Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Chợ Lớn thời xưa (phần phía trước nay là Bưu điện Q.5). Ảnh: Quỳnh Trân chụp lại từ sách ảnh Xứ Nam kỳ
Nói tới Sài Gòn, không thể không nhắc tới các di tích độc đáo như: nhà thờ Đức Bà, Bưu điện TP, dinh Thống Nhất, chợ Bến Thành hay Nhà hát TP.HCM… đã ngả màu cùng thời gian. Tuy nhiên do quan niệm về tên đất của người xưa, mà theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu "thường lấy chỗ lỵ sở hay nhóm họp đông lớn, hoặc chỗ địa đầu (để) nói tổng quát đại khái cả một vùng. Ở mỗi cấp đơn vị hay mỗi vùng lại có mỹ danh và tục danh riêng nên dễ sinh lẫn lộn và... hiểu lầm".
Trong cuốn Tạp ghi Việt Sử địa của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu do NXB Trẻ vừa ấn hành đã tiết lộ nhiều bất ngờ về một Sài Gòn hoàn toàn khác với cách nghĩ lâu nay, đó là cùng một tên gọi Sài Gòn nhưng lại chỉ tới… 4 địa danh khác nhau.
Tòa Tham biện Gia Định (nay là UBND Q.Bình Thạnh, TP.HCM). ẢNH: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI TỪ SÁCH ẢNH XỨ NAM KỲ
Sài Gòn phủ rộng luôn cả... Tây Ninh?
Trước tiên, nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu căn cứ vào tài liệu của Trịnh Hoài Đức khi bàn về cổ sử miền Đông Nam bộ cho rằng, vùng Bà Rịa nay, xưa kia là tiểu quốc Bà Lợi (còn đọc là Bà Li hay Bà Rịa); còn vùng Đồng Nai là tiểu quốc Thù Nại, nay là đất Sài Gòn. GS Sử địa Nguyễn Đình Đầu trích nguyên văn Gia Định thành thông chí chú thích: "Nghi chữ Bà Rịa tức là nước Bà Rịa thuở xưa. Còn âm hai chữ Thù Nại với Đồng Nai và Nông Nại không sai nhau lắm, nghĩa là tương tự nhau, vậy cũng có lẽ là đất Sài Gòn ngày nay". Từ đó, ông rút ra kết luận: "Thế có nghĩa là phần nhỏ miền Đông là Bà Rịa, phần rất lớn còn lại là đất Sài Gòn, bao phủ cả Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, kể cả một phần Long An và Tiền Giang ngày nay".
Nhà thờ Tây Ninh xưa. ẢNH: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI TỪ SÁCH ẢNH XỨ NAM KỲ
Theo GS Nguyễn Đình Đầu, nhiều nguồn sử liệu cũng cho thấy Sài Gòn chỉ có trong phạm vi huyện Tân Bình, sau là tỉnh Gia Định: "Mùa xuân năm Mậu Dần (1698)… Nguyễn Hữu Cảnh sang kinh lược Cao Miên, lấy đất Nông Nại làm phủ Gia Định, lập xứ Đồng Nai làm huyện Phước Long, lập xứ Sài Gòn làm huyện Tân Bình". Và từ những tài liệu phát hiện này, GS Đầu cho rằng: "Huyện Tân Bình lập năm 1808 thành phủ Tân Bình rồi mới tách ra mấy phủ nữa, từ năm 1832 đến khi thuộc Pháp là tỉnh Gia Định trong lục tỉnh. Nếu theo đoạn trích thì Nông Nại là cả miền Đông, xứ Sài Gòn nằm ở tây sông Đồng Nai".
Là phố thị nằm tuốt ở... Chợ Lớn?
Tuy nhiên, có nhiều ý kiến cho rằng thành phố Sài Gòn nằm trong vòng lũy Lão Cầm 1700, hay lũy Nguyễn Cửu Đàm 1772, thậm chí trong Đại Nam nhất thống chí và Đại Nam thực lục còn khẳng định phố Sài Gòn chỉ là tên chợ hoặc một phố thị nằm tuốt ở... Chợ Lớn. Sự thật được GS Nguyễn Đình Đầu lý giải như thế nào?
Nhà thờ Bà Rịa. ẢNH: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI TỪ SÁCH ẢNH XỨ NAM KỲ
Tạp ghi Việt Sử địa viết tiếp: "Lũy Lão Cầm đắp từ năm 1700, dấu vết ở quận Tân Bình ngày nay; còn lũy Nguyễn Cửu Đàm đắp năm 1772, một phần nhờ trên lũy cũ 1700, vết tích vẫn còn nguyên vẹn nhờ có tấm bản đồ Thành phố Sài Gòn 1795 và bản đồ Trần Văn Học vẽ năm 1815. Lũy Nguyễn Cửu Đàm (còn gọi là Bán Bích) đắp từ chùa Cây Mai vòng qua Đồng Tập trận theo đường sông xuống rạch Thị Nghè, rồi chấm dứt nơi cầu Bông ngày nay, nằm giữa hai huyện Bình Dương và Tân Long trước đây. Khi chưa là đơn vị hành chính, địa bàn này chỉ có tên tục, tên nôm gọi là đất Sài Gòn hay xứ Sài Gòn; sau này khi Pháp xâm lăng, theo Nghị định ngày 11/4/1861, địa bàn này mới chính thức trở thành đơn vị hành chánh riêng là thành phố Sài Gòn".
Bến xe thổ mộ ở Tây Ninh xưa. ẢNH: QUỲNH TRÂN CHỤP LẠI TỪ SÁCH ẢNH XỨ NAM KỲ
Điều khá bất ngờ là địa phận xã Minh Hương xưa cùng một số thôn phường lân cận cũng từng được mệnh danh là chợ Sài Gòn hay phố Sài Gòn. Oái ăm, chuyện này trong Gia Định thành thông chí và Đại Nam nhất thống chí đều nêu rất rõ, được GS Nguyễn Đình Đầu ghi nhận: "Chợ Sài Gòn cách phía nam Trấn (thành Bát Quái) 12 dặm. Còn Đại Nam thực lục nói đến "phố Sài Gòn" khi viết về những trận đánh giành giật khu vực này giữa quân lính triều đình với Lê Văn Khôi năm 1833. Mà theo bản đồ Trần Văn Học vẽ, phố chợ Sài Gòn chỉ rộng bằng 1/3 hay 1/4 quận 5 hiện nay."
Từ những phức tạp của địa danh Sài Gòn dễ gây nhầm lẫn mà Tạp ghi Việt Sử Địa của nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu còn dặn dò hậu sinh: "Cùng một địa danh Sài Gòn khi thì chỉ chợ Sài Gòn, khi chỉ thành phố Sài Gòn, khi thì chỉ huyện Tân Bình, hay có lúc chỉ cả địa bàn nước Thù Nại. Phải tùy mạch văn mới hiểu được Sài Gòn chỉ địa bàn nào, dù trong thực tế chữ Sài Gòn thường dùng để chỉ thành phố nhiều hơn địa bàn khác".
Thủy Hử là một trong tứ đại tiểu thuyết cổ điển của Trung Quốc nói về 108 anh hùng Lương Sơn Bạc, dù là phim truyền hình làm lại từ truyện truyền hình hay tiểu thuyết, đều được mọi người vô cùng yêu thích.
Câu chuyện về lego bị vỡ để nói về sự trung thực trong kinh doanh và vệ nhãn hiệu, nam sinh TP.HCM nhận ngay học bổng 5,5 tỷ đồng từ trường đại học ở Mỹ.
Chia sẻ
Bộ Xây dựng dự thảo Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan chuyên môn về xây dựng thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và UBND xã, phường thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Chia sẻ
Một số hình ảnh trước đây của Ngân Hòa như đi du lịch hay ngồi bên ôtô Audi đang gây tranh luận trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Một cuộc tấn công bằng máy bay không người lái đã gây ra hỏa hoạn tại nhà máy VNDIR-Progres, nơi sản xuất máy thu Kometa cho người Nga để bảo vệ máy bay không người lái của Nga khỏi hệ thống tác chiến điện tử của Ukraine, tại thành phố Cheboksary, Cộng hòa Chuvash thuộc Nga.
Chia sẻ
Một cơ sở kinh doanh thủy sản tại thị xã Sông Cầu (Phú Yên) vừa bị lực lượng chức năng phát hiện hành vi bơm tạp chất thạch rau câu vào tôm hùm chết để bán ra thị trường. Toàn bộ số hàng vi phạm đã bị tiêu hủy, chủ cơ sở bị xử phạt hành chính.
Chia sẻ
Từng bị gắn mác “khô khan” và vắng bóng người trẻ, nhiều di tích lịch sử nay bất ngờ trở thành điểm đến hút khách, “thay áo mới” với các trải nghiệm tương tác, công nghệ số và cách kể chuyện sáng tạo, gần gũi.
Chia sẻ
Trước giờ sáp nhập với tỉnh Long An, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh yêu cầu tăng cường công tác đấu tranh, ngăn chặn có hiệu quả các hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới đối với mặt hàng đường cát.
Chia sẻ
Tỷ lệ người sử dụng chỉ khoảng 20% so với công suất thiết kế, dẫn đến hoạt động khó khăn nên chủ dự án cấp nước Sa Huỳnh kiến nghị tỉnh Quảng Ngãi hỗ trợ.
Chia sẻ
ĐT Việt Nam với sự thiếu vắng 2 trung vệ quan trọng là Bùi Hoàng Việt Anh và Nguyễn Thanh Bình sẽ chịu rất nhiều áp lực ở trận đấu với ĐT Malaysia trên sân Bukit Jalil vào ngày 10/6.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh cho biết, thành phố sẽ xem xét thời điểm triển khai việc chuyển đổi xe máy chạy bằng xăng sang xe điện, nhưng "không thể trì hoãn quá lâu".
Chia sẻ
Lãi suất ngân hàng cao nhất hôm nay 9/6: Trong bối cảnh lãi suất huy động tiếp tục giảm trên toàn thị trường, một số ngân hàng vẫn đang duy trì lãi suất đặc biệt lên tới gần 10%/năm.
Chia sẻ
Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, tỉnh Lâm Đồng mới sẽ có một không gian phát triển phong phú, đa chiều, giàu tiềm năng sau khi hợp nhất Lâm Đồng, Đắk Nông, Bình Thuận.
Chia sẻ
Công an xã Phước Vĩnh An (huyện Củ Chi) cùng Trạm Cảnh sát giao thông Tây Bắc đang khẩn trương điều tra vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng khiến hai mẹ con tử vong tại chỗ
Chia sẻ
Ông Lê Hải Hòa, 45 tuổi, trình độ tiến sĩ kinh tế vừa được bầu làm Chủ tịch UBND tỉnh Cao Bằng nhiệm kỳ 2021-2026.
Chia sẻ
Ngày 9/6, đồng loạt các đơn vị hành chính cấp xã, phường mới tại Bình Dương bước vào giai đoạn vận hành thử nghiệm. Đây là bước chuyển quan trọng, chuẩn bị cho thời điểm chính thức đưa bộ máy mới vào hoạt động từ ngày 1/7 tới.
Chia sẻ
Ban Bí thư chuẩn y Thiếu tướng Vũ Hồng Quang, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Công an tỉnh Cao Bằng và ông Lê Hải Hòa, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Bí thư Thành ủy Cao Bằng giữ chức vụ Phó Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng nhiệm kỳ 2020 - 2025.
Chia sẻ
Khi mẹ chồng bất ngờ trở mặt sau đám cưới, con dâu cảm thấy hoang mang và muốn rút lui. Tìm hiểu câu chuyện đầy cảm xúc này!
Chia sẻ
Nhằm gia tăng phúc lợi cho người lao động, giảm bớt gánh nặng chi phí cho doanh nghiệp, Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) triển khai gói dịch vụ chi lương Payroll tặng kèm gói bảo hiểm cho người lao động với mức chi trả lên tới 500 triệu đồng/năm.
Chia sẻ
Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ đã mất một điệp viên siêu hạng của mình tại Moscow.
Chia sẻ
Một cụ bà 71 tuổi tại Trung Quốc đã trở thành nguồn cảm hứng cho hàng ngàn cư dân mạng sau khi giành giải ba tại một cuộc thi thể hình, nhờ 4 năm luyện tập bền bỉ.
Chia sẻ
Nước lũ thượng nguồn đổ về là thời kỳ cá heo xanh đuôi đỏ (tên thông dụng cá heo miền Tây) theo dòng nước thượng nguồn sông Mê Công về trên địa phận tỉnh Đồng Tháp.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải thích rõ về quy định doanh nghiệp chỉ được phát hành trái phiếu riêng lẻ, khi tổng nợ phải trả không quá 5 lần vốn chủ sở hữu.
Chia sẻ
Thời gian gần đây, giá nhiều loại trái cây, kể cả trái cây đặc sản, trong đó có các loại trái chủ lực của tỉnh Tiền Giang đồng loạt giảm giá sâu, khiến nhà vườn lẫn thương lái lâm vào cảnh khó khăn.
Chia sẻ
Vợ chồng ca sĩ Dương Ngọc Thái hiện đang sống trong một ngôi nhà giá trăm tỷ giữa trung tâm TP.HCM. Nam ca sĩ dành hẳn tầng 6 làm nơi thờ Phật và thường xuyên "nhốt" mình tu tập.
Chia sẻ
ĐT Malaysia hoàn toàn có thể áp dụng công thức “10+1” kiểu Indonesia. Tất nhiên, từ lý thuyết đến thực tế còn là một vấn đề lớn.
Chia sẻ
Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lâm Đồng, Thường trực Tỉnh ủy Bình Thuận, Thường trực Tỉnh ủy Đắk Nông về sắp xếp tổ chức bộ máy địa phương gắn với tổ chức đại hội đảng bộ các cấp...
Chia sẻ
Nữ bị cáo giả danh là vợ hai của một lãnh đạo cấp cao, hứa sẽ giúp tu sửa chùa chiền rồi lừa đảo, chiếm đoạt hơn 1 tỷ đồng của nhà sư. Hầu hết số tiền này, bị cáo mang đi hầu đồng.
Chia sẻ
Một thanh niên bị nhóm người vây đánh bằng chân, tay, nón bảo hiểm trong khu đô thị Sala, TP.Thủ Đức, cảnh sát đã xác định các đối tượng liên quan.
Chia sẻ
Lễ hội Trái cây Nam Bộ tại TP.HCM thu hút 100.000 lượt khách tham quan, bán gần 100 tấn trái cây các loại, chủ lực là sầu riêng, măng cụt, vải thiều, bơ… chỉ trong vài ngày. Các sản phẩm OCOP bán qua livestream cũng nhận được sự ủng hộ nhiệt tình.
Chia sẻ
Công an TP.HCM tìm thân nhân của 4 bệnh nhân tử vong tại bệnh viện Nhân dân Gia Định, quận Bình Thạnh.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Lê Công Sơn 
