Mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm nói về tầm quan trọng của Toán học đang nhận được nhiều quan tâm từ dư luận. Theo Tổng Bí thư: "Phải quan tâm đến khoa học cơ bản thì mới ra được trí tuệ nhân tạo... Mình thì giờ không ai học, chủ yếu là quản trị kinh doanh, ngân hàng, tài chính".

Tổng Bí thư cũng lấy dẫn chứng, học sinh ngày xưa học từ toán lý thuyết sang toán thực hành đã ngồi khóc vì mất cơ hội trở thành nhà toán học, nhà bác học. Bây giờ học sinh bảo "học toán nhức đầu", "toàn lý thuyết không làm được gì cả, chỉ cần cộng trừ nhân chia là ổn".

Theo thống kê những năm gần đây, thí sinh đăng ký xét tuyển đại học quan tâm các ngành nghề hot như công nghệ thông tin, Logistics, Truyền thông – Marketing... Còn theo thông tin từ Bộ GDĐT, kỳ thi Tốt nghiệp THPT năm 2024, cả nước có gần 1,1 triệu thí sinh đăng ký dự thi. Trong đó, có 37% thí sinh đăng ký bài tổ hợp thi Khoa học tự nhiên và 63% thí sinh chọn bài thi Khoa học xã hội. 

Trao đổi với PV báo Dân Việt về mức độ quan tâm đến các ngành khoa học cơ bản, em Chữ Ngọc Dũng, học sinh lớp 12 một trường THPT ở Hà Nội cho biết: "Em đang quan tâm đến ngành Điện tử viễn thông và đang lựa chọn một số trường hot để đăng ký xét tuyển". Em Dũng cho rằng: "Các ngành khoa học cơ bản rất vất vả và khó nên phải bạn nào thực sự yêu thích mới theo đuổi được".

Còn em Trần Văn Phong, đang học lớp 12 một trường ở Hà Nội và dự kiến xét tuyển đại học ngành Vật liệu bán dẫn, cho biết: "Em thấy câu nói của Tổng Bí thư nói đúng nhưng thực sự rất khó để theo đuổi. Với em việc áp dụng lý thuyết vào thôi đã khó khăn rồi nên không thể theo con đường nghiên cứu chuyên sâu. Mặt khác, số lượng kiến thức bây giờ đã đủ cho em áp dụng để tìm việc tốt rồi. Em không cần phải nghĩ ra thêm làm gì".

Toán trong trường học hiện nay thế nào?

Mặc dù không nhiều em theo học nhưng Toán luôn được coi là một môn học quan trọng ở mọi cấp học. Vậy tại sao phải dành nhiều thời gian cho Toán? Mục đích thực sự của việc học Toán là gì? Toán có phải chỉ để thi?... Giáo sư trẻ nhất Việt Nam năm 2020 Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, từng nhận bằng Tiến sĩ của Đại học Harvard (Mỹ) năm 2010, đã có những nhận xét về môn Toán trong trường học hiện nay dẫn đến việc học sinh sợ học.

Theo GS Lê Anh Vinh, nhiều người hiểu rằng Toán giúp phát triển tư duy và kỹ năng quan trọng. Nhưng cũng có không ít người cho rằng Toán không có ích gì trong cuộc sống sau này. Nếu chỉ nghĩ Toán là cộng, trừ, nhân, chia, là phương trình, logarit…, thì đúng là nhiều kiến thức trong sách vở có vẻ ít liên quan đến thực tế.

"Chính cách dạy Toán ở nhiều nơi đã vô tình làm méo mó hình ảnh của môn học này. Nó không còn là công cụ rèn tư duy mà trở thành một chuỗi bài tập lặp đi lặp lại, khiến học sinh trở thành những "cỗ máy giải bài" vô thức", GS Vinh nêu quan điểm.

GS Vinh cho biết từng nghe một câu nói vui nhưng đáng suy ngẫm: "Không một học sinh nào học hết 12 năm phổ thông ở Trung Quốc có thể đạt giải Nobel ở bất kỳ lĩnh vực nào". Một phương pháp dạy học kìm hãm sáng tạo có thể khiến ngay cả những học sinh xuất sắc nhất cũng dần mất đi khả năng tư duy đột phá.

Vậy học Toán để làm gì? Toán học là để phát triển tư duy phân tích, Giải quyết vấn đề, Lập luận logic, Suy luận định lượng, Tư duy phản biện, Vận dụng ý tưởng từ đơn giản đến phức tạp. Như vậy, không có mục nào là "giải bài tập nhanh" hay "làm bài không cần suy nghĩ".

"Mỗi năm học sinh dành khoảng 90 giờ học Toán trên lớp, chưa kể các tiết tăng cường, các giờ học thêm. Nhưng thay vì giúp trẻ hiểu sâu và ứng dụng Toán vào thực tế, nhiều nơi chỉ tập trung vào việc giải bài tập theo dạng mẫu. Học sinh được luyện để trở thành máy giải, chỉ học cách nhận dạng đề, áp dụng công thức nhưng không thực sự hiểu bản chất.

Học sinh không chịu suy nghĩ, nản chí trước một bài toán có vẻ phức tạp thay vì những bài toán được phát biểu theo mẫu, là một việc thường xuyên gặp ở bất kỳ lứa tuổi nào, lớp càng cao càng nhiều học sinh như vậy.

Qua rèn luyện, tốc độ giải bài của một "máy giải" sẽ càng ngày càng nhanh, dù vậy, "máy giải" sẽ dần cảm thấy việc học không còn ý nghĩa, không có niềm vui. Thật đáng buồn nếu ngay cả những học sinh dù đã ở một đỉnh cao nhất định cũng có thể thốt lên: "Hết kỳ thi này là con không bao giờ phải học toán nữa". Như vậy việc học giỏi còn ý nghĩa gì?".

GS Vinh nhấn mạnh: "Học tập là cả một quá trình, là tích lũy về tư duy, là việc duy trì niềm vui, thấy được ý nghĩa của việc học. Có nền tảng tư duy tốt, việc thi cử chỉ là một thử thách, một lần nhảy rào để tiếp tục hành trình chứ không phải là cái đích duy nhất của việc học.

Đừng bao giờ để học sinh bị biến thành máy giải. Bởi vì trong thời đại này, có cố thì cái máy giải "chạy bằng cơm" cũng sẽ chỉ là một cái máy giải ở mức trung bình hay thậm chí là hạng xoàng so với AI".

×