Chuyển đổi số để hướng tới một nông thôn mới thông minh: Cơ hội để người dân nâng cao chất lượng cuộc sống

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, những mục tiêu mang tính chiến lược

Chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh giai đoạn 2021 - 2025” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 924/QĐ-TTg ngày 2/8/2022 với quan điểm chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là giải pháp, nhiệm vụ trọng tâm trong triển khai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, phải phù hợp, góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nền nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh và chiến lược chuyển đổi số quốc gia, triển khai một cách chủ động, linh hoạt với 03 trụ cột: Phát triển chính quyền số ở nông thôn; Phát triển các chủ thể kinh tế số ở nông thôn; Phát triển xã hội số cho cộng đồng dân cư ở nông thôn.

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới để từng bước hình thành nông thôn mới thông minh, nâng cao hiệu quả hoạt động của cộng đồng, góp phần xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, hiệu quả và bền vững.

Phát huy vai trò của hệ thống chính trị, các ngành, các cấp, đặc biệt là vai trò trung tâm của người dân tham gia thực hiện chuyển đổi số; từng bước hoàn thiện cơ chế, chính sách để khuyến khích người dân nông thôn chủ động áp dụng chuyển đổi số, góp phần phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng tiếp cận dịch vụ và đời sống của người dân nông thôn.”

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong xây dựng nông thôn mới nhằm tăng cường hiệu quả thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, góp phần thúc đẩy kinh tế nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống người dân, thu hẹp dần khoảng cách về chất lượng dịch vụ giữa nông thôn - thành thị, từng bước hướng tới nông thôn mới thông minh.

Chương trình đặt ra đến năm 2025 có ít nhất 90% hồ sơ công việc cấp Trung ương, cấp tỉnh, 80% hồ sơ công việc cấp huyện và 60% hồ sơ công việc cấp xã được xử lý trên môi trường mạng; 100% cán bộ quản lý các cấp tham gia thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được tập huấn, nâng cao năng lực về chuyển đổi số; ít nhất 70% xã có các hợp tác xã, 70% cấp huyện có các mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực và 50% các mô hình liên kết gắn với vùng nguyên liệu có ứng dụng công nghệ số.

Phấn đấu mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có ít nhất 1 mô hình thí điểm xã nông thôn mới thông minh theo lĩnh vực nổi trội nhất (kinh tế, du lịch nông thôn, môi trường, văn hoá…)...

Những cách làm sáng tạo ở mỗi địa phương trong thực hiện chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới

Thực hiện chương trình chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, nhiều địa phương đã có cách làm sáng tạo, thu hút được nguồn lực từ cộng đồng dân cư, phát huy được tinh thần sáng tạo của người dân, để từ đó thay đổi chính cuộc sống của bản thân và gia đình.

Đơn cử như tại huyện Xín Mần (Hà Giang), theo báo cáo của UBND huyện, hiện 100% các cơ quan, đơn vị của huyện, UBND xã, thị trấn được kết nối và sử dụng Internet. Hệ thống phần mềm hòm thư công vụ: [email protected] đã được cán bộ, công chức, viên chức sử dụng, 100% các cơ quan, đơn vị, xã thị trấn thực hiện tiếp nhận và trả kết quả hồ sơ thủ tục hành chính trên cổng dịch vụ công của tỉnh trong việc gửi thư điện tử, trao đổi công việc một cách thuận tiện, mang lại hiệu quả thiết thực trong hoạt động của các cơ quan nhà nước; tỷ lệ hồ sơ nộp trực tuyến đạt 69,9%; tỷ lệ hồ sơ thanh toán trực tuyến 98,28%; số hóa hồ sơ 69,8%; mức độ hài lòng 100%; công khai, minh bạch 100%.

100% cán bộ tham gia thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM cấp xã, huyện được tập huấn, nâng cao năng lực về chuyển đổi số. Đáng chú ý, huyện Xín Mần đã đẩy mạnh việc quảng bá các sản phẩm của địa phương trên Trang thông tin điện tử của huyện và trên môi trường mạng, với các sản phẩm miến dong Gia Long, trà shan tuyết Chế Là, trà Tuấn Băng, lộc trà thiên nhiên Tuấn Băng trà, hồng trà thiên nhiên Tuấn Băng trà, mật ong hoa thảo quả, gạo nếp Quảng Nguyên, gạo tẻ Già Dui Xín Mần, trà khổ qua rừng,... Các HTX, hộ kinh doanh đã cập nhật đầy đủ thông tin về quá trình trồng và chăm sóc, chế biến sản phẩm, phục vụ cho việc quản lý của HTX và truy xuất nguồn gốc phục vụ cho việc bầy bán trên các sàn giao dịch điện tử...

Đối với tỉnh Nghệ An, chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới là một nhiệm vụ được các cấp, ngành, địa phương đặc biệt quan tâm. Báo cáo cho thấy, đến nay 100% các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An đều có điểm phục vụ bưu chính có người phục vụ. Cơ sở vật chất, dịch vụ cơ bản đáp ứng yêu cầu phục vụ cho người dân.

Hiện nay, 100% số xã đã được phủ sóng thông tin di động 4G, internet băng rộng cố định (cáp quang) đến trung tâm hành chính xã và các thôn/bản lân cận; trong đó, các xã đồng bằng và trung du miền núi được phủ sóng 100%.

100% các bộ công chức cấp xã đều có máy tính sử dụng, tất cả máy tính đều được kết nối vào hệ thống mạng LAN, cài đặt các hệ thống phần mềm (Hệ thống quản lý văn bản và điều hành; Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính; Hệ thống thư điện tử công vụ và Trang thông tin điện tử xã. Các xã về đích NTM đều có tỷ lệ hồ sơ giải quyết trực tuyến trên tổng số hồ sơ giải quyết thủ tục hành chính đạt >30% đáp ứng yêu cầu bộ tiêu chí.

100% xã xây dựng nông thôn mới nâng cao ở Nghệ An đều đã phổ cập kỹ năng số cho người dân thông qua các kênh trang thông tin điện tử xã, đài truyền thanh xã, mã hóa tài liệu kỹ năng số dạng QR và phổ biến đến nhà văn hóa xã, thôn, qua hội nghị tập huấn, qua các Tổ công nghệ số cộng đồng…đảm bảo tỷ lệ người dân được tiếp cận kỹ năng số đạt trên 70%. 100% sản phẩm OCOP các xã xây dựng nông thôn mới nâng cao đều được quảng bá trên ít nhất một nền tảng số, trang thông tin điện tử, sàn thương mại điện tử như Postmart.vn, trang thông tin điện tử của xã, trang thông tin điện tử của cơ sở sản xuất, các nền tảng mạng xã hội như facebook, tiktok, youtube... đáp ứng yêu cầu bộ tiêu chí.

Hiện tại, toàn tỉnh Nghệ An đã có 8.550 trạm phát sóng di động băng rộng (trạm BTS) phát sóng 3G, 4G phủ sóng gần 99% diện tích toàn tỉnh, 100% xã, 95% số thôn/bản có sóng di động băng rộng ổn định...

Tại Thanh Hóa, để thúc đẩy chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới nông thôn mới thông minh trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2022-2025, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 252/KH-UBND ngày 20/10/2022 và các văn bản chỉ đạo làm căn cứ để các ngành, địa phương triển khai thực hiện. Các doanh nghiệp bưu chính, viễn thông cũng phát triển hạ tầng, mở rộng mạng lưới, nâng cao chất lượng dịch vụ bưu chính, viễn thông trên địa bàn tỉnh; phối hợp với các đơn vị có liên quan để tham mưu, thẩm định các chương trình, dự án ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh. 

Kiến nghị hệ thống giải pháp để thực hiện chuyển đổi số xây dựng trong nông thôn mới

Chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, hướng tới xây dựng nông thôn mới thông minh là một nội dung mới, do vậy quá trình xây dựng kế hoạch thực hiện ở nhiều địa phương còn lúng túng trong khâu xác định nhiệm vụ và giải pháp để tổ chức thực hiện.

Nguồn nhân lực chuyên trách về công nghệ thông tin của một số cơ quan, đơn vị, UBND cấp xã còn thiếu, đa số là công tác kiêm nhiệm và chưa qua đào tạo chính quy về công nghệ thông tin.

Ở một số địa bàn như huyện Xín Mần, tỷ lệ người đồng bào dân tộc thiểu số lớn, hộ nghèo cao. Số lượng người dân tự khai thác, sử dụng các tiện ích, các dịch vụ công trực tuyến, các ứng dụng điện tử còn hạn chế. Một bộ phận người dân chậm thay đổi thói quen đến trực tiếp các cơ quan nhà nước để giải quyết thủ tục hành chính; còn e ngại mất an toàn thông tin khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến. Một số doanh nghiệp, hợp tác xã trên địa bàn còn chưa quan tâm về tầm quan trọng, lợi ích của chuyển đổi số.

Hạ tầng viễn thông Internet chưa đảm bảo đến các thôn bản, một số thôn vùng cao chất lượng sóng kém hoặc không có sóng gây khó khăn trong triển khai ứng dụng công nghệ, đưa nền tảng số, công nghệ số, kỹ năng số đến người dân.

Từ thực tế của địa phương, UBND huyện Xín Mần kiến nghị một số nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới để thực hiện tốt việc chuyển đổi số trong xây dựng nông thôn mới, đó là:

Thường xuyên ứng dụng công nghệ thông tin đối với cán bộ công chức, viên chức các cơ quan, đơn vị, ban, ngành từ huyện đến cơ sở làm việc trên môi trường mạng. Đặc biệt là phải áp dụng 100% việc tiếp nhận, giải quyết các thủ tục hành chính trên phần mềm điện tử một cửa liên thông 3 cấp.

Cử cán bộ, công chức, viên chức phụ trách công nghệ thông tin, chuyển đổi số các cơ quan đơn vị trên địa bàn huyện tham gia đào tạo, tập huấn nâng cao trình độ về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số do tỉnh tổ chức.

Tiếp tục đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin đồng bộ đảm bảo việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong các cơ quan, đơn vị địa phương

Tăng cường công tác tuyên truyền về chuyển đổi số cho cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, doanh nghiệp và người dân nâng cao nhận thức, tầm quan trọng của ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số.

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động lấy ý kiến sự hài lòng của người dân về xây dựng NTM và thực hiện đánh giá phân hạng sản phẩm OCOP, du lịch nông thôn...

Hỗ trợ người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp đẩy mạnh hoạt động quảng bá, kết nối, tiêu thụ sản phẩm nông sản, sản phẩm OCOP trên các sàn giao dịch thương mại điện tử. Tuyên truyền, hướng dẫn người dân thanh toán không dùng tiền mặt.

×