Việc sáp nhập tỉnh là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước, nhằm tinh giản bộ máy hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý và mở rộng không gian phát triển của địa phương. Trong quá trình sáp nhập tỉnh sẽ phải lựa chọn trung tâm mới về hành chính, văn hoá kinh tế. Việc lựa chọn này sẽ tương đối phức tạp khi trung tâm mới sẽ phải bao gồm nhiều yếu tố, điều kiện. Nên chăng chúng ta tính đến việc tách biệt trung tâm hành chính với trung tâm văn hoá kinh tế!

Chúng ta có thể học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới. Nhiều quốc gia đã thành công trong việc phân chia giữa trung tâm hành chính và trung tâm văn hóa, kinh tế. Ví dụ như Hoa Kỳ có Washington, D.C. là thủ đô hành chính, nơi tập trung các cơ quan chính phủ liên bang còn New York là trung tâm văn hóa, tài chính và thương mại. Hay Australia có Canberra là thủ đô hành chính còn Sydney và Melbourne là các trung tâm văn hóa, kinh tế lớn…

Trong quá trình sáp nhập tỉnh, việc phân chia rõ ràng trung tâm hành chính và trung tâm văn hóa - kinh tế có thể coi là một phương án giúp bảo tồn các giá trị cũ và hạn chế những điều chỉnh tốn kém. Nó cũng sẽ tác động mạnh đến chiến lược lâu dài, ảnh hưởng sâu rộng đến tương lai.

Có 4 yếu tố quan trọng khiến chúng ta nên thực hiện tách trung tâm hành chính và trung tâm văn hoá, kinh tế.

Thứ nhất là để tối ưu hóa hiệu quả hoạt động. Trung tâm hành chính là nơi đưa ra các quyết sách quan trọng của quốc gia, đòi hỏi sự yên tĩnh, tập trung và bảo mật. Trong khi đó, trung tâm văn hóa, kinh tế là nơi diễn ra các hoạt động sôi động, náo nhiệt, đòi hỏi sự cởi mở, sáng tạo và kết nối. Việc đặt hai chức năng này cạnh nhau sẽ tạo ra sự xung đột, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả hoạt động của cả hai.

Thứ hai là tạo ra không gian chuyên biệt. Mỗi chức năng đều có những yêu cầu riêng về không gian và cơ sở hạ tầng. Trung tâm hành chính cần những tòa nhà văn phòng hiện đại, hệ thống giao thông thuận tiện và các biện pháp an ninh nghiêm ngặt.

Trung tâm văn hóa, kinh tế cần những không gian mở, những công trình kiến trúc độc đáo, những khu vực giao thương sầm uất. Việc tách biệt sẽ giúp chúng ta tạo ra những không gian phù hợp, đáp ứng tốt nhất cho từng chức năng.

Thứ ba là cân bằng khi phát triển kinh tế vùng. Việc tập trung quá nhiều chức năng vào một thành phố sẽ tạo ra sự mất cân bằng trong phát triển giữa các vùng miền. Việc phân chia sẽ giúp tạo cơ hội cho các địa phương cùng phát triển, giảm tải cho các thành phố lớn. Đặc biệt là các tình trạng căng thẳng về nhà ở, giao thông, môi trường hiện nay.

Thứ tư, để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa. Trung tâm văn hóa là nơi lưu giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Việc tách biệt sẽ giúp chúng ta tạo ra một không gian riêng biệt, nơi các giá trị văn hóa được bảo tồn và phát triển một cách tốt nhất.

Giả dụ (người viết muốn nhấn mạnh là giả dụ vì hiện vẫn chưa có bất kỳ phương án sáp nhập tỉnh nào - NV), nếu như hai tỉnh Thái Bình và Hưng Yên sáp nhập, chúng ta có thể thấy Hưng Yên dường như phù hợp hơn để trở thành trung tâm hành chính còn Thái Bình phù hợp phát triển theo xu hướng trung tâm văn hoá.

Hưng Yên có vị trí địa lý thuận lợi, nằm gần các trung tâm kinh tế lớn như Hà Nội, Hải Phòng và thuận tiện kết nối với các tỉnh phía Bắc. Hưng Yên có nhiều khu công nghiệp phát triển năng động, thu hút đầu tư trong và ngoài nước. Việc đặt trung tâm hành chính ở Hưng Yên có thể tận dụng lợi thế kinh tế này để thúc đẩy sự phát triển của cả vùng.

Còn Thái Bình là vùng đất có bề dày lịch sử và văn hóa, nhiều di tích, lễ hội, làng nghề lâu đời. Việc đặt trung tâm văn hóa ở Thái Bình sẽ giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa này. Các không gian truyền thống sẽ không bị tác động xấu từ đô thị hoá, tác động tiêu cực từ phát triển kinh tế. Kết hợp với lợi thế có biển, phát triển trung tâm văn hóa ở Thái Bình sẽ góp phần thúc đẩy một ngành du lịch xanh, bền vững.

Một giả dụ khác, nếu Hải Dương và Hải Phòng sáp nhập, chúng ta có thể thấy dường như Hải Phòng, vốn là thành phố trực thuộc Trung ương, phù hợp làm trung tâm hành chính hơn. Còn Hải Dương với bề dày về lịch sử và truyền thống văn hóa, có thể phát triển thế mạnh này để trở thành trung tâm văn hoá của khu vực.

Hải Phòng là một thành phố cảng lớn, trung tâm kinh tế và công nghiệp quan trọng của miền Bắc. Với cơ sở hạ tầng giao thông phát triển, bao gồm cảng biển, sân bay, và hệ thống đường bộ, Hải Phòng có khả năng kết nối mạnh mẽ với các khu vực khác trong và ngoài nước. Việc đặt trung tâm hành chính ở Hải Phòng sẽ tận dụng lợi thế về kinh tế và vị trí địa lý, tạo điều kiện thuận lợi cho việc quản lý và điều hành các hoạt động kinh tế, chính trị của khu vực.

Còn Hải Dương là vùng đất giàu truyền thống văn hóa và lịch sử, với nhiều di tích lịch sử như quần thể Côn Sơn - Kiếp Bạc, Văn miếu Mao Điền, Đền Trần (Hải Dương)... nhiều lễ hội như lễ hội Côn Sơn - Kiếp Bạc, lễ hội Văn miếu Mao Điền, lễ hội đền Sượt, lễ hội đình Liễu Tràng... Hải Dương cũng nhiều làng nghề lâu đời nổi tiếng như làng gốm Chu Đậu, làng chạm khắc đá Kính Chủ, làng chạm khắc gỗ Đông Giao, làng Kim hoàn Châu Khê, làng khắc ván in Hồng Lục - Liễu Tràng, làng thêu Xuân Nẻo...

Việc đặt trung tâm văn hóa ở Hải Dương sẽ giúp bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa này, đồng thời tạo ra một không gian văn hóa độc đáo và hấp dẫn.

Có thể thấy, nếu như chúng ta không tách biệt trung tâm hành chính với trung tâm văn hoá, kinh tế thì việc xung đột giữa phát triển và bảo tồn giá trị văn hoá truyền thống là không thể tránh khỏi.

Lấy ví dụ ngay tại thủ đô Hà Nội, hiện nay, một số cơ quan hành chính nhà nước đang được giao sử dụng các toà nhà cũ, công năng không đảm bảo nhưng lại khó có thể xây dựng mới hoặc cải tạo lại được vì chúng có những giá trị lịch sử, văn hoá riêng.

Nhìn rộng ra, việc phân tách này không chỉ giải quyết các vấn đề trước mắt như quá tải đô thị, xung đột chức năng, mà còn đặt nền móng cho một mô hình phát triển tiên tiến, nơi chính quyền hoạt động hiệu quả, minh bạch và người dân được thụ hưởng một môi trường văn hóa, kinh tế năng động, sáng tạo.

Đây là cách nhìn dài hạn phù hợp với xu thế phát triển của thế giới, nơi những giá trị truyền thống và tinh hoa văn hóa được bảo tồn, phát huy, song hành cùng sự phát triển kinh tế, khoa học, công nghệ. Điều này có lẽ sẽ cần thiết cho kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

×