Trong chiến dịch tranh cử tổng thống của mình, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã cam kết biến Ả Rập Xê Út thành một quốc gia bị quốc tế gạt bỏ. Sau đó là lạm phát cao ngất ngưởng và chiến tranh. Tuy nhiên, vào tháng 7, ông Biden đã nuốt lời và đến Jeddah để gặp Thái tử Mohammad Bin Salman.

Nhưng nếu ông Biden đã hy vọng rằng Thái tử Mohammad Bin Salman với tư cách là người cai trị Vương quốc này, sẽ thúc đẩy sản lượng dầu của Ả Rập Xê Út vào thời điểm mà chi phí dầu thô cao hơn đang khiến lạm phát gia tăng, thì ông sẽ vô cùng thất vọng.

Thay vào đó, vào tháng 10, liên minh các nước sản xuất dầu Opec do Saudi dẫn đầu đã cắt giảm sản lượng hai triệu thùng mỗi ngày để đẩy giá cao hơn. Bây giờ – bất chấp sự tức giận của một tổng thống đã đe dọa những "hậu quả" không xác định – liên minh này lại cắt giảm sản xuất.

Khi ông Biden bất lực đứng nhìn, một trong những người chiến thắng lớn nhất có thể là ông Vladimir Putin.

Vào Chủ nhật (2/4) chín thành viên của Opec + (một tập thể lớn hơn gồm 23 quốc gia) đã tuyên bố cắt giảm sản lượng tự nguyện 1,2 triệu thùng mỗi ngày từ tháng 5 cho đến cuối năm. Con số này chiếm 1,1% nguồn cung toàn cầu.

Động thái này đã đẩy giá dầu lên ngay lập tức và sẽ còn tiếp tục tăng. Dầu thô Brent đã tăng từ 79,77 đô la một thùng vào Chủ nhật lên 85,02 đô la vào thứ Hai.

Goldman Sachs đã nâng dự báo giá dầu thô Brent cho tháng 12/2023 từ 90 USD lên 95 USD. Đến tháng 12/2024, giá sẽ tăng lên 100 đô la.

Bjarne Schieldrop, trưởng bộ phận phân tích hàng hóa tại dịch vụ tài chính SEB, cho biết những mức giá này sẽ là mức bình thường mới và nó chắc chắn sẽ gây ra nỗi đau cho hàng triệu người tiêu dùng.

Cú đánh vào phương Tây là gấp ba lần. Giá dầu cao sẽ khiến lạm phát tăng cao. Động thái này báo hiệu Saudi Arabia đang quay lưng lại với phương Tây và quay sang Trung Quốc. Giá dầu tăng cũng sẽ làm suy yếu các biện pháp trừng phạt đối với Nga - nơi lợi nhuận từ dầu mỏ sắp tăng mạnh.

Benjamin Hilgenstock, tác giả của một báo cáo về các biện pháp trừng phạt của Nga cho Trung tâm Nghiên cứu Chính sách Kinh tế cho biết cứ mỗi 1 đô la tăng giá dầu thô sẽ làm tăng doanh thu xuất khẩu của Nga khoảng 2,7 tỷ đô la một năm.

Do đó, giá dầu tăng 10 đô la sẽ làm tăng doanh thu xuất khẩu dầu của Nga khoảng 27 tỷ đô la lên 145 tỷ đô la trong năm nay. Con số này cao hơn khoảng 22,5% so với dự báo của CEPR trước khi có quyết định của Opec.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với dầu mỏ của Nga đến muộn. Hilgenstock cho biết EU chỉ đưa ra lệnh cấm vận đối với dầu thô vào tháng 12/2022 và đối với các sản phẩm dầu mỏ vào tháng 2/2023. Trong phần lớn năm ngoái, Nga được hưởng lợi từ giá dầu cao và thặng dư tài khoản vãng lai của nước này đạt mức cao kỷ lục. Doanh thu chỉ mới bắt đầu chịu áp lực – cho đến khi có sự thúc đẩy từ Opec.

"Đây là Ả Rập Xê Út đang nói 'này, Nga, bạn là bạn của chúng tôi'. Những gì họ đang làm ở đây là đứng về phía Nga và Trung Quốc", Schieldrop nói.

"Sau khi cắt giảm từ Opec, chúng ta sẽ có một thị trường chặt chẽ hơn. Nga sẽ có thể tính giá dầu cao hơn, thu nhập tốt hơn và dễ dàng hơn trong việc tài trợ cho cuộc chiến ở Ukraine, điều này sẽ gián tiếp chống lại các biện pháp trừng phạt mà phương Tây đã thực hiện".

Động thái này là tự nhiên đối với Saudi Arabia vì phần lớn nhu cầu dầu mỏ trong tương lai của nước này sẽ đến từ châu Á.

Các quốc gia khác có thể mua từ Nga miễn là giá dầu thô thấp hơn mức trần – điều này là cần thiết nếu họ muốn sử dụng dịch vụ vận chuyển và vận chuyển từ các quốc gia trong câu lạc bộ các quốc gia giàu có của OECD và EU. Nhưng các quốc gia như Trung Quốc không có hạn chế nếu họ không cần dựa vào các dịch vụ này.

Xuất khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng vọt kể từ khi chiến tranh bắt đầu. Theo CEPR, xuất khẩu tổng thể trong tháng 12/2022 cao hơn so với tháng 12/2021.

Cũng giống như việc Nga thu về tiền mặt, phương Tây sẽ kiệt sức dưới gánh nặng của lạm phát.

"Nó giống như một loại thuế đối với nền kinh tế toàn cầu. Nó hoạt động giống như tăng lãi suất, có tác dụng làm chậm lại", Schieldrop nói.

Lạm phát toàn phần khó có thể tăng, nếu chỉ vì giá dầu quá cao vào năm ngoái, nhưng việc cắt giảm của OPEC có nghĩa là giá sẽ cao hơn trong thời gian dài hơn.

"Điều đó làm nổi bật sự sẵn sàng và khả năng kiểm soát giá của Opec. Điều đó có nghĩa là nếu chúng ta có một cuộc suy thoái kinh tế, trong đó một số điểm yếu có thể được giảm bớt do giá đầu vào thấp hơn, thì điều đó sẽ không thành hiện thực", Ole Hansen, người đứng đầu Chiến lược Hàng hóa tại Ngân hàng Saxo cho biết.

Giá sẽ tăng ở những thị trường đặc biệt phụ thuộc vào dầu mỏ. Tamara Basic Vasilijev, nhà kinh tế cấp cao tại Oxford Economics, cho biết: "Khi nói đến độ nhạy cảm của ngành, chắc chắn giao thông vận tải sẽ là lĩnh vực bị tấn công đầu tiên. Theo AA, cứ mỗi 2 đô la tăng giá trị của dầu, thì giá bơm xăng tăng 1p.

Hansen cho biết chi phí vận hành máy móc nông nghiệp cũng sẽ tăng lên, gây thêm áp lực lên giá lương thực.

Ông nói: "Chúng tôi đã thấy giá đậu tương và ngô tăng kể từ thứ Sáu.

Động thái này là một trò chơi quyền lực lớn từ Ả Rập Saudi, quốc gia đã tuyên bố cắt giảm ngay sau khi Mỹ cho biết họ sẽ không thúc đẩy nhu cầu toàn cầu bằng cách bổ sung nguồn cung cấp năng lượng.

Mỹ và Ả Rập Saudi trong lịch sử đã có mối liên kết chặt chẽ. Ả Rập Saudi là khách hàng mua bán quân sự nước ngoài lớn nhất của Mỹ. James Swanston, chuyên gia kinh tế về Trung Đông và Bắc Phi tại Capital econom, cho biết các mối quan hệ đã đạt đến đỉnh điểm khi Donald Trump làm tổng thống. Trump đã có một đường lối mạnh mẽ về Iran. Các mối quan hệ giữa Mỹ và Ả Rập Saudi dưới thời Tổng thống Joe Biden đã xấu đi.

Swanston nói: "Một điều gần như ở mức độ cá nhân là Thái tử Mohammed bin Salman đã cảm thấy khó chịu khi Tổng thống Biden luôn muốn nói chuyện với chính Vua Salman, hơn là Thái tử Mohammad Bin Salman".

Động thái của Opec tận dụng thực tế là sản lượng đá phiến của Mỹ đang gần đạt đỉnh, sau một thời gian dài hoạt động khai thác dầu mỏ ở nước này đã đẩy giá xuống.

"Dầu đá phiến của Mỹ tăng trưởng chậm lại kể từ đầu tháng 12 năm 2022 về cơ bản là một lá bài miễn phí cho Opec+.

"Bây giờ ít nhiều họ có thể làm những gì họ muốn và kiểm soát thị trường dầu mỏ như họ muốn vì đá phiến không còn phát triển điên cuồng nữa. Đó là một sự thay đổi lớn, rất lớn trong thị trường dầu mỏ. 5 năm tới sẽ rất khác", Schieldrop nói. Opec không sợ mất thị phần trên thị trường dầu mỏ toàn cầu.

Opec cho biết đợt cắt giảm mới là để đáp ứng nhu cầu toàn cầu giảm, nhưng kỳ vọng về một nền kinh tế thế giới đang chậm lại có thể bị thổi phồng quá mức.

Tăng trưởng vẫn mạnh ở các quốc gia nhập khẩu chính như Ấn Độ và việc Trung Quốc mở cửa trở lại sau phong tỏa đồng nghĩa với việc hàng không toàn cầu đang bình thường hóa.

"Chúng tôi rất lạc quan về nhu cầu dầu toàn cầu. Tôi nghĩ rằng nhu cầu toàn cầu sẽ tiếp tục tăng lên và Opec có quyền kiểm soát tốt và ổn định và họ sẽ giữ giá và mức mà họ thấy phù hợp", Schieldrop nói.

"Có vẻ như thị trường dầu mỏ toàn cầu đang cân bằng và đến cuối năm nay có thể có thặng dư nhẹ. Bây giờ, chúng ta sẽ chuyển sang thâm hụt. Swanston nói rằng dường như có một chính sách ưu tiên của Ả Rập Saudi.

Khi Trung Quốc, Nga và Ả-rập Saudi xích lại gần nhau hơn, thì Mỹ lại ngày càng xa cách. Năm ngoái, có tin đồn rằng Ả Rập Saudi có thể chấp nhận đồng nhân dân tệ để xuất khẩu dầu mỏ, vốn luôn được định giá bằng đô la.

Một sự thay đổi như vậy rất khó xảy ra trong ngắn hạn. Nhưng khi quốc gia từng là đồng minh Trung Đông thân cận nhất của Mỹ đang trôi vào quỹ đạo của Nga và Trung Quốc, điều đó dường như không còn là không thể nữa.

×