Sáp nhập tỉnh Kiên Giang thành công, tỉnh An Giang mới có một xã sở hữu tới 4 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Ô Lâm – Điểm sáng di sản giữa lòng An Giang mới

Bà Neáng Sâm Bô, Phó Chủ tịch UBND xã Ô Lâm, cho biết, xã Ô Lâm mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập ba xã Ô Lâm, An Tức và Lương Phi, đặc biệt với tỷ lệ đồng bào Khmer chiếm đến 65% dân số toàn xã.

Điều này đã tạo nên một cộng đồng Khmer lớn mạnh, tập trung nhiều giá trị văn hóa truyền thống quý báu.

Hiện tại, Ô Lâm tự hào sở hữu bốn di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, bao gồm: Tri thức và kỹ thuật viết chữ trên lá buông, Nghệ thuật trình diễn sân khấu Dù Kê, Nghệ thuật đàn hát Chầm riêng Chà pây, và Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-dăm.

Theo bà Neáng Sâm Bô, Tri thức và kỹ thuật viết chữ trên lá buông của người Khmer, được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2017, là một minh chứng sống động cho tri thức dân gian cổ xưa.

Hiện nay, các chùa Khmer trên địa bàn xã vẫn lưu giữ mỗi chùa khoảng 20 quyển kinh viết trên lá buông.

Tuy nhiên, việc bảo tồn di sản này đang đối mặt với thách thức lớn về nguyên liệu. Lá buông, vốn là vật liệu chính để viết kinh nhưng lại không có ở Việt Nam mà phải nhập từ Campuchia, gây khó khăn cho việc duy trì và phát huy.

Nghệ thuật trình diễn sân khấu Dù Kê, được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2023, là loại hình nghệ thuật đặc sắc của người Khmer. Xã Ô Lâm hiện vẫn còn một đội Dù Kê.

Dù trước đây từng có các lớp truyền dạy, nhưng hiện nay, sự dịch chuyển lao động và sự ít quan tâm của thanh thiếu niên đã khiến bộ môn này chỉ còn duy trì ở một vài gia đình nghệ nhân.

Nghệ thuật đàn hát Chầm riêng Chà pây, được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2013, là loại hình độc xướng với đàn Chà pây, mang đậm nét tự sự, tình cảm. Đàn Chà pây, với âm thanh trầm ấm, phù hợp với những câu chuyện êm đềm, lắng đọng. Điều đặc biệt của Chầm riêng Chà pây là khả năng ứng tác ngẫu hứng của người biểu diễn.

Tuy nhiên, một thực tế đáng buồn là hai nghệ nhân gạo cội của vùng Bảy Núi về Chầm riêng Chà pây là nghệ nhân Chau Nưng và nghệ nhân Chau Hunh đã qua đời mà không có truyền nhân nối nghiệp.

Nghệ thuật trình diễn sân khấu Dù Kê, được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2023. Ảnh: Hồng Cẩm

Ngược lại, Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-dăm của người Khmer vùng Bảy Núi, vừa được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào tháng 5 vừa qua, lại có nhiều tính hiệu tích cực hơn.

Loại hình này được đánh giá là dễ học hơn so với Dù Kê và Chầm riêng Chà pây. Hiện nay, các chùa Khmer đang tích cực tổ chức các lớp truyền dạy cho học sinh vào dịp hè, nhằm chuẩn bị cho các lễ hội truyền thống, góp phần giữ gìn và phát huy sức sống mãnh liệt của di sản này.

Trăn trở bảo tồn di sản giữa dòng chảy hiện đại

Trước thực tế bảo tồn phát triển di sản đang gặp nhiều khó khăn khách quan, bà Neáng Sâm Bô nhấn mạnh, việc sở hữu 4 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là niềm vinh dự lớn lao cho đồng bào Khmer xã Ô Lâm nói riêng và xã Ô Lâm nói chung.

Bà cũng bày tỏ sự lo ngại nếu không có kế hoạch bảo tồn và phát triển đặc biệt, các di sản này có nguy cơ mai một.

Tuy nhiên, bà Neáng Sâm Bô cũng cho biết, xã Ô Lâm đã xác định đây là một điểm mạnh, một nét đặc trưng độc đáo mà không phải xã nào cũng có được. Do đó, xã sẽ có kế hoạch củng cố các đội nghệ nhân, tận dụng các chính sách hỗ trợ từ tỉnh và trung ương để bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản.

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ Đại hội đảng tới, xã Ô Lâm sẽ đưa việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống này vào kế hoạch phát triển du lịch địa phương, gắn kết với các di tích lịch sử cách mạng trên địa bàn.

Đồng thời, xã sẽ tăng cường vận động, tuyên truyền để thanh thiếu niên Khmer có niềm đam mê với nghệ thuật truyền thống, từ đó nhận thức được tầm quan trọng của việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Với những nỗ lực và định hướng rõ ràng, xã Ô Lâm hứa hẹn sẽ trở thành một trung tâm văn hóa Khmer độc đáo, thu hút du khách và góp phần vào sự phát triển bền vững của An Giang trong thời kỳ mới.

×