi điện thoại" ngay khi chứng kiến cuộc tranh cãi dữ dội, và nói thêm: "Mục đích thúc đẩy của tôi là bắc cầu cho điều này".

Sau chuyến thăm Anh, Tổng thống Ukraine sẽ trở về Kiev với nhiều hơn là những lời nói ấm áp. Ngày 1/3, Anh đã công bố một thỏa thuận đẩy nhanh khoản vay trị giá 2,8 tỷ đô la cho Ukraine. Theo chính phủ Anh, đợt tài trợ đầu tiên dự kiến sẽ được giải ngân vào tuần tới.

Trong bài đăng trên Telegram vào thứ Bảy, ông Zelensky cho biết "số tiền này sẽ được dùng để sản xuất vũ khí ở Ukraine. Đây là cách công bằng: kẻ gây ra chiến tranh phải trả giá". Ông nói thêm rằng "khoản vay này sẽ tăng cường khả năng phòng thủ của chúng ta".

Sau đó vào Chủ Nhật, ông Starmer đã công bố một thỏa thuận mới cho phép Ukraine sử dụng 1,6 tỷ bảng Anh (2 tỷ đô la) tiền tài trợ xuất khẩu của Anh để mua hơn 5.000 tên lửa phòng không tiên tiến, sẽ được sản xuất tại Belfast.

×