“Cháy” hàng loại quả xuất khẩu tỷ USD

Số liệu của cơ quan hải quan cho thấy, tính đến hết năm 2024, xuất khẩu toàn ngành dừa đạt gần 1,1 tỷ USD, tăng trên 20% so với năm 2023. Trong đó, dừa tươi xuất khẩu đạt 390 triệu USD, tăng 61% so với cùng kỳ.

Theo Bộ Nông nghiệp & Môi trường (NN&MT), cả nước hiện có 200.000 ha dừa, sản lượng 2 triệu tấn một năm. Một phần ba diện tích đạt chuẩn hữu cơ theo tiêu chuẩn của Mỹ và châu Âu, chủ yếu tại miền Trung và đồng bằng sông Cửu Long.

Trái dừa xiêm Bến Tre đã được cấp chỉ dẫn địa lý, với 133 mã số vùng trồng và hơn 8.300 ha phục vụ xuất khẩu.

Với hơn 600 doanh nghiệp sản xuất, chế biến, ngành dừa Việt Nam có lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Việt Nam đứng thứ 4 về xuất khẩu dừa tại châu Á - Thái Bình Dương và thứ 5 thế giới.

Hiện tại, nhu cầu của thị trường quốc tế đối với ngành dừa vẫn rất lớn, các doanh nghiệp, lái buôn tăng cường thu gom sản phẩm trong nước. Giá dừa tươi tại các vùng trồng trọng điểm liên tục “neo” ở mức khá cao, gần 20.000 đồng/quả.

Trao đổi với Dân Việt, bà Nguyễn Thị Diễm Hằng, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vinanutrifood Bình Định cho biết, hiện nguồn dừa xuất khẩu đang khan hiếm mặc dù mức giá lên khá cao.

Lý giải tình trạng trên, bà Hằng thông tin, sau khi Nghị định thư với Trung Quốc được ký, trái dừa tươi và các sản phẩm chế biến “rộng đường” xuất khẩu sang thị trường này. Từ năm 2024 tới nay, doanh nghiệp nhận được nhiều đơn hàng xuất khẩu, tuy nhiên, việc thu gom nguyên liệu không phải dễ dàng.

“Các địa phương chưa có nhiều vùng trồng chuyên biệt, doanh nghiệp vẫn thu mua chủ yếu trong vườn người dân với giá dao động 18.000 đồng/trái. Tuy nhiên, mỗi nhà dân chỉ có vài chục đến trăm cây, doanh nghiệp phải đi thu mua nhỏ lẻ, cho người vào từng nhà dân để thu gom mà không có hàng.

Nguyên nhân là do từ trước đến nay, người dân không trồng sản lượng lớn, không dám mở rộng vùng trồng vì không đảm bảo đầu ra. Đặc biệt, dừa là loại cây tương đối lâu niên, phải sau 3 năm mới có thể khai thác”, bà Hằng nói.

Đồng thời, người dân cũng chưa biết về các chính sách cũng như yêu cầu của thị trường nhập khẩu. Ví dụ, đối với Trung Quốc, nước này chỉ nhập mã dừa Xiêm lai từ Việt Nam, trọng lượng sau khi gọt “kim cương” phải từ 900g trở lên.

“Ở Việt Nam có rất nhiều giống dừa nhưng để đạt tiêu chuẩn thì không nhiều, hiện doanh nghiệp mới thu gom được khoảng 1 – 2% đơn hàng do đối tác phía Trung Quốc đặt”, bà Hằng cho hay.

Cần chiến lược phát triển đúng đắn

Nói về việc xây dựng vùng trồng, phát triển lâu dài, bà Hằng nhận định, cây dừa có tiềm năng phát triển, do tính đặc thù, người trồng không mất nhiều công sức chăm. Các loại sâu bệnh không xâm nhập nên cũng hạn chế việc phun thuốc bảo vệ thực vật như các dòng trái cây khác.

Đồng thời, quả dừa tự bảo quản rất tốt, khai thác tươi có thể để được khoảng nửa tháng ngoài môi trường tự nhiên vẫn đảm bảo chất lượng. Trong khi các loại quả khác sau khi thu hoạch phải để vào container mát để bảo quản, phát sinh thêm chi phí.

“Tuy mất thời gian 3 năm mới có thể thu hoạch nhưng cây dừa có thể khai thác trong hàng chục cho đến cả trăm năm. Đặc biệt, cây dừa có thể nói là bộ phận nào cũng có giá trị kinh tế từ quả, cây, lá đều có thể sản xuất chế biến thành thực phẩm, đồ mỹ nghệ.

Ví dụ như đối với quả dừa, sau khi gọt vỏ, xuất khẩu phần lõi, chúng tôi có thể chế biến phần xơ dừa để làm giá thể, thành phần làm tơi đất trồng cây. Việc trồng cây dừa, giúp các tỉnh ven biển đạt được chứng chỉ carbon, hướng tới mục tiêu đạt Net Zero”, bà Hằng nêu nhận định.

Cũng theo vị lãnh đạo doanh nghiệp đánh giá, đối với mặt hàng trái dừa, không chỉ riêng Trung Quốc, thị trường cả thế giới đều có nhu cầu. Với đặc tính giá trị dinh dưỡng cao, chế biến được nhiều sản phẩm như dầu, bột, sữa dừa. Tuy nhiên, chi phí đầu tư thấp, các địa phương cũng như đơn vị hoạch định chính sách nên xây dựng chiến lược phát triển loại trái cây này.

Số liệu từ Bộ NN&MT cho thấy, toàn thế giới có 225 quốc gia có nhu cầu nhập khẩu nhưng đến thời điểm này chỉ có 179 quốc gia có trái dừa để xuất khẩu. Trong đó, có từ 5-6 quốc gia đạt sản lượng xuất khẩu trên 90% (đứng đầu là Philippines, Indonesia, Malaysia, Việt Nam và Hà Lan). Qua đó, cho thấy tiềm năng lớn của ngành chế biến, xuất khẩu dừa Việt Nam.

Bên cạnh những cơ hội lớn, ngành dừa Việt Nam đang phải giải “bài toán” từ xây dựng thương hiệu, đầu tư chế biến sâu, xây dựng chuỗi liên kết bền vững đến phát triển cơ sở hạ tầng vùng nguyên liệu.

Ông Cao Bá Đăng Khoa, Tổng Thư ký Hiệp hội dừa Việt Nam cho hay, hiện tại, với nhu cầu lớn của thị trường, nhiều doanh nghiệp đã đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng chế biến, đẩy mạnh thu mua trái dừa.

Những diễn biến này, mang lại lợi ích tức thời cho người nông dân nhưng lại đặt ra vấn đề cho hoạt động phát triển ổn định, bền vững với ngành hàng cũng như các doanh nghiệp kinh doanh trái dừa Việt Nam.

Theo lãnh đạo Hiệp hội dừa Việt Nam, để phát triển bền vững ngành dừa cần triển khai các giải pháp nhằm hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô. Nguyên nhân vì sản phẩm này có giá trị thấp, giảm sức hút đầu tư của các nhà máy trong nước cũng như ảnh hưởng tới định hướng phát triển lâu dài.

×