Làng nghề truyền thống trồng quất Tứ Liên được biết đến "thủ phủ" của nhiều loại quất ghép với gỗ lũa, quất bình, quất chum, trong đó, quất mộc căn được được các chủ vườn đầu tư, sáng tạo hơn với nhiều kiểu dáng để thu hút khách hàng.

Quất mộc căn là loại cây cảnh đã xuất hiện trên thị trường hoa, cây cảnh Tết từ khoảng 9 năm trước. Tuy nhiên, vài năm gần đây, loại cây cảnh này mới được nhiều người biết đến hơn bởi hình dáng đẹp, độc lạ với bộ rễ trồi lên khỏi mặt đất tựa như những cây cổ thụ lâu năm.

Chị Ngô Thu Trang - Chủ vườn quất Xuân Lộc (phường Tứ Liên) cho biết, theo quan niệm dân gian, mộc có nghĩa là thân cây, căn tức là rễ, quất mộc căn tức là bộ rễ của cây quất sẽ lộ lên khỏi mặt đất. Quất mộc căn mang một vẻ hùng dũng, khỏe khoắn nhưng cũng hết sức mềm mại nhờ sự uốn tỉa tạo tác điêu luyện.

Quất mộc căn thường được các chủ vườn tạo nhiều dáng, thế như: huynh đệ, mẫu tử, thác đổ, ngũ phúc, tam đa, tứ quý, lộc bình…tuỳ thuộc vào lượng rễ mỗi cây quất, thợ làm quất mộc căn có thể thiết kế tạo hình. Cây có rễ càng to, càng già chứng tỏ càng lâu năm và có giá trị lớn.

Bên cạnh bộ rễ, quất mộc căn cũng phải có tổng thể hài hòa, bố cục mạch lạc, để phô trương hết vẻ đẹp gốc và thân… Quan trọng nhất quất vẫn phải đáp ứng đủ ba yếu tố "cổ - kỳ - mỹ" như các loại cây cảnh khác.

Về nguồn gốc cây quất mộc căn, chị Trang chia sẻ: "Cách đây khoảng 10 năm, sau trận bão mưa to gió lớn, hàng nghìn cây quất của các nhà vườn ở Tứ Liên bị quật đổ, để lộ bộ rễ. Nhìn thấy bộ rễ đẹp quá, bỏ đi thì thấy tiếc. Sau đó người dân đem đi trồng và cây đã phát triển tốt, cái tên quất mộc căn từ đó mà ra".

Để cho ra đời những cây quất mộc căn độc, la, hút khách, hơn 5 năm năm qua, chị Trang đã nghiên cứu và ươm giống quất mộc căn. Theo chị, để làm quất mộc căn, nhà vườn phải chọn cây quất khỏe, có bộ rễ tốt, sau đó tính toán để tạo hình nghệ thuật cho bộ rễ. Tùy thuộc vào lượng rễ mỗi cây, thợ làm quất mộc căn có thể thiết kế, tạo hình: Uốn lượn như sóng biển, hay những đường cong mềm mại. Cây có rễ càng to, càng già chứng tỏ càng lâu năm và có giá trị lớn.

Tiêu chí quất mộc căn đẹp có yếu tố tứ quý: xanh, chín, hoa, lộc. Cây quất có bộ rễ đẹp phải là số lẻ, gồm 3-5-7 rễ. Hình thể của cây quất càng độc đáo, kì lạ thì càng đẹp, có giá trị cao.

"Gọi là quất mộc căn để nhấn mạnh tiêu chí nghệ thuật quan trọng nhất nằm ở bộ rễ cây, hàm ý sức mạnh của bộ rễ cũng giống như con người. Dù có khó khăn, gian nan nhưng lúc nào cũng mạnh mẽ vươn lên trong cuộc sống", chị Trang giải thích.

Chia sẻ về số lượng quất phục vụ cho Tết 2025 chị Trang cho biết, đợt bão bão số 3 (Yagi) vừa qua đã tàn phá khốc liệt, làm cho toàn bộ cây trong vườn chịu ảnh hưởng nặng nề nên số lượng quất không nhiều như năm ngoái. Hiện tại, hầu hết cây đã được khách đặt hàng từ tháng 10, được nhà vườn chăm sóc đặc biệt bằng dàn nước tưới tự động. Tùy theo kích thước, độ đẹp của cây mà quất mộc căn có giá từ hơn 1 triệu đồng cho tới hàng chục triệu đồng.

Ngoài những cây quất mộc căn lớn, các nhà vườn cũng tạo nhiều chậu bonsai có kích thước nhỏ được tạo hình đa dạng, phù hợp những ngôi nhà có diện tích nhỏ. Chậu nhỏ có giá từ 1 triệu tới vài triệu đồng, phù hợp với nhu cầu chơi cây cảnh của khách hàng thích cây cảnh Tết đẹp độc lạ nhưng không mất quá nhiều chi phí.

Ngoài quất mộc căn, vườn của chị Trang cũng có nhiều loại quất bình, quất chum, quất mini, quất gỗ lũa được tung ra thị trường phục vụ thị trường Tết Nguyên đán năm 2025. Hiện, giá quất cảnh bán tại vườn trong khoảng từ 3 - 5 triệu đồng/cây loại cỡ ang 40-80 cm. Còn loại cây to hơn giá từ trên 20 triệu đồng trở liên.

Bà Ngô Thị Ngà - Chủ tịch Hội làng nghề quất cảnh truyền thống phường Tứ Liên cho biết, phường có khoảng 500 hộ trồng quất với tổng diện tích lên tới 40ha. Trong cơn bão số 3 vừa qua, làng quất mất khoảng 20 ha diện tích trồng quất, trong đó khu vực vùng 7 là thiệt hại nặng nề nhất. Tuy nhiên, bà con trong làng nghề đã nhanh chóng khắc phục hậu quả của bão và đảm bảo cung cấp ra thị trường Tết Ất Tỵ 2025 những sản phẩm quất cảnh đa dạng và chất lượng cao để phục vụ nhu cầu của khách hàng.

×