Chào PGS.TS Nguyễn Chí Thành! Thông tư 29 quy định dạy thêm, học thêm hiện đang nhận được nhiều quan tâm từ dư luận. Quan điểm của ông thế nào với những quy định được đưa ra?

- Quan điểm của tôi về Thông tư mới này là đồng tình và ủng hộ, đặc biệt với các điểm mới trong quy định. Lý do cụ thể như sau:

Thứ nhất, dạy thêm, học thêm là một hoạt động liên quan trực tiếp đến giáo dục, tới quyền lợi của học sinh và giáo viên. Do đó, công tác này cần được quản lý chặt chẽ thông qua việc ban hành các quy định, hướng dẫn cụ thể từ các cấp để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cả giáo viên, học sinh, cũng như gia đình học sinh, phù hợp với các quy định pháp luật hiện hành.

Thứ hai, việc tổ chức dạy thêm, học thêm phải được thực hiện sao cho không làm ảnh hưởng đến chương trình giáo dục chính khóa của nhà trường. Đồng thời, điều này cũng đảm bảo rằng giáo viên có thể thực hiện tốt kế hoạch giảng dạy môn học theo đúng tiến độ và chất lượng đề ra.

Thứ ba, yếu tố cốt lõi của dạy thêm, học thêm là lợi ích của học sinh. Các quy định mới góp phần ngăn chặn các trường hợp học sinh không có nguyện vọng hay nhu cầu nhưng vẫn bị ép buộc tham gia vào các lớp dạy thêm do nhà trường hoặc giáo viên tổ chức.

Theo ông, việc tổ chức dạy mà không thu tiền, chỉ dạy với ba nhóm sẽ tạo ra thuận lợi, khó khăn gì cho trường, giáo viên và học sinh?  

Việc tổ chức dạy thêm mà không thu tiền và chỉ dành cho ba nhóm học sinh được quy định mang lại cả thuận lợi và khó khăn đối với nhà trường, giáo viên và học sinh.

Trước hết, xét về thuận lợi, đối với nhà trường, việc tổ chức dạy thêm miễn phí sẽ giúp tạo ra môi trường giáo dục bình đẳng, đảm bảo rằng học sinh có hoàn cảnh khó khăn hoặc cần bồi dưỡng năng lực đều được hỗ trợ mà không bị hạn chế bởi điều kiện kinh tế. Điều này không chỉ tăng tính công bằng trong giáo dục mà còn giúp nhà trường thực hiện đúng các quy định của pháp luật, qua đó củng cố uy tín và niềm tin từ phía phụ huynh và xã hội.

Đối với giáo viên, đây là cơ hội để hỗ trợ học sinh một cách tận tâm, đặc biệt là những em cần bồi dưỡng kiến thức hoặc phát triển năng lực vượt trội. Việc này cũng giúp giáo viên nâng cao chuyên môn thông qua việc nghiên cứu và áp dụng các phương pháp giảng dạy cá nhân hóa, phù hợp với từng nhóm học sinh. Về phía học sinh, các em sẽ nhận được sự hỗ trợ đúng với nhu cầu, đặc biệt là những em yếu kém hoặc học sinh giỏi có tiềm năng. Đồng thời, việc học thêm miễn phí cũng giảm bớt áp lực tài chính cho phụ huynh.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, việc này cũng đặt ra không ít khó khăn. Đối với nhà trường, hạn chế lớn nhất là nguồn lực. Không phải lúc nào trường cũng đủ nhân sự, thời gian hoặc điều kiện để tổ chức dạy thêm cho các nhóm học sinh đặc biệt. Thêm vào đó, việc xác định đúng đối tượng được hưởng lợi từ chính sách này cũng không hề đơn giản, dễ dẫn đến tranh cãi hoặc cảm giác bất công nếu xử lý không minh bạch.

Về phía giáo viên, việc dạy thêm miễn phí có thể làm tăng khối lượng công việc trong khi giáo viên vẫn phải đảm bảo hoàn thành chương trình chính khóa. Điều này có thể gây áp lực lớn, đặc biệt trong bối cảnh nhiều giáo viên đã phải đối mặt với khối lượng công việc cao. Hơn nữa, việc không có động lực tài chính hỗ trợ có thể khiến một số giáo viên không đủ nhiệt tình hoặc không sẵn sàng dành thêm thời gian ngoài giờ.

Đối với học sinh, một khó khăn lớn là sự phụ thuộc vào tính tự giác. Không phải học sinh nào cũng chủ động và tích cực tham gia các lớp học thêm, đặc biệt là những em yếu kém. Ngoài ra, việc chỉ tập trung vào ba nhóm học sinh đặc thù có thể khiến các học sinh trung bình không được hỗ trợ, dẫn đến sự bất mãn hoặc áp lực tâm lý.

Để khắc phục những khó khăn trên, nhà trường cần xây dựng kế hoạch tổ chức rõ ràng, minh bạch và công khai để đảm bảo tất cả các đối tượng đều được hỗ trợ một cách công bằng. Đồng thời, sự phối hợp giữa giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và phụ huynh là yếu tố quan trọng nhằm theo dõi và hỗ trợ kịp thời cho học sinh. Các tổ chuyên môn cũng như giáo viên chủ nhiệm trong trường cũng cần tham gia vào việc xây dựng các mô hình hỗ trợ phù hợp, ví dụ như "đôi bạn cùng tiến" hoặc "nhóm học tập tự quản" để giảm áp lực cá nhân cho giáo viên và tăng cường tính chủ động của học sinh cũng như nghiên cứu, triển khai các sáng kiến kinh nghiệm

Nhìn chung, chính sách tổ chức dạy thêm miễn phí này là một hướng đi tích cực, nhưng để đạt được hiệu quả tối đa, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường, giáo viên và phụ huynh, cùng với những nỗ lực từ phía học sinh.

Có thể dạy thêm miễn phí nhưng nhiều trường lo ngại ngân sách không dư dả để tổ chức dạy thêm miễn phí (tiền điện, nước, hao mòn cơ sở vật chất, thù lao cho giáo viên). Ý kiến của ông ra sao?

- Những băn khoăn từ phía các hiệu trưởng liên quan đến việc tổ chức dạy thêm miễn phí là hoàn toàn thực tế và dễ hiểu. Ngân sách hạn chế là một thách thức lớn đối với nhiều trường học, đặc biệt là trong bối cảnh phải đảm bảo các chi phí như điện, nước, bảo trì cơ sở vật chất và thù lao cho giáo viên. Khi yêu cầu tổ chức dạy thêm miễn phí được đưa ra, việc các trường phải tính đến khả năng không tổ chức dạy thêm là một phản ứng tự nhiên trong tình huống này.

Trước tiên, việc thiếu kinh phí không chỉ ảnh hưởng đến khả năng tổ chức dạy thêm mà còn tạo áp lực lên nguồn lực của trường. Nếu các chi phí cơ bản không được đảm bảo, trường học khó có thể duy trì được các hoạt động hỗ trợ giáo dục ngoài giờ. Điều này dẫn đến nguy cơ gián đoạn trong việc bồi dưỡng học sinh yếu kém hoặc học sinh giỏi, từ đó có thể ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng giáo dục.

Thứ hai, việc lo ngại về chất lượng học tập của học sinh trong tương lai là hoàn toàn có cơ sở. Dạy thêm, nếu được tổ chức một cách hiệu quả và đúng đối tượng, là một hình thức hỗ trợ cần thiết để giúp học sinh củng cố kiến thức và phát triển năng lực. Việc không tổ chức được dạy thêm do thiếu kinh phí có thể khiến một số học sinh mất đi cơ hội này, đặc biệt là những em thuộc nhóm yếu kém hoặc có tiềm năng nhưng cần được bồi dưỡng thêm.

Tuy nhiên, bên cạnh sự hỗ trợ tài chính từ các cơ quan chức năng, nhà trường có thể chủ động tìm kiếm thêm các nguồn kinh phí từ xã hội hóa. Các quỹ hoặc học bổng dành cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn có thể là một giải pháp giúp giảm áp lực tài chính, đồng thời nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. Việc huy động các nguồn tài trợ từ cộng đồng hoặc doanh nghiệp không chỉ giúp giải quyết vấn đề kinh phí mà còn tạo sự gắn kết giữa nhà trường và xã hội trong việc đồng hành cùng học sinh.

Ngoài ra, các chính sách khen thưởng vật chất cuối năm đối với giáo viên tham gia dạy thêm cho học sinh có khó khăn trong học tập cũng có thể được áp dụng để tạo động lực cho giáo viên. Hiện nay, Nghị định số 73/2023/NĐ-CP về công tác thi đua, khen thưởng đã cho phép thực hiện điều này. Đây là một cơ sở pháp lý quan trọng để các trường có thể triển khai chính sách khuyến khích giáo viên tham gia vào hoạt động hỗ trợ học sinh một cách tích cực.

Tóm lại, chia sẻ từ phía các hiệu trưởng là lời cảnh báo quan trọng về thực tế triển khai chính sách dạy thêm miễn phí. Để chính sách này thực sự khả thi và mang lại hiệu quả, cần có sự hỗ trợ cụ thể từ các cơ quan chức năng về nguồn lực và tài chính. Đồng thời, các trường cũng cần chủ động sáng tạo trong việc huy động nguồn lực xã hội, kết hợp với các chính sách động viên giáo viên để đảm bảo chất lượng giáo dục được duy trì và phát triển.

Để Thông tư 29 thực hiện hiệu quả, theo anh chúng ta cần làm gì?

- Việc tổ chức và quản lý hoạt động dạy thêm trong các trường phổ thông cần được thực hiện một cách linh hoạt và sáng tạo, đồng thời bám sát các quy định của Bộ GDĐT.

Đối với các trường học: Trước hết, nhà trường cần chú trọng xây dựng kế hoạch dạy thêm dựa trên nhu cầu thực tế của học sinh, đảm bảo tính công bằng và hiệu quả trong việc hỗ trợ học sinh yếu kém, bồi dưỡng học sinh giỏi, và ôn thi cuối cấp. Việc kết hợp linh hoạt giữa dạy thêm miễn phí với các mô hình học tập như "đôi bạn cùng tiến" hoặc học ''nhóm tự quản'' có thể giúp giảm áp lực tài chính và tối ưu hóa nguồn lực sẵn có.

Ngoài ra, các trường cần tăng cường vai trò của tổ chuyên môn trong việc hỗ trợ giáo viên tổ chức dạy thêm. Việc sử dụng các nguồn kinh phí xã hội hóa, chẳng hạn như thành lập các quỹ hỗ trợ học sinh khó khăn, cũng là một hướng đi tiềm năng. Đồng thời, cần áp dụng chính sách khen thưởng phù hợp để động viên giáo viên tham gia tích cực vào hoạt động hỗ trợ học sinh.

Đối với học sinh: Học sinh cần được khuyến khích phát huy khả năng tự học, tự rèn luyện thông qua việc cá nhân hóa lộ trình học tập và sử dụng các nguồn tài liệu bổ trợ. Nhà trường và giáo viên có thể hướng dẫn học sinh sử dụng các công cụ học tập trực tuyến, tạo điều kiện để học sinh yếu kém học cùng với các bạn khá giỏi, từ đó hình thành tinh thần hợp tác và trách nhiệm trong học tập.

Để hỗ trợ hiệu quả cho việc tổ chức, quản lý dạy thêm, Bộ GDĐT cần tiếp tục đổi mới trên một số phương diện sau:

Đổi mới công tác khảo thí: Định hướng việc kiểm tra, đánh giá ở trường phổ thông theo hướng thực học, thực dạy, gắn nội dung kiểm tra với khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn thay vì chỉ tập trung vào việc ghi nhớ kiến thức. Điều này không chỉ giúp học sinh phát triển tư duy mà còn giảm áp lực học thêm không cần thiết.

Đổi mới công tác thi chuyển cấp và thi tốt nghiệp THPT: Bộ cần có các biện pháp điều chỉnh quy định để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các kỳ thi, giảm bớt sự phụ thuộc vào học thêm như một yếu tố quyết định kết quả thi.

Đổi mới công tác đánh giá chất lượng giáo dục: Việc đánh giá và thi đua nhà trường không nên tập trung quá nhiều vào kết quả các kỳ thi mà cần xem xét đến các yếu tố khác như chất lượng giảng dạy, mức độ phát triển toàn diện của học sinh, và các giá trị giáo dục bền vững mà nhà trường mang lại.

Đổi mới phương pháp dạy học: Bộ cần khuyến khích và hỗ trợ các nhà trường đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực, kỹ năng tự học, tự chủ, và cá nhân hóa lộ trình học tập cho học sinh. Điều này sẽ giúp học sinh tăng cường khả năng tự học, giảm bớt sự phụ thuộc vào dạy thêm và học thêm.

Hoạt động dạy thêm, học thêm là một phần quan trọng trong việc hỗ trợ giáo dục học sinh, đặc biệt với những em có nhu cầu học tập bổ sung. Tuy nhiên, để hoạt động này phát huy hiệu quả, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, giáo viên, học sinh và cơ quan quản lý giáo dục. Bên cạnh đó, việc đổi mới công tác quản lý và phương pháp giáo dục sẽ là tiền đề để xây dựng một môi trường học tập chất lượng, công bằng và bền vững.

×