Thủ tướng đối thoại với nông dân: Nông nghiệp miền Trung - Tây Nguyên là mỏ vàng cần khai thác

Chủ đề của Hội nghị đối thoại lần này là: Cùng nỗ lực, vượt thách thức, giữ vững tăng trưởng giá trị nông sản Việt giúp nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, hiện đại.

Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân do Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phối hợp với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Đắk Lắk chủ trì; Báo Nông thôn Ngày nay/điện tử Dân Việt được giao tổ chức thực hiện. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì buổi đối thoại.

Tham dự hội nghị, dự kiến sẽ có khoảng hơn 400 đại biểu do Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì, cùng lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Thường trực Chính phủ; đại diện các Ban của Trung ương Đảng, Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; các đồng chí Bộ trưởng, Trưởng Ban ngành, đoàn thể Trung ương; Thường trực T.Ư Hội Nông dân Việt Nam; lãnh đạo các Ban, đơn vị T.Ư Hội Nông dân Việt Nam; các Ủy viên Ban thường vụ, Ủy viên Ban Chấp hành T.Ư Hội Nông dân Việt Nam và lãnh đạo Hội Nông dân 63 tỉnh, thành của cả nước.

Tham dự hội nghị còn có đại diện các chuyên gia, nhà khoa học, các hiệp hội, cộng đồng doanh nghiệp. 

Đặc biệt, hội nghị có sự tham dự của hơn 300 nông dân xuất sắc, tiêu biểu đại diện cho hơn 10,2 triệu hộ nông dân của cả nước.

Đến dự và chỉ đạo hội nghị có: Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc,  Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ.

Đồng chí Thào Xuân Sùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam.

Đồng chí Mai Tiến Dũng - Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ.

Đồng chí Bùi Văn Cường, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Đắk Lắk.

Đồng chí Nguyễn Xuân Cường, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Đến dự Hội nghị còn có đại diện các bộ, ngành: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương, Y tế, Giao thông vận tải, Xây dựng, Văn hóa - Thể thao và Du lịch,... đại diện các ban Đảng, các đoàn thể, cùng hàng trăm nông dân của tỉnh Đắk Lắk.

Đặc biệt, Hội nghị có sự tham dự của 29 nông dân tiêu biểu, đại diện cho hàng chục triệu hộ nông dân cả nước trực tiếp đặt câu hỏi với Thủ tướng.

14.05: Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng Đoàn, Chủ tịch Trung ương Hội Nông dân Việt Nam phát biểu khai mạc Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân lần thứ 3:

Hôm nay, thay mặt Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam và nông dân cả nước, tôi xin nhiệt liệt chào mừng, cảm ơn đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước tham dự và chủ trì Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân lần thứ III tổ chức tại TP Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.

 Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân lần thứ III được tổ chức trong bối cảnh thế giới có nhiều biến động sâu sắc, tác động trực tiếp đến tình hình phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam, ảnh hưởng đến đời sống của hội viên, nông dân.

 Rõ nhất, đó là ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 gây ra. Tại Việt Nam, trong 2 lần dịch bệnh Covid-19 xuất hiện vào đầu tháng 2/2020 và cuối tháng 7/2020, bằng nỗ lực và quyết tâm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân, với sự quyết liệt hành động không mệt mỏi của Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và địa phương, đến nay chúng ta chắc chắn cơ bản đã khống chế và có kinh nghiệm khống chế dịch Covid-19. 

Tuy nhiên, như nhiều quốc gia trên thế giới, dịch bệnh Covid-19 đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế, đời sống xã hội ở Việt Nam. Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp, khu vực nông thôn và trực tiếp là người nông dân bị ảnh hưởng rất lớn. Trong đó, sự đứt gãy ở chuỗi cung ứng nông sản, thực phẩm đã khiến nhiều đối tượng chịu thiệt hại lớn, trong đó có những nông dân trồng trọt, chăn nuôi, làm ngành nghề nông thôn và làm dịch vụ.

Dịch bệnh Covid-19 chắc chắn sẽ được kiểm soát, thế giới và Việt Nam lại trở về trạng thái bình thường, trong đó, người nông dân lại tiếp tục công việc sản xuất, kinh doanh, cũng như đối mặt với những khó khăn, thử thách. 

Và hôm nay, với chủ đề “Cùng nỗ lực, vượt thách thức, giữ vững giá trị nông sản Việt, giúp nông nghiệp thịnh vượng, nông dân giàu có, nông thôn văn minh, hiện đại”, Hội nghị càng có ý nghĩa hơn trong bối cảnh sản xuất nông nghiệp, đời sống nông dân, chuỗi cung ứng nông sản thực phẩm bị ảnh hưởng trong dịch Covid-19 vừa qua. 

Chủ đề của Hội nghị càng ý nghĩa đối với khu vực miền Trung-Tây Nguyên bởi đây là khu vực không chỉ được Đảng, Nhà nước xác định có tầm chiến lược về an ninh quốc phòng mà còn có tầm chiến lược trong phát triển kinh tế-xã hội, trong đó các thế mạnh, tiềm năng về kinh tế biển, dịch vụ du lịch; nông nghiệp công nghệ cao; phát cây công nghiệp-công nghiệp chế biến nông sản thực phẩm… 

Chính vì vậy, các đại biểu cần tập trung thảo luận, đối thoại ở một số vấn đề sau: Một là, tiếp tục đề xuất giải pháp, biện pháp, chính sách khuyến khích nông dân rời bỏ mô hình sản xuất nông nghiệp manh mún, nhỏ lẻ, bị động chuyển sang tư duy làm ăn lớn, sản xuất lớn, hợp tác, liên kết, xây dựng, hình thành các hình thức kinh tế tập thể gắn với chuỗi giá trị sản phẩm.

 Hai là, vốn đầu tư xã hội vào phát triển nông nghiệp nhất là khu vực sản xuất kinh doanh còn quá nhỏ so với nhu cầu; sản xuất nông nghiệp chậm chuyển biến theo hướng hiện đại; quy trình chăn nuôi, trồng trọt, dịch vụ nông nghiệp, nông thôn chưa hoàn thiện và chưa đạt yêu cầu an toàn vệ sinh thực phẩm.

 Ba là, việc quy hoạch sản xuất nông nghiệp chưa cụ thể, thiếu đồng bộ; hệ thống nhà kho chứa vật tư và sản phẩm nông nghiệp, hệ thống giao thông, thủy lợi, cấp thoát nước, xử lý môi trường… còn bất cập. 

 Bốn là, nguồn nhân lực chất lượng cao ở nông thôn chưa được đầu tư đúng mức, trình độ học vấn, kỹ năng, năng lực đổi mới và sáng tạo còn thấp khiến sản phẩm nông nghiệp có giá thành cao, giảm tính cạnh tranh trên thị trường…

Năm là, các chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp; khuyến khích nông dân thành lập doanh nghiệp, khởi nghiệp nông nghiệp chưa đồng bộ nên tiến độ hình thành các chuỗi giá trị sản phẩm còn chậm dẫn đến việc lãng phí về cơ hội, lãng phí về tiềm năng đất đai, lao động và nguồn lực xã hội. 

Sáu là, một bộ phận không nhỏ nông dân có tâm lý không muốn làm nông nghiệp, tình trạng nông dân bỏ ruộng, bỏ chuồng, bỏ chăn nuôi vẫn đang diễn ra ở không ít địa phương, trong khi chính sách đất đai chưa thực sự khuyến khích, hoặc tạo cơ chế, hành lang pháp lý vững chắc cho việc tập trung đất đai phục vụ phát triển nông nghiệp công nghệ cao…

 Bảy là, việc sản xuất, kinh doanh, cung ứng và sử dụng phân bón đã được quản lý tốt hơn, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế của nông dân. Thị trường sản xuất, kinh doanh, sử dụng vật tư phân bón vẫn đang tồn tại nhiều hạn chế, tiêu cực, nhất là nạn phân bón kém chất lượng, vật tư nông nghiệp là hàng giả, hàng nhái và giá cả không ổn định, công tác thanh tra và xử lý chưa đáp ứng được kỳ vọng của nông dân, doanh nghiệp…

 Tám là, tình hình an ninh, trật tự ở nông thôn nhiều nơi còn phức tạp. Điển hình nhất là tình hình trạng tranh chấp đất đai, tài sản trên đất giữa nông dân với nông dân, giữa nông dân với doanh nghiệp, giữa nông dân với đơn vị, tổ chức khác…

14.30: Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu mở đầu phiên đối thoại: 

Hôm nay, tôi rất hoan nghênh Hội Nông dân Việt Nam cùng các cơ quan ban ngành đã có sáng kiến tổ chức Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân tại TP. Buôn Ma Thuột.

Hôm nay có tới 15 cơ quan đến dự hội nghị, bao gồm các ban Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các bộ ngành có liên quan trực tiếp đến những vấn đề mà nông dân quan tâm. Ngoài ra còn có cơ quan tổ chức sản xuất tiêu thụ, vốn tín dụng…, đều là những vấn đề nông dân quan tâm. Rất mong 350 nông dân có mặt tại hội nghị hôm nay đặt câu hỏi sát với yêu cầu thực tế, phù hợp với đặc thù sản xuất ở khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Mỗi vùng đặc thù khác nhau, có liên hệ với cả nước nhưng chúng ta vẫn nên tập trung vào các vấn đề mang tính đặc thù của vùng như sau:

Một là: Chính phủ, Bộ ngành muốn nghe những tâm tư nguyên vọng có kiến nghị khó khăn gì để đề nghị với Chính phủ. Từ quy hoạch sản xuất, tới tiêu thụ sản phẩm, có khó khăn gì bà con nêu lên.

Hiện nay lực lượng lao động của chúng ta rất dồi dào, có tới 65% nông dân sinh sống ở nông thôn, trong vấn đề đầu tư phát triển nhân lực, chúng ta cần phát huy thế mạnh này, tiềm lực này.

Thứ 2, tiếp tục phát huy mạnh mẽ tinh thần nông nghiệp, nông thôn Việt Nam luôn là trụ đỡ của nền kinh tế đất nước qua các thời kì kháng chiến, xây dựng đất nước, hay dịch bệnh Covid-19… Dịch bệnh Covid-19 xảy ra khiến nền kinh tế cả thế giới tăng trưởng âm, nhưng Việt Nam vẫn tăng trưởng được, trong đó có trụ đỡ quan trọng là nông nghiệp, nông thôn.

Năm nay vì xảy ra Covid – 19, không ít lao động bị mất việc làm. Tuy nhiên lao động ở khu vực nông nghiệp, nông thôn Việt Nam hầu như không bị thất nghiệp, trong khi thành thị thất nghiệp rất nhiều. Ví dụ như nước Nhật, là nước công nghiệp nhưng Chính phủ nước này còn phải cấp tiền cho người lao động về nông nghiệp làm việc.

Đáng mừng là kim ngạch xuất khẩu nông sản của Việt Nam vẫn đạt tới 42 tỷ USD, là một trong những nước dẫn đầu châu Á về xuất khẩu.

Về nông thôn mới, chúng ta đã đạt mục tiêu hơn 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới. Chính phủ, Bộ NNPTNT và các địa phương đã đặt mục tiêu 63% số xã đạt chuẩn nông thôn mới trong năm nay. Bên cạnh đó, chúng ta đang hình thành lớp nông dân mới, Chính phủ rất tự hào về điều này, chưa bao giờ khu vực nông nghiệp, nông thôn từ đồng bằng đến miền núi có sự tăng trưởng tốt như vậy.

Năm nay đại dịch, song cơ bản chúng ta vẫn được mùa trúng giá từ lúa gạo, thuỷ sản, trái cây… Có thể nói nông nghiệp thắng lợi toàn diện. Số hộ thiếu đói giảm 70% so với cùng kì.

Tuy vậy, trách nhiệm của chúng ta còn nhiều việc cần làm, còn nhiều trăn trở cần giải pháp tháo gỡ.

Về thị trường, chúng ta phải mở thị trường mới, EVFTA khó vậy mà chúng ta còn vào được. Tuy nhiên, tỷ lệ chế biến các mặt hàng nông sản còn thấp, như cà phê mới có 12%. Vốn liếng còn khó khăn, tín dụng tăng trưởng 6% nhưng mà nông nghiệp được đầu tư bao nhiêu? Hôm nay có đại diện Ngân hàng Nhà nước, yêu cầu phía ngân hàng phải trả lời được câu hỏi làm thế nào tháo gỡ khó khăn về vốn cho nông dân.

Ngoài ra, tình trạng phân bón giả, thuốc trừ sâu kém chất lượng cũng còn nhức nhối, gây khó khăn trong sản xuất kinh doanh cho bà con.

Tôi hi vọng lần này chúng ta sẽ tập trung mạnh vào những vấn đề bức xúc cần tháo gỡ. Hi vọng sau hội nghị này, sẽ có thêm những lớp nông dân mới về kiến thức, ý chí, tư duy mới, suy nghĩ mới, cái thời con trâu đi trước cái cày theo sau đã qua rồi.

Thứ ba, chúng ta làm thế nào phát huy hơn nữa  tinh thần tự lực tự cường của nông dân; suy nghĩ phải làm gì để nông nghiệp Việt Nam phát triển bền vững, từ đó giải quyết tốt các vấn đề ở nông thôn, nông dân. Đó không chỉ là vật chất, tinh thần đang đặt ra ở nông thôn, nhất là nông thôn ở miền Trung, Tây Nguyên. Tây Bắc heo hút, khó khăn hơn nhiều, nhưng chúng ta cần phối hợp để làm sao 15 cơ quan nhà nước ngồi đây cùng tập trung giải quyết. Đối thoại phải là thiết thực chứ không phải là hình thức.

Phiên đối thoại về những vấn đề nông nghiệp ở miền Trung - Tây Nguyên

14.45: Nông dân Đỗ Quý Toán, ở thôn Tân Lập, xã Ea Na, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk, chuyên sản xuất cà phê chồn theo đơn đặt hàng của Tập đoàn Lộc Trời đặt câu hỏi:

Vừa qua, lô cà phê đầu tiên đã được xuất khẩu sang châu Âu theo Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Châu Âu, với thuế suất 0%. Đây là cơ hội tốt mở ra cho ngành sản xuất, chế biến cà phê, nhất là khi trong số 39 chỉ dẫn địa lý của Việt Nam được EU cam kết bảo hộ, trong đó có cà phê Buôn Ma Thuột. 

Đây là lợi thế cạnh tranh rất lớn cho ngành cà phê Việt Nam. Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ có giải pháp gì để phát triển ngành chế biến, xuất khẩu cà phê bền vững?

Thời gian qua, giá cà phê xuống rất thấp, khiến nông dân nhiều địa phương lo lắng, muốn chặt đi để trồng cây khác. Xin Thủ tướng cho biết, người trồng cà phê chúng tôi có nên tiếp tục duy trì cây trồng gắn với lịch sử, văn hóa của Tây Nguyên hay không? Chính phủ có định hướng gì để giúp nông dân chuyển đổi sang cây trồng khác và làm sao xác định được đâu là cây trồng chủ lực của Tây Nguyên?

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trả lời:

Trước hết, phải khẳng định cà phê là sản phẩm chủ lực chiến lược của Việt Nam, chất lượng cà phê Việt Nam chất lượng rất tốt, được thế giới đánh giá cao. Vì vậy, tôi khuyên bà con chúng ta vẫn tiếp tục trồng cà phê. Tuy nhiên, phải quy hoạch vùng trồng cho rõ ràng. 

Nông dân không được tiếp tục phá rừng rừng tự nhiên trồng cà phê, nâng cao quy hoạch chất lượng trồng cà phê, thâm canh có chất lượng đối với cây cà phê. 

 Về phía Chính phủ, Bộ Công Thương, Bộ NNPTNT tiếp tục mở rộng ổn định thị trường, cấp vốn để để tái canh cà phê, nâng cao chất lượng tái canh. 

Thứ 5 là đẩy mạnh chế biến sâu nâng cao chất lượng sản phẩm. Cà phê Tây Nguyên là thương hiệu quý hơn vàng, nên phải gìn giữ. 

Bên cạnh đó, chúng ta phải đẩy mạnh chế biến sâu, hiện nay, tỷ lệ chế biến sâu mới đạt 12%, còn lại chủ yếu là sản xuất thô, cùng với đó quy hoạch vùng trồng nơi nào phu hợp nhất. Trách nhiệm của nông dân và doanh nghiệp là phải giữ vững thương hiệu cà phê Tây Nguyên. 

15.00: Nông dân  Trần Thị Hoàng Anh, HTX mật ong Phương Di, xã Ia Der, huyện Ia Grai, Gia Lai, liên kết với doanh nghiệp trồng 600ha điều hữu cơ, nuôi ong lấy mật, chứng nhận hữu cơ đặt câu hỏi: 

Những năm qua, Chính phủ và các bộ ngành đã tăng cường các giải pháp, quy định của pháp luật về quản lý phân bón, chống phân bón giả. Đặc biệt, từ khi ngành phân bón được chuyển về cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quản lý thì việc quản lý phân bón đã có những chuyển biến tích cực.

Tuy nhiên, để sản xuất nông nghiệp tốt hơn, làm ra nông sản sạch, an toàn hơn thì thời gian tới đây Chính phủ, các bộ ngành có giải pháp nào triệt để hơn để chấm dứt tình trạng phân bón giả?

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường trả lời:

Năm ngoái đã xuất khẩu trên 40 tỷ USD về nông sản, năm nay khả năng trên 41 tỷ USD. Ngoài ra chúng ta còn đảm bảo cho nhu cầu cho khoảng 100 triệu dân. Chứng tỏ ngành sản xuất nông nghiệp nước ta rất giỏi, chăm lo yếu tố đầu vào tốt. 

Những năm trước đây còn nhiều vấn đề, tuy nhiên sau năm 2016, Thủ tướng Chính phủ dưới nghị quyết của Quốc hội yêu cầu phải chấn chỉnh, tập trung một cơ quan quản lý. Sau đó Thủ tướng ra văn bản, nghị định mới thống nhất một đầu mối là Bộ NNPTNT là cơ quan trực tiếp quản lý.

Đến giờ phút này có một tín hiệu rất đáng mừng, như 4 năm trước chúng ta có chưa đến 80.000 tấn phân bón hữu cơ thì đến nay chúng ta có gần 4 triệu tấn phân hữu cơ. Đó là một sự thay đổi rất lớn về nhận thức. Nông nghiệp hữu cơ trong 4 năm qua có bước phát triển rất mạnh. 

Đến giờ phút này nước ta có 125.000 ha gieo trồng trồng nông nghiệp bằng phương thức hữu. Và năm ngoái chúng ta đã xuất khẩu 353 triệu USD nông sản hữu cơ đi 80 nước. Điều đó chứng minh rằng chúng ta đang vận hành một nền nông nghiệp văn minh, một nền nông nghiệp sạch, ổn định.

 Tuy nhiên, không phải tất cả đã tốt rồi, còn nhiều chỗ chúng ta cần phải tiếp tục chấn chỉnh, kể cả những đơn vị sản xuất phân bón, kể cả quy trình ứng dụng… tới đây chúng ta cần phải làm đồng bộ khâu tổ chức sản xuất phải sạch nhất. 

Thứ hai là có quy chuẩn đối với từng loại cây trồng để đảm bảo các như cầu xuất khẩu cùng như tiêu thụ trong nước. 

Thứ ba là tăng cường quản lý của cơ quan quản lý nhà nước giữa Bộ Nông nghiệp, Bộ Công thương, các cơ quan liên quan và các tỉnh để giám sát từ khâu sản xuất, sử dụng dụng phân bón cùng các vật tư khác. Đảm bảo Việt Nam Không chỉ cường quốc về sản xuất nông nghiệp, mà còn biết đến với đất nước có nền nông nghiệp thông minh, nông nghiệp sạch, tham gia sâu hơn trong chuỗi nông sản toàn cầu.

15.10: Nông dân Vi Thị Thanh, ở Bon Rơ Sông, xã Đăk RMăng huyện Đăk Glong, tỉnh Đắk Nông, hiện sản xuất kinh doanh tổng hợp, trồng cà phê đặt câu hỏi:

Kính thưa Thủ tướng!

Tôi là Vi Thị Thanh, xin được hỏi Thủ tướng về cây mắc ca. Trong bối cảnh nhiều cây công nghiệp chủ lực, truyền thống của Tây Nguyên như cà phê, cao su, hồ tiêu đồng loạt mất giá thì cây mắc ca được xem là một hướng đi mới. Nông dân Tây Nguyên đã đầu tư trồng mắc ca rất nhiều, nhưng trồng được 5 – 6 năm mới biết cây mắc ca không có quả hoặc rất ít quả, nguyên nhân là giống cây mắc ca kém chất lượng. Điển hình là tại huyện Tuy Đức của tỉnh Đắk Nông đang có rất nhiều nông dân khốn khổ vì mắc ca không có trái.

Vậy xin hỏi sắp tới Thủ tướng Chính phủ, Bộ NNPTNT sẽ có những giải pháp gì về việc phát triển cây mắc ca?

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trả lời:

Ngày mai Thủ tướng sẽ chủ trì Hội nghị tổng kết 5 năm trồng mắc ca ở Việt Nam. Cây mắc ca ở thế giới đã tăng nhu cầu lên 200%. Có thể thấy, cây mắc ca vô cùng có hiệu quả. 

Ngày mai chúng ta sẽ tổng kết để chỉ ra đâu là thành công hay không thành công, nguyên nhân và giải pháp phát triển mắc ca tại Việt Nam.

Về cây giống không ra trái, yêu cầu kiểm tra ai cung cấp giống không phù hợp khiến cho cây Mắc ca không ra trái hoặc ra trái rất ít. Tại hội nghị ngày mai, chúng tôi sẽ lắng nghe và tiếp thu các ý kiến từ tất cả các bên để tìm ra giải pháp tốt nhất phát triển cây mắc ca.

15.20:Nông dân Võ Tuấn Tú, thôn Châu Trúc, xã Mỹ Châu, huyện Phù Mỹ, tỉnh Bình Định, chuyên nuôi cá chình, cá bống tượng đặt câu hỏi: 

Kính thưa Thủ tướng!

Xin hỏi Thủ tướng một vấn đề. Sau đại dịch Covid-19, những người làm nghề nuôi trồng và khai thác thủy sản đang gặp rất nhiều khó khăn do giá cả giảm, khó tiêu thụ.

Xin Thủ tướng cho biết, giải pháp của Chính phủ trong việc hỗ trợ ngư dân vươn khơi, bám biển?

Chúng tôi cũng được biết, Việt Nam đang tham gia cùng các nước xây dựng và xác định các vùng chồng lấn trên biển. Ngư dân rất mong, Chính phủ sớm công bố thông tin để xác định được các vùng biển có thể khai thác, đánh bắt hải sản của mình?

15.20: Nông dân Lê Minh Quyền, ở 28/1 Tô Hiệu, tổ 1 Tây Sơn, phường Vĩnh Nguyên, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, chuyên nuôi trồng thủy sản với 76 lồng nuôi tôm hùm đặt câu hỏi: 

Kính thưa Thủ tướng, Hiện nay, tôi được biết đã có rất nhiều doanh nghiệp, cá nhân xây dựng mô hình nuôi biển và khu vực miền Trung nói riêng, cả nước nói chung được đánh giá là nơi rất có tiềm năng với diện tích mặt nước biển để nuôi lên tới hàng triệu ha. Thế nhưng cho đến nay, việc quan tâm đầu tư cũng như chiến lược để phát triển nghề nuôi biển tuy đã đặt ra nhưng chưa sát thực tế, để tạo điều kiện cho bà con nuôi trồng.

Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ sẽ có những chính sách, giải pháp gì để phát triển và mở rộng tiềm năng nghề nuôi biển ở nước ta?

Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường trả lời: 

Đây là những câu hỏi rất hay, chứng tỏ các bác nông dân rất quan tâm đến vấn đề phát triển nuôi biển, một tiềm năng rất lớn của Việt Nam.

Về vấn đề tiêu thụ sản phẩm thủy sản, do tác động của dịch Covid-19, việc tiêu thụ sản phẩm đúng là có phần chậm, trước thực trạng đó, Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành phải có giải pháp ngay lập tức tháo gỡ khó khăn cho nông dân.

Suốt từ đầu năm đến nay, nhiều chuỗi liên kết, tiêu thụ nông sản bị đứt gãy, trong bối cảnh đó, nhờ sự nỗ lực của doanh nghiệp và nông dân, sau quý II/2020, xuất khẩu thủy sản bị tắc do logistics bị tắc nghẽn thì đã khởi sắc trở lại nhờ các doanh nghiệp len lỏi vào từng thị trường.

Đến tháng 9/2020, tất cả các mặt hàng đều tăng kim ngạch xuất khẩu, riêng khối thủy sản gần cán đích 9 tỷ USD.

Chúng tôi rất biểu dương doanh nghiệp kiên trì cùng bà con ngư dân gồng mình vượt qua khó khăn, vừa tăng chế biến, vừa bảo quản trong kho, chuẩn bị yếu tố thuận lợi là bung hàng.

Và đến tháng 8, sức sản xuất, xuất khẩu đã khác, chắc chắn sẽ đạt mục tiêu đề ra. 

Bên cạnh đó, nông dân cùng sát cánh cùng doanh nghiệp, khai thác thủy sản, coi trọng rừng vàng, biển bạc bằng cách đẩy mạnh nuôi biển, không chỉ trông chờ vào khai thác.

Ngay như Khánh Hòa, quê của bác Quyền, có 6 - 7 đối tượng nuôi biển đang phát triển tốt như cá, tôm hùm, cá mú,...

Hiện, Bộ NNPTNT đang xây dựng chiến lược nuôi biển đến năm 2030, với mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có 23 triệu tấn hải sản nuôi viển. Ngoài nuôi xa sẽ tập trung nuôi gần với những loài như rong, tảo, rong sụn...

Đối với nuôi tôm hùm, chúng ta phải sản xuất được con giống chứ không phải đi mò, đi khai thác mãi ngoài biển nữa. Phát triển công nghệ để giảm đánh bắt tự nhiên.

Hiện nay, Chính phủ đang có những chỉ đạo xuyên suốt, mang tính tổng thể để tạo điều kiện cho bà con có thể chủ động được con giống, thúc đẩy phát triển nuôi tôm hùm nói riêng cũng như nuôi biển nói chung.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bổ sung thêm về chiến lược nuôi biển:

Một là chúng ta cần xây dựng chiến lược, chính sách nuôi biển, các nước như Đan Mạch, Na Uy thuận lợi hơn chúng ta, họ phát triển rất mạnh chiến lược nuôi biển và có công nghệ hiện đại. Hiện nay chúng ta cũng cần đặt ra vấn đề an toàn đối với nuôi biển, yêu cầu có những nghị định hướng dẫn ngư dân thực hiện.

Tôi xin hỏi, vì sao nuôi biển, đầm ở Phú Yên, Khánh Hoà hải sản chết nhiều thế? Chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân để rút kinh nghiệm.

Bên cạnh đó, tôi cũng muốn lưu ý phát triển nuôi biển thì phải quan tâm đến vấn đề bảo vệ tính mạng của bà con chúng ta, nuôi lồng bè nhưng khi gặp bão lớn cấp 12 thì làm thế nào? Phía Nhà nước cần ghi nhận thông tin, đánh giá để hỗ trợ bà con ngư dân. Đài VOV hỗ trợ thông tin thời tiết hàng ngày, Viettel hỗ trợ thông tin liên lạc, nhưng việc cung cấp bản đồ để bà con ngư dân khai thác đánh bắt đúng thì chưa được kịp thời.

Hiện nay chúng ta đang cố gắng gỡ thẻ vàng của EU trong việc thực hiện khai thác đánh bắt, song EU vẫn có thể rút thẻ đỏ nếu chúng ta tiếp tục đưa tàu bè xâm phạm vùng biển nước ngoài. Nếu chúng ta cứ vi phạm thì sản phẩm khai thác sẽ không xuất khẩu được. Do đó, chúng ta cần thông tin để bà con biết quy định của EU, không được xâm phạm vùng biển nước ngoài. Biểu dương một số tỉnh làm tương đối tốt, nhưng vẫn còn một số tỉnh còn tình trạng ngư dân vi phạm, ngư dân bị tàu nước ngoài đánh chìm tàu, bắt giam.

15.30: Nông dân Phạm Lê Mạnh, ở xã Ea Riêng, huyện M'drắk, tỉnh Đắk Lắk, có mô hình kinh tế vườn-rừng, 120ha, trồng keo, gió bầu, cây gỗ sao, cà phê, cây ăn trái, nuôi bò sinh sản, thu nhập mỗi năm hàng tỷ đồng đặt câu hỏi: 

Kính thưa Thủ tướng!

Tây Nguyên có tới 2 triệu ha đất canh tác nông nghiệp với một loạt nông sản chủ lực, nhưng lại có rất ít nhà máy chế biến nông sản.

Tại Đắk Lắk, nông dân cũng đang chuyển đổi cơ cấu, phát triển mạnh diện tích cây ăn quả (bơ, sầu riêng), nhưng vẫn gặp khó khăn trong tiêu thụ, chế biến.

Xin hỏi Thủ tướng, Chính phủ sẽ có giải pháp gì để xây dựng, mở rộng nhiều nhà máy chế biến nông sản ở Tây Nguyên nói chung, Đắk Lắk nói riêng, biến Tây Nguyên thành khu vực công nghiệp chế biến nông sản lớn của cả khu vực Đông Nam Á?

Thủ tướng Chính phủ trả lời: 

Chúng tôi xin ghi nhận ý kiến về chế biến nông sản. Tôi phải nói rằng, trong những năm qua, công nghiệp chế biến nông sản của Việt Nam đã có tiến bộ. Ví dụ như trong năm nay, chúng ta khánh thành 15 nhà máy chế biến nông sản. Trong đó, có nhà máy chế biến thịt gà đứng vào top lớn nhất thế giới, hay như nhà máy chế biến rau quả cũng nhất nhì thế giới…Dù vậy, dư địa về phát triển chế biến nông sản của Việt Nam còn rất lớn.

Về giải pháp, Nhà nước khẳng định sẽ tạo mọi cơ chế chính sách để kêu gọi các doanh nghiệp tìm kiếm thị trưởng để đầu tư vào chế biến nông sản. Ai làm chế biến nông sản thì Trung ương sẽ được hỗ trợ về vốn và địa phương sẽ hỗ trợ mặt bằng.

Nhưng quan trọng, muốn phát triển được chế biến nông sản thì không thể sản xuất nhỏ lẻ, manh mún mà chúng ta phải sản xuất có quy hoạch. Nếu như tỉnh Đắk Lắk không tổ chức quy hoạch sản xuất được thì kêu gọi tất cả các tỉnh thành khác cùng bắt tay tham gia phát triển. Phát triển nông nghiệp chế biến là hướng đi đúng giúp nâng cao giá trị nông nghiệp của Việt Nam.

15.40: Nông dân Nguyễn Sỹ Thanh, ở tổ dân phố Tân Tiến, phường Quang Thành, TP Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông, chuyên trồng tiêu, cà phê, kinh doanh nông sản, vật tư phân bón đặt câu hỏi:

Kính thưa Thủ tướng!

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai rất nhiều chương trình cho vay ưu đãi đối với sản xuất nông nghiệp ở khu vực Tây Nguyên, điển hình như cho vay tái canh cây cà phê.

Xin Thủ tướng cho biết, tới đây Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước sẽ có những chương trình tín dụng đặc biệt ưu đãi, cũng như khoanh nợ, giãn nợ đối với nông dân do đang gặp khó khăn về giá cả, dịch bệnh trong chăn nuôi, trồng trọt?

Chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt của Chính phủ nông dân chúng tôi rất hưởng ứng bởi tiện lợi và an toàn. Tuy nhiên, khu vực Tây Nguyên ít điểm chấp nhận thẻ, phải đi rất xa mới có 1 cây ATM, rồi khi sử dụng thì chịu nhiều loại phí. Xin hỏi Thủ tướng chỉ đạo NHNN sớm triển khai mạng lưới thanh toán không dùng tiền mặt khu vực Tây Nguyên và xây dựng những sản phẩm dịch vụ thẻ phù hợp với nông dân chúng tôi?

15.45: Nông dân Kiều Viết Vân, xã Ear Huar, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk, có mô hình trang trại trồng trọt, chăn nuôi đặt câu hỏi: 

Kính thưa Thủ tướng!

Trong cuộc sống và sản xuất, bà con nông dân khu vực nông nghiệp nông thôn chúng tôi thường phải đối mặt với nhiều rủi ro từ thiên tai, dịch bệnh, tai nạn, mất mùa. Khi đó chúng tôi thậm chí con cháu của chúng tôi phải đối mặt với gánh nặng nợ nần đối với ngân hàng. 

Chúng tôi đã tham gia bảo hiểm theo tư vấn của ngân hàng để bảo vệ mình và thực tế bảo hiểm đã mang lại cho chúng tôi nhiều lợi ích, giúp chúng tôi trả nợ được ngân hàng khi không may gặp rủi ro để an tâm sản xuất. 

Tuy nhiên, để có thể tham gia đầy đủ các sản phẩm bảo hiểm nhất là Bảo an tín dụng và bảo hiểm cây trồng vật nuôi, rất mong Chính phủ và ngân hàng cùng các tổ chức tín dụng khác xem xét sớm có giải pháp ưu tiên cho nông dân như giảm lãi suất, coi hợp đồng bảo hiểm là điều kiện vay vốn và cho vay toàn bộ phí mua bảo hiểm.

Ông Đào Minh Tú – Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trả lời:

Câu hỏi của anh Thanh không phải vấn đề riêng của anh mà chung của cả nông dân Tây Nguyên và nông dân cả nước. Để trả lời kỹ càng các câu hỏi này sẽ mất rất nhiều thời gian, trong khuôn khổ Hội nghị Đối thoại, tôi xin phép được trả lời ngắn gọn.

Tôi rất may mắn là đại diện ngân hàng tham gia 3 cuộc đối thoại Thủ tướng với nông dân, thực sự các buổi đối thoại nội dung hết sức có ý nghĩa, thiết thực. Sau 2 cuộc trước, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chúng tôi cũng đã rút ra nhiều vấn đề liên quan chính sách để triển khai hiệu quả hơn. 

Đối với câu hỏi của anh Thanh, NHNN đã cùng Bộ NNPTNT triển khai chương trình tái canh cà phê, quy mô dự án dành nguồn vốn lên tới 12.000 tỷ đồng, dành riêng tái canh cà phê cho 5 tỉnh Tây Nguyên. Tuy nhiên, quá trình triển khai gặp rất nhiều khó khăn, mất tới 5-7 năm do những vướng mắc cả về chính sách, tâm lý ngại thay đổi của nông dân. Trong giai đoạn 3-4 năm nhổ cây cà phê cũ đi, trồng cây mới thì bà con sống bằng gì? Nếu chuyển đổi trồng bơ, sầu riêng, thì sản xuất ra chế biến, tiêu thụ thế nào?

Chính sách hỗ trợ sản xuất cây công nghiệp chủ lực và các cây trồng có tiềm năng ở Tây Nguyên như cà phê, tiêu, điều, bơ, cây ăn quả khác hiện vẫn đang được thực hiện theo Nghị định 55, có sửa lại năm 2018 đã mở ra rất nhiều điều kiện thuận lợi về vay vốn, theo đó bà con không cần tài sản thế chấp vẫn có thể được vay lên đến 3 tỷ. Đi kèm với đó là các chính sách bảo hộ, hỗ trợ rủi ro thiên tai khách quan.

Tuy nhiên, đối với chuyện cây tiêu chết hàng loạt năm 2018 vừa qua, đặc biệt là ở địa bàn Gia Lai, Đắk Lắk khiến ngân hàng đang có tới 2.400 tỷ đồng thuộc diện khó đòi. Chúng tôi biết rằng khó khăn này của bà con là do mưa dài ngày làm tiêu chết, không tiêu thụ được. NHNN cũng đã ngay lập tức có văn bản chỉ đạo giãn nợ, cho vay mới để bà con tiếp tục có vốn đầu tư sản xuất, chuyển đổi cây khác.

Chúng tôi cũng xuống tận địa phương để khảo sát, xem xét nếu cần thiết thì trình Chính phủ có giải pháp khoanh nợ, giãn nợ. Tuy nhiên qua tìm hiểu thực tế, chúng tôi nhận thấy tiêu chết không phải là dạng thiệt hại do thiên tai để thực hiện chính sách hỗ trợ khoanh nợ, giãn nợ. Mặc dù vậy, chúng tôi vẫn tiếp tục tìm cách giúp bà con có giải pháp tháo gỡ, có thu nhập để giải quyết khoản nợ này.

Về phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại nông thôn: Đầu năm 2014 đã có Nghị định thanh toán không dùng tiền mặt và được Thủ tướng chỉ đạo rất quyết liệt hướng về vùng nông thôn. 

Đầu năm 2020, cũng đã ban hành chính sách phát triển tài chính toàn diện, trong đó có thanh toán không dùng tiền mặt. Cách đây 1 tháng, đã triển khai Mobile Banking. Đây là những phương thức rất thuận lợi cho người dân. Bởi không cần ATM hay phòng giao dịch ngân hàng… người dân vẫn có thể thanh toán nếu có sử dụng điện thoại thông minh. Hiện nay là thời điểm NHNN đang rất quyết liệt và trong thời gian cao trào phát triển thanh toán không dùng tiền mặt.

Về bảo hiểm nông nghiệp, chúng tôi khuyến khích người dân mua bảo hiểm theo Nghị định 55 vì nông nghiệp rất lĩnh vực rất nhiều rủi ro. Và trong đó quy định rõ, tiền mua bảo hiểm cũng được cho vay. Còn nếu lấy đó làm đảm bảo tiền vay thì không được. Tham gia bảo hiểm nông nghiệp là điều kiện khuyến khích các ngân hàng quan tâm tạo điều kiện thuận lợi hơn khi cho vay.

Đối với cho vay không cần thế chấp, Nghị định 55/2015 và Nghị định 116/2018/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 55/2015 có quy định cho vay không thế chấp lên tới 3 tỷ đồng tùy từng đối tượng. Tuy nhiên, theo cơ chế hiện nay thì thẩm quyền cho vay tín chấp hay không thì lại hoàn toàn giao cho giám đốc ngân hàng chịu trách nhiệm.

Vì vậy, có những doanh nghiệp vay hàng chục, trăm tỷ mà quản lý được dòng tiền, phương án kinh doanh hiệu quả thì vẫn có thể vay không cần thế chấp. Ngược lại, với doanh nghiệp không rõ mục đích sử dụng vốn, dòng tiền không quản lý được thì sẽ khó được cho vay tín chấp.

16.00: Nông dân Phạm Văn Chử, Buôn Briêng, xã Ea Nam, huyện Ea H'Leo, tỉnh Đắk Lắk đặt câu hỏi:

Ngoài các cây trồng chủ lực, Tây Nguyên còn có tiềm năng rất lớn để phát triển chăn nuôi, như mới đây đã có công ty Hùng Nhơn và tập đoàn Dehues (Hà Lan) đầu tư  hơn 1.500 tỷ đồng vào xây dựng trang trại chăn nuôi công nghệ cao ở Đắk Lắk.

Xin hỏi Thủ tướng, từ dự án chăn nuôi trên, tới đây Chính phủ sẽ có những chính sách gì để thúc đẩy chăn nuôi toàn vùng và có cơ chế để nông dân được hợp tác, tham gia vào chuỗi chăn nuôi của doanh nghiệp?

Một vấn đề nữa là, sau dịch tả lợn châu Phi, cũng như dịch Covid-19, những người chăn nuôi lợn gặp rất nhiều khó khăn để có thể tái đàn. Mong Thủ tướng có chỉ đạo các Bộ, ngành tháo gỡ khó khăn, giúp người chăn nuôi sớm khôi phục sản xuất?

Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường trả lời:

Câu hỏi của nông dân Phạm Văn Chử đưa ra rất đúng với thời điểm này. Tây Nguyên là một vùng đất rộng lớn, có rất nhiều tiềm năng nhưng đến nay ngành chăn nuôi vẫn phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, còn hạn chế so với cả nước. Theo thống kê sơ bộ, toàn vùng mới có 3 triệu con lợn, 25 triệu con gia cầm, đàn đại gia súc khoảng 1 triệu con. Trong khi đó, cả nước đang có 25 triệu con lợn, 500 triệu con gia cầm,... Riêng tỉnh Bắc Giang, đàn gia cầm đã lên đến hàng chục triệu con.

Tây Nguyên hoàn toàn có thể phát triển chăn nuôi, do vậy các tỉnh phải bố trí lại, cân đối cơ cấu giữa chăn nuôi và trồng trọt. Chúng ta có 2,5 triệu tấn sắn, 1,5 tấn ngô, sao không đầu tư cho phát triển chăn nuôi.

Chúng ta đang hướng đến một nền kinh tế tuần hoàn, chất thải của chăn nuôi làm đầu vào cho ngành trồng trọt, trong khi chăn nuôi mang lại giá trị thu nhập rất cao. 

Hôm qua, rất hoan nghênh Tập đoàn De Hues và Hùng Nhơn đã khởi công xây dựng dự án trang trại chăn nuôi 1.500 con lợn cụ kỵ ông bà. Dự án sẽ tạo động lực cho Đăk Lăk nói riêng và Tây Nguyên nói chung.  

Chính phủ cũng yêu cầu các doang nghiệp lớn như TH true milk, Dabaco,... đầu tư vào Tây Nguyên để phát triển cân đối chăn nuôi và trồng trọt của Tây Nguyên.

Về việc hỗ trợ tái đàn sau dịch tả lợn Châu Phi, sau dịch bệnh đàn lợn của cả nước giảm sâu. Chính phủ đã hỗ trợ hơn 7,6 tỷ đồng để hỗ trợ nông dân. Đây là sự quan tâm rất lớn của Chính phủ đối với nông dân. Tuy nhiên để nông dân nhanh tái đàn lợn, tôi đề nghị các tỉnh cũng cần quan tâm hỗ trợ cho bà con bằng những giải pháp thiết thực nhất.

16.15: Nông dân Lầu Sỳ Nịp, dân tộc Nùng, nông dân thôn 5, xã Long Bình, huyện Phú Riềng, tỉnh Bình Phước, hiện đang trồng 28ha bưởi da xanh đặt câu hỏi:

Tôi được biết, hiện nay ngành chức năng đã có chương trình hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tiếp cận với thông tin thị trường xuất khẩu đối với các hiệp định thương mại tự do FTA. Nông dân chúng tôi, nhất là những nông dân sản xuất quy mô tương đối lớn hiện đang rất thiếu thông tin về vấn đề nay. Chẳng hạn như tôi muốn xuất khẩu trái bưởi da xanh, hay các nông dân khác muốn xuất khẩu trái xoài, trái bơ...thì phải sản xuất theo tiêu chuẩn nào, cơ quan nào hỗ trợ về các thủ tục này?

Thủ tướng có thể cho biết, hiện nay Chính phủ có chương trình nào hỗ trợ nông dân như thế không?

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải trả lời:

Dù đạt được nhiều thành tựu nhưng nền nông nghiệp Việt Nam vẫn dựa trên sản xuất nông hộ, với 10,2 triệu hộ, rất manh mún, nên mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng nông dân vẫn còn gặp nhiều thiệt thòi.

Về vấn đề tiêu thụ sản phẩm, việc tiêu thụ phải dựa trên cung - cầu thị trường, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường đã nói vấn đề quy hoạch rất quan trọng. Chúng tôi xác định, đầu ra là hết sức quan trọng nên đây là nhiệm vụ trọng tâm, cần ưu tiên, hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân sản xuất kinh doanh.

Từ đầu năm đến nay, do dịch Covid-19 nên xuất khẩu nông sản gặp nhiều khó khăn, kể cả những mặt hàng có thế mạnh. Xác định rõ những vướng mắc về thị trường, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ NNPTNT, Bộ Công Thương vào cuộc tháo gỡ.

Một trong những giải pháp Chính phủ thúc đẩy là xúc tiến, đẩy mạnh ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, EVFTA. Phải nói rõ, khi ra các nước, các doanh nghiệp, người dân ghen tỵ với nông dân, doanh nghiệp Việt Nam sao có nhiều nghị định thương mại tự do, được hưởng nhiều ưu đãi như vậy.

Vậy làm thế nào để tận dụng được thế mạnh từ các FTA? Đây là việc Bộ Công Thương đang phối hợp với các bộ ngành tích cực triển khai, cung cấp thông tin về các FTA cho doanh nghiệp và người dân, để doanh nghiệp có thể tận dụng tốt cơ hội về ưu đãi thuế quan. 

Đối với từng thị trường, chúng tôi có chương trình xúc tiến thương mại riêng, hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Do dịch Covid-19, các phương thức kinh doanh truyền thống bị ảnh hưởng, thay vi trực tiếp sang các thị trường xúc tiến thương mại, chún

×