Thăng hoa từ tinh hoa đất Tổ

Trong “cơn sốt đáng yêu” của cuộc thăng hoa nhạc mới trên nguồn mạch cổ truyền, lẽ thường, từ những gì rất hiện đại, trẻ trung nhưng lại trưng trổ ra ít nhiều nét hay vẻ đẹp của vốn liếng ông cha xưa, lại ngẫm ngợi đến những tinh túy khác chưa có mấy dịp được thấm nhuần, khai thác để lan tỏa hơn nữa trong đại chúng.

Dòng chảy mang gợi ý lớn

Nhìn rộng ra hơn, chuỗi sự kiện “Anh trai vượt ngàn chông gai” cũng với cách làm mới các bài ca được coi là dòng nhạc mang âm hưởng dân ca, dòng ca khúc dân gian đương đại, đã thành công vang dội. Những bài ca, và rộng hơn là các tiết mục trình diễn mang âm hưởng chèo, tuồng, cải lương, ca vọng cổ… cùng những bài ca đậm chất truyền thống đã đi cùng năm tháng lại đem đến sự trẻ trung, gây hào hứng cho hàng triệu khán giả trẻ.

Trong bối cảnh văn hóa đang được trân trọng, đề cao, được khai thác, vận dụng cho sự phát triển, thì bước đến với kho tàng di sản trên miền đất của các Vua Hùng, là cả một cơ hội lâu dài, đầy hấp dẫn cho các nhà tổ chức, nhà sáng tạo.

Còn nhiều nữa trong dòng chảy hồi lại nét cũ tinh hoa trong sản phẩm mới đương đại, như việc ca sĩ Hà Myo hát xẩm tàu điện với bản phối hiện đại, một loạt ca khúc nổi bật thời gian trước đó của ca sĩ Hoàng Thùy Linh với sự ngập tràn của sắc màu tín ngưỡng thờ Mẫu, trang phục làng quê xưa, hay các nhân vật bước ra từ trang sách với dáng nét đặc trưng vùng miền như những Mỵ, những Chí Phèo… hay Tràng trong “Vợ nhặt”… Cũng phải kể đến ca khúc “Cô Ba ca cổ” với âm sắc vọng cổ Nam bộ được đan cài khéo léo. Rồi bài hát “Bóng phù hoa” mang cảm hứng về tích truyện “Người thiếu phụ Nam Xương” lan tỏa rộng rãi qua giọng ca Phương Mỹ Chi…

Kho báu và cơ hội mở cửa

Trước thềm Giỗ Tổ Hùng Vương, hướng về chốn tổ của dân tộc, nghĩ về những di sản văn hóa, nghệ thuật cổ truyền trên miền đất thiêng, có thể thấy rằng tiềm năng, cơ hội để khai thác, sáng tạo là rất dồi dào. Trong những năm qua, công chúng, giới nghề nghiên cứu, bảo tồn, trình diễn dân ca, nhạc cổ đã ghi nhận sự phục hồi, lan tỏa và từng bước sống trong cộng đồng một cách vững bền hơn của di sản thế giới hát xoan. Cho đến nay, các câu lạc bộ, phường xoan nơi miền đất Tổ đã được quan tâm, tiếp sức, giữ gìn để tiếp tục xứng đáng với danh hiệu di sản đại diện của nhân loại.

Cũng không phủ nhận trong đời sống văn hóa nghệ thuật địa phương đã xuất hiện những ca khúc mới ca ngợi truyền thống quê hương, lễ hội, di sản hát xoan hay những địa danh nổi tiếng của tỉnh Phú Thọ. Nhưng những tác phẩm, tiết mục mới với các ví dụ dân gian đương đại như kể trên thì vẫn còn phải chờ đợi, trông ngóng với trường hợp di sản hát xoan. Có thể nào chăng, các nghệ sĩ không chỉ ở Phú Thọ mà từ nhiều miền đất khác, sẽ tiếp nhận và tạo nên các sáng tạo đặc sắc, mang nhiều cái hay, cái lạ và thú vị từ những bài ca mộc mạc, ca từ chất phác nhưng đây đó lấp lánh những sắc màu tình tứ, trẻ trung và gợi mở không khí tươi tắn, không gian trong trẻo của đời sống người xưa. Và đương nhiên, ở “thời đại nghe nhìn” thì không thể thiếu những tiết mục trình diễn có sự khai thác vũ điệu, trang phục nghệ nhân phường xoan.

Nhìn rộng hơn nữa, thì hình tượng trống đồng với nhiều hoa văn, họa tiết đã đi vào rất nhiều chương trình nghệ thuật với nhiều quy mô, được nhiều đơn vị, tổ chức nghệ thuật khai thác, sử dụng. Nhưng để phục vụ cho những tiết mục mới bằng các dấn ấn tạo hình hết sức thanh thoát, lãng mạn, gợi nhiều liên tưởng xa xôi và khát vọng vươn cao, bay xa, thì trống đồng vẫn là cả một hệ thống của những gợi ý hình ảnh, động tác, trang phục, đạo cụ, ý tứ câu chuyện và các trò diễn… cho nghệ sĩ hôm nay tái tạo trên sân khấu âm nhạc đương đại. Rộng ra nữa ngoài hiện vật linh thiêng này, thì nhiều nữa các hiện vật đặc sắc gắn với hình ảnh người chiến binh, người phụ nữ, các vị thủ lĩnh thời đại Hùng Vương xưa, là cả một kho tàng quý chờ được hiện lên sống động, chuyển động qua trang phục, đạo cụ của các màn diễn.

Cũng phải nhận thấy lối ngỏ của những câu chuyện truyền thuyết qua các đời Vua Hùng đã được sưu tầm, lan tỏa rộng rãi, mà vốn cũng chưa thật được tái hiện cuốn hút trong ngày hôm nay trên phim ảnh, tác phẩm sân khấu… Thì cũng rất đáng để trở thành nguồn cảm hứng cho âm nhạc đương đại. Và bao quát là cả quần thể làng mạc, đền đài, hình sông thế núi của miền đất linh thiêng Phong Châu xưa. Đó thật là những không gian, bối cảnh đặc sắc nâng cánh các màn ca, múa, diễn của các nghệ sĩ thế hệ mới. Và thâm nhập vào những miền đất này, cũng sẽ mở ra nhiều tứ hay, ý lạ cho người nghệ sĩ tìm thấy các câu chuyện xưa nay hòa trộn để kể lại bằng ngôn ngữ nghệ thuật. Rồi những giá trị đặc sắc của tín ngưỡng thờ cúng Vua Hùng. Đó thật là một nguồn cảm hứng mang màu sắc sử thi, gợi đến những hình tượng lớn lao, những màn trình diễn hoành tráng trong các không gian khoáng đạt, hùng vĩ để kể những câu chuyện lớn của cộng đồng, của lịch sử vùng đất và cả những ý tưởng to lớn về số phận cộng đồng, vận mệnh dân tộc.

Du lịch tâm linh - điểm đến bốn mùa
Phú Thọ hiện đang bảo tồn, phát huy giá trị 1.372 di tích lịch sử, trong số đó có Khu di tích lịch sử Đền Hùng được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đặc biệt; 73 di tích được xếp hạng quốc gia, 12 di tích lịch sử; 207 di tích kiến trúc nghệ thuật đã được xếp hạng di tích lịch sử văn hóa cấp tỉnh.
Những năm qua, tỉnh Phú Thọ đã triển khai nhiều giải pháp để xây dựng du lịch tâm linh thành điểm đến bốn mùa. Sở VHTTDL đã hợp tác với các công ty lữ hành thiết kế các gói tour du lịch tâm linh phù hợp với từng đối tượng du khách, đặc biệt là khách quốc tế và người trẻ tuổi.
Đa dạng hóa sản phẩm du lịch tâm linh được xây dựng thông qua khai thác các tuyến du lịch có sức hút đối với du khách như: Đền Quốc Tổ Lạc Long Quân - Khu Di tích lịch sử Đền Hùng - Miếu Lãi Lèn- Làng cổ Hùng Lô; Khu Di tích lịch sử Đền Hùng- Làng cổ Hùng Lô - Vườn quốc gia Xuân Sơn - Khu nghỉ dưỡng nước khoáng nóng Thanh Thủy; Khu Di tích lịch sử Đền Hùng- Cụm di tích Đền Tam Giang- Chùa Đại Bi - Đền Mẫu Âu Cơ Hạ Hòa...
Các di tích lịch sử văn hóa gắn với các di sản văn hóa phi vật thể quốc gia nằm trong không gian văn hóa Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương hiện đã và đang là điểm nhấn trong các tour du lịch văn hóa tâm linh đặc trưng như: Khu Di tích lịch sử Đền Hùng gắn với Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng; Đền Mẫu Âu Cơ - huyện Hạ Hòa với tín ngưỡng thờ Mẫu Âu Cơ; nghi lễ rước nước thiêng nơi ngã ba sông tại đền Tam Giang, phường Bạch Hạc, di tích Đình Hùng Lô (TP.Việt Trì)...

B.T

×