Đạo Quang Đế (1782 - 1850) tên thật là Miên Ninh, là Hoàng đế thứ 8 của triều đại nhà Thanh. Năm 1820, ông lên ngôi Hoàng đế, đổi tên là Mân Ninh, lấy niên hiệu là Đạo Quang và ông còn được biết đến với tên gọi Thanh Tuyên Tông.

Vị vua này vô cùng tiết kiệm, thậm chí đến mức keo kiệt. Ông đã đưa tiết kiệm trở thành mục tiêu, mà còn lấy đó làm chỉ tiêu để đánh giá năng lực và phẩm chất của các vị đại thần.

Thời Đạo Quang tại vị, chi phí quân sự ngày càng gia tăng khiến quốc khố Thanh triều nhanh chóng cạn kiệt. Trong khi đó, Đại Thanh lại chọn chính sách “trọng nông ức thương”, bế quan tỏa cảng khiến việc mở mang ngân khố quốc gia càng khó khăn hơn.

Đối mặt với cục diện này, Đạo Quang Đế cho rằng thực thi chính sách tiết kiệm là phương pháp tốt nhất để cứu vãn cục diện quốc gia.

Chính vì vậy, ngay từ khi lên ngôi, Đạo Quang đã ban hành đạo luật tiết kiệm gồm 3 điều. Thứ nhất, trọng nghĩa khinh lợi, không tích tư tài, trước là vì quốc gia, sau là vì thiên hạ, vì bách tính.

Thứ hai là đình chỉ việc các tỉnh tiến cống, bởi vị vua này cho rằng các tỉnh tiến cống đều là những đặc sản như hoa quả, rau dưa, lá trà, dược liệu…

Những thứ này đều là mồ hôi, nước mắt của nhân dân, bỏ đi phần nào có thể giảm bớt phần đó gánh nặng cho dân. Hơn nữa, đường sá xa xôi, việc vận chuyển có thể gây lãng phí nhân công, tài lực.

Thứ ba, Đạo Quang không cho xây thêm các cung điện, lầu các. Những kẻ đề cử ý kiến xây thêm cung điện sẽ trở thành tội nhân, bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Không dừng lại ở đó, Đạo Quang trực tiếp cắt giảm lượng bạc chi tiêu hàng năm của cả hoàng cung từ con số 400 ngàn xuống còn vỏn vẹn 200 ngàn lượng bạc.

Chỉ mặc quần áo cũ, không dám ăn trứng gà vì đắt

Tiết kiệm là một việc tốt, đáng để ca ngợi nhưng hai từ này với Đạo Quang Đế thì không còn là tiết kiệm nữa mà là keo kiệt, bủn xỉn.

Vị hoàng đế này toàn mặc quần áo cũ rách, khiến bá quan cũng chẳng dám mặc lành, áo đang mới cũng phải cố đắp thêm vài mụn vá. Có điều Đạo Quang không biết, là những ông quan rách rưới kia khi về phủ lại diện gấm vóc, sống xa hoa.

Đặc biệt, trong triều có đại học sĩ Tào Chấn Dung, do bản tính bủn xỉn vô song nên cùng với Hoàng đế tạo thành một đôi tri kỷ, hằng ngày nói chuyện vô cùng tương đắc. Một hôm, nhìn hai miếng vá bự tổ chảng trên cái quần rách của Tào học sĩ, Đạo Quang hỏi tiền vá hết bao nhiêu. Họ Tào bảo ba đồng, khiến Hoàng đế giật nảy mình: “Trời ơi, cũng hai miếng vá y như vậy, sao phủ nội vụ tính của trẫm những năm lạng bạc?”.

Sau đó, Hoàng đế liền hạ lệnh cho từ Hoàng hậu đến cung nhân đều phải học may vá, để mỗi khi áo ngài bị rách thì có thể xử lý mà không mất tiền. Mãn Thanh ngoại sử ghi chép: "Đạo Quang Hoàng đế “y phi tam hoán bất dịch”. Thượng tuần, trung tuần, hạ tuần của mỗi tháng lần lượt sẽ gọi là thượng hoán, trung hoán, hạ hoán, hợp lại làm một tháng. Đạo Quang “một hoán” mới đổi một bộ quần áo".

Thậm chí, Đạo Quang Đế còn nghĩ ra một giải pháp: Bắt cả cung nữ lẫn thái giám ra ngoài kiếm tiền tự nuôi thân, khiến tam cung lục viện vắng như chùa bà đanh. Hoàng đế cũng chả buồn vui chơi giải trí, suốt ngày quanh quẩn ở nhà cho đỡ tốn.

Cắt hết các khoản vẫn cảm thấy chưa đủ tiết kiệm, nhà vua cắt xén luôn cả bữa ăn của mình. Nhà bếp khốn khổ vì làm cho Hoàng đế món gì, ngài cũng nhờ Tào học sĩ hỏi giá ở hàng quán bên ngoài rồi chê sao trong cung nấu đắt thế. Thậm chí thèm một quả trứng gà, ngài cũng phải kiềm chế vì mỗi quả giá đến 5 lạng bạc.

Có lần thèm quá, Đạo Quang hỏi Tào học sĩ có thích trứng gà không, họ Tào hồ hởi nói ngay: “Dạ có, trứng gà bổ lắm, sáng nào thần cũng phải ăn 4 quả trứng chần”. Hoàng đế kinh ngạc: “Mỗi ngày khanh ăn đến hai chục lạng bạc tiền trứng sao?”. Họ Tào giải thích là không tốn đến thế, vì trứng do gà nhà ông ta đẻ, không phải mua. Đạo Quang nghe vậy mừng quá, bèn sai nội thị ra ngoài mua gà mái đem về nuôi để chúng đẻ trứng cho ngài ăn. Nhưng khi nghe nói mỗi con gà giá 24 lạng bạc, ngài đành chịu nhịn.

Hoàng đế còn ban hành quy định: trong cung ngoại trừ Thái hậu, Hoàng đế và Hoàng hậu, những người khác trong Hoàng thất nếu không phải dịp lễ tết thì không được ăn thịt. Phi tần bình thường cũng không được dùng đồ trang điểm, không được mặc y phục gấm vóc.

Để tiết kiệm tiền mua dầu thắp đèn, cả hoàng đế lẫn hoàng hậu đều lên giường đi ngủ ngay sau khi ăn tối xong. Tiệc mừng sinh thần của hoàng đế, sinh thần của hoàng hậu hay những ngày lễ lớn trong năm như Đêm Giao thừa, ngày đầu năm mới, tết Thượng Nguyên (Nguyên Tiêu), Đông chí…hết thảy đều bị hủy bỏ.

Khi Đạo Quang còn tại vị, việc tổ chức hôn lễ cho các Hoàng tử được tiến hành vô cùng giản lược. Hoàng đế khi đó còn yêu cầu nhà gái không được dùng của hồi môn xa hoa, nếu cố tình thì không những không được đáp lễ mà còn bị xử phạt. Các loại lễ vật con dâu phải dâng lên cha mẹ chồng cũng đều được miễn.

Hậu quả đau lòng

Tới năm 1828, Ngọ Môn tiến hành lễ “hiến phu” (dâng tù binh), Đạo Quang khi ấy trong lòng vui mừng, lập tức làm ra một “hành động vĩ đại”: Mở tiệc chiêu đãi tướng sĩ có công dẹp giặc. Vài ngày sau, yến hội được tổ chức ở Thanh Y Viên (Di Hòa Viên sau này).

Trong bữa tiệc, các tướng sĩ chỉ được chiêu đãi một ít rau dưa. Số thức ăn ít ỏi ấy chẳng mấy mà hết, tướng sĩ lại không dám ra về trước khi yến tiệc kết thúc, chỉ còn biết ngây người nhìn nhau.

Khi bố trí phương án phòng vệ ở Tân Cương, các tướng quân vốn biết tính Hoàng đế, chỉ dám đề cử 1 vạn 8000 lính trấn thủ. Tuy nhiên, Đạo Quang “mặc cả” xuống còn một phần ba, chỉ cho sáu ngàn người.

Các tướng quân thấy vậy liền cho đề xuất phương án chỉ phòng thủ phía Đông. Ai ngờ Hoàng đế nghe xong lại giận dữ, cho rằng tướng lĩnh vì có ý đồ riêng nên mới bỏ bê Tân Cương.

Bên cạnh đó, khi chiến tranh thuốc phiện nổ ra, có quan viên từng dâng tấu xin Đạo Quang tăng thêm kinh phí xây dựng đội phòng thủ trên biển. Vừa nghe tới số tiền phải bỏ ra, Đạo Quang đã sây sẩm mặt mày, nhất quyết không đồng ý.

Cuối cùng, do tuyến phòng bị hải quân lỏng lẻo, không được tu bổ, Anh quốc đã lợi dụng cơ hội tấn công vào, khiến lãnh thổ Thanh triều liên tiếp bị chiếm đoạt, thậm chí bị đánh đuổi tới tận Nam Kinh. Triều đình nhà Thanh khi đó bị buộc phải ký kết “Điều ước Nam Kinh”, còn phải bồi thường 2.100 vạn lạng bạc cho Anh quốc.

×