Đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam của VinSpeed kích thích năng lực doanh nghiệp tư nhân?

Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Đường sắt cao tốc VinSpeed đã chính thức đăng ký đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam. Trong đó, VinSpeed chịu trách nhiệm thu xếp 20% tổng vốn đầu tư của dự án, tương đương 312.330 tỷ đồng (khoảng 12,27 tỷ USD). 80% số còn lại (không bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ di dời, tái định cư để giải phóng mặt bằng), VinSpeed đề xuất vay vốn Nhà nước không tính lãi suất trong vòng 35 năm kể từ ngày giải ngân.

Một số chuyên gia nhận định, đề xuất đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam của VinSpeed là hành động cụ thể hưởng ứng Nghị quyết số 57-NQ/TW về đẩy mạnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân của Đảng và Nhà nước.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu Việt Nam cho rằng, đề xuất của Vinspeed đưa ra đúng thời điểm Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân vừa ban hành. Tuy nhiên, dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là dự án trọng điểm của cả nước, là dự án lớn cho nên cần cơ chế hài hòa giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân.

Việc Vinspeed đề xuất có thể kích thích năng lực của các doanh nghiệp tư nhân bởi vì dự án không phải một đơn vị làm do liên quan đến đường sắt có nhiều hạng mục, công việc. Trong đó, chế tạo đường ray có thể là Tập đoàn Hòa Phát đảm nhận, hoặc chế tạo toa xe có thể là Tập đoàn Trường Hải.

“Điểm mấu chốt là phải tập hợp được những điểm mạnh của nhiều doanh nghiệp, nhà thầu để cùng thực hiện dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Do đó, đề xuất của VinSpeed có thể là động lực, là tiên phong cho các doanh nghiệp lớn trong nước chung tay thực hiện”, ông Hiệp nhấn mạnh.

Theo ông Hiệp, thực tế năng lực tài chính và quy mô tổ chức của nhiều nhà thầu Việt vẫn còn nhỏ bé, trong khi tiêu chuẩn đấu thầu của dự án đường sắt cao tốc là cực kỳ cao. Ước tính chỉ khoảng 20 doanh nghiệp có thể đáp ứng được gần đủ các điều kiện kỹ thuật, công nghệ và tài chính.

Nhà nước giảm gánh nặng huy động vốn

Ông Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế, việc Vinspeed đề xuất tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đang nhận được sự quan tâm của dư luận, đồng thời cũng là lời giải cho bài toán về vốn đối với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Tuy nhiên, ông Phong đánh giá còn nhiều điểm băn khoăn về đề xuất của Vinspeed do chưa có nhiều thông tin chi tiết, cụ thể.

"Ví dụ như là sử dụng đất hạ tầng liên quan như thế nào hay là trả nợ như thế nào, điều kiện và tiến độ giải ngân ra làm sao,… nên rất khó đánh giá cụ thể. Cùng với đó, việc Vinspeed đề xuất phát triển các đô thị hiện đại, đầy đủ tiện ích tại các vị trí phụ cận với các ga đường sắt theo mô hình TOD sẽ sử dụng diện tích đất 2 bên đường sắt cần phải được làm rõ để tránh trường hợp lạm dụng biến dự án đường sắt thành dự án bất động sản", ông Phong nhận định.

Mặc dù vậy, đề xuất của Vinspeed với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam có điểm tích cực với Nhà nước là giảm bớt gánh nặng về huy động vốn. Đặc biệt, theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đang thúc đẩy mạnh mẽ phát triển kinh tế, trong đó, các doanh nghiệp, tập đoàn lớn về công nghệ có nhiều cơ hội, thuận lợi.

"Về mặt đề xuất của Vinspeed cũng kỳ vọng tạo ra cảm hứng để nhiều doanh nghiệp khác cùng mạnh dạn tham gia vào dự án. Bởi, đây là dự án rất lớn, bao gồm nhiều hạng mục, dự án thành phần. Do đó, cần sự chung tay của nhiều doanh nghiệp nội địa trong nước chứ không chỉ mỗi Vinspeed có thể làm hết được. Điểm tích cực nhất vẫn là thúc đẩy doanh nghiệp tư nhân Việt Nam phát triển", ông Phong đánh giá.

Ngoài một số điểm tích cực, ông Nguyễn Quốc Hiệp cho rằng đề xuất của Vinspeed đăng ký đầu tư dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam còn chưa chi tiết, cụ thể, nhất là đối với một dự án lớn nên rất khó đánh giá. Ví dụ, việc VinSpeed đề xuất vay vốn Nhà nước không tính lãi suất trong vòng 35 năm kể từ ngày giải ngân sẽ phức tạp nếu khoản vay không làm rõ cách thức chi trả.

“Đề xuất này cần phải có sự tính toán kỹ lưỡng từ doanh nghiệp với các Bộ, ngành và cuối cùng đưa ra Đảng và Chính phủ quyết định. Chúng ta đang đứng trước một dự án rất lớn và cũng là cơ hội lớn cho kinh tế tư nhân phát triển”, ông Hiệp băn khoăn.

Ông Trần Thiện Cảnh, Cục trưởng đường sắt Việt Nam (Bộ Xây dựng): đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một “cuộc chơi" về nền tảng công nghệ, tiêu chuẩn vật liệu, tần suất rung động và yêu cầu đồng bộ đòi hỏi sự chuyển dịch toàn diện cả về kỹ thuật và quản trị dự án.

Sự vào cuộc của 2 tập đoàn công nghệ trong nước – VNPT và Viettel được giao phụ trách nghiên cứu phát triển hệ thống điều hành, tín hiệu và điện lực là điểm sáng. Về phần phương tiện – gồm toa xe, đầu máy, ray có thể đạt độ tự chủ 80% về hiệu quả. Về phần điện lực, phần lớn hạ tầng truyền tải điện – lắp đặt, kết nối – đã có thể do Việt Nam tự triển khai.

Để phục vụ mục tiêu này, nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu “cắm rễ” vào chuỗi cung ứng. Hòa Phát đã thành lập công ty chuyên sản xuất thép cường độ cao, phục vụ trực tiếp cho các công trình cầu hầm và nền đường khu vực miền Trung, Tây Nguyên – nơi địa chất phức tạp. Ngoài ra, các nhà thầu hạ tầng như FECON, Vinaconex, Cienco… cũng đã chủ động học hỏi công nghệ quốc tế để sẵn sàng tiếp nhận các gói thầu kỹ thuật cao.

×