Phóng viên đã có cuộc trò chuyện đặc biệt với Giáo sư Lee Seung-hyun – chuyên gia truyền thông và hiện là Giám đốc Trung tâm Truyền thông kiêm Viện trưởng Viện Giáo dục Quốc tế của Trường Đại học Đông Seoul (Hàn Quốc) để hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Chuyển đổi số đang làm thay đổi căn bản mô hình giáo dục báo chí

PV: Giáo sư đánh giá như thế nào về tác động của công nghệ AI đối với ngành báo chí hiện nay?

Công nghệ AI hiện đang tạo ra những thay đổi mang tính cách mạng trên toàn bộ quy trình của ngành báo chí tại Hàn Quốc. Từ khâu sản xuất, biên tập, phân phối đến tiêu thụ tin tức, AI đã được áp dụng theo nhiều cách như phân tích dữ liệu quy mô lớn, viết bài tự động, đề xuất tin tức cá nhân hóa, và xác minh thông tin theo thời gian thực. Nhờ đó, hiệu quả và khả năng tiếp cận của báo chí được nâng cao rõ rệt, đồng thời giúp nâng chất lượng báo chí với những bài viết chuyên sâu và đa chiều.

Trong lĩnh vực truyền hình, sự thay đổi cũng rất rõ nét. MBC từ năm 2022 đã áp dụng hàng loạt dịch vụ AI truyền thông như nhận diện giọng nói, cải thiện chất lượng hình ảnh, tạo phụ đề tự động, và nâng cao chất lượng lưu trữ hình ảnh.

Chúng ta cần đặc biệt quan tâm đến những thay đổi này vì AI đang góp phần nâng cao mức độ tin cậy của báo chí qua việc kiểm tra dữ kiện, phát hiện lỗi, và xác minh nguồn thông tin. Với khả năng so sánh và phân tích nhanh dữ liệu tin tức khổng lồ với các cơ sở dữ liệu đáng tin cậy, AI có thể phát hiện thông tin sai lệch gần như tức thì.

Tuy nhiên, công nghệ AI cũng đặt ra không ít thách thức cho ngành báo chí. Độ tin cậy của nội dung do AI tạo ra, thiên lệch trong thuật toán, tính minh bạch của dữ liệu, và các vấn đề liên quan đến bản quyền là những mối lo lớn có thể ảnh hưởng đến uy tín và tính công chúng của báo chí.

Cũng có ý kiến lo ngại rằng AI có thể tạo ra thông tin sai lệch hoặc học theo dữ liệu thiên lệch dẫn đến tin tức không chính xác. Ngoài ra, khi AI thay thế một phần công việc lặp lại, vai trò của một số phóng viên có thể bị thay đổi hoặc thu hẹp. Tuy nhiên, điều đó cũng mở ra cơ hội mới về chuyên môn như phân tích dữ liệu hay giám sát AI.

Chính phủ Hàn Quốc đã chủ động ứng phó với xu thế này bằng cách từ năm 2025 bắt buộc áp dụng AI và công nghệ số trong các dự án sản xuất nội dung phát thanh truyền hình có hỗ trợ từ Nhà nước, đồng thời mở rộng các chính sách tăng cường năng lực cạnh tranh toàn cầu. Điều đó cho thấy Hàn Quốc đang chủ động tiếp nhận công nghệ AI trong lĩnh vực báo chí, song song với việc xây dựng các tiêu chuẩn đạo đức và cơ chế đảm bảo độ tin cậy.

Tóm lại, AI đang mang đến cơ hội đổi mới mạnh mẽ cho ngành báo chí Hàn Quốc, đồng thời cũng thách thức các giá trị cốt lõi như niềm tin, đạo đức và tính công tâm. AI chỉ có thể thực sự phát huy vai trò là đối tác hỗ trợ của ngành báo chí khi kết hợp với tư duy sáng tạo, góc nhìn phản biện, và trách nhiệm đạo đức của con người. Trong tương lai, ngành báo chí sẽ tiếp tục xây dựng một hệ sinh thái truyền thông đáng tin cậy dựa trên sự hòa hợp giữa AI và con người.

PV: Giáo sư có cho rằng nền giáo dục báo chí truyền thống đang chịu tác động bởi sự phát triển của công nghệ số không? Nếu có, tác động đó là tích cực hay tiêu cực?

Chuyển đổi số đang làm thay đổi căn bản mô hình giáo dục báo chí. Những môn học truyền thống như phỏng vấn, viết bài, biên tập vẫn đóng vai trò cốt lõi trong việc rèn luyện năng lực cốt yếu của nhà báo, bởi chúng là nền tảng của nghề nghiệp. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện đại, giáo dục báo chí không thể tách rời khỏi các kỹ năng mới như hiểu biết kỹ thuật số, báo chí dữ liệu, và ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Xu hướng này xuất hiện đồng thời tại cả Hàn Quốc và Việt Nam.

Việc phổ biến các công cụ học tập kỹ thuật số và bài giảng trực tuyến đã vượt qua giới hạn không gian và thời gian, tạo điều kiện học tập linh hoạt cho sinh viên, đồng thời cho phép xây dựng lộ trình học cá nhân hóa theo tốc độ và trình độ của từng người.

Thêm vào đó, việc tích hợp các kỹ năng như phân tích dữ liệu, sản xuất nội dung đa phương tiện, và sử dụng AI trong chương trình học đã giúp sinh viên phát triển khả năng ứng phó linh hoạt với môi trường truyền thông đang thay đổi nhanh chóng.

Trong bối cảnh đó, vai trò của giảng viên cũng chuyển đổi, từ người truyền đạt kiến thức sang người điều phối học tập và hỗ trợ tư duy sáng tạo, phản biện và kỹ năng công nghệ cho sinh viên.

Tuy vậy, không phải mọi tác động đều mang tính tích cực. Một số nghiên cứu cho thấy việc học qua video và thiết bị số có thể dẫn đến suy giảm khả năng đọc hiểu và tập trung so với học qua sách giấy. Điều này gây lo ngại về việc suy giảm kỹ năng cơ bản như đọc – viết và tư duy phản biện trong giáo dục báo chí.

Bên cạnh đó, chênh lệch về khả năng tiếp cận công nghệ số và trình độ kỹ thuật cũng có thể làm gia tăng bất bình đẳng trong giáo dục. Dù AI có thể hỗ trợ viết tin, nhưng các giá trị cốt lõi của báo chí như đạo đức nghề nghiệp, kiểm chứng sự thật, và tính công bằng vẫn cần đến phán đoán phản biện của con người — điều mà giáo dục báo chí cần tiếp tục gìn giữ.

AI vượt trội nhưng không thể thay thế được con người

PV: Giáo sư có cho rằng trong tương lai, vai trò của nhà báo con người sẽ bị AI thay thế hoàn toàn không?

AI tuy vượt trội trong việc xử lý dữ liệu và phân tích theo mẫu, nhưng không thể thay thế được tư duy phản biện, phán đoán đạo đức và sự nhạy cảm với các vấn đề xã hội – những phẩm chất cốt lõi của nhà báo con người.

Tại Hàn Quốc, AI đang được ứng dụng rộng rãi trong các công việc mang tính lặp lại như chỉnh sửa video, tạo phụ đề tự động hay phân tích trận đấu thể thao – những việc giúp tăng năng suất. Tuy nhiên, các lĩnh vực như điều tra chuyên sâu, báo chí phê bình xã hội hay viết về những vấn đề nhân sinh sâu sắc vẫn do con người đảm nhiệm. Lý do là vì AI vẫn còn nhiều giới hạn rõ ràng: Nó yếu trong việc hiểu ngữ cảnh, đồng cảm về cảm xúc hay đưa ra những phán đoán mang tính giá trị. Các vấn đề xã hội luôn đòi hỏi cái nhìn vượt xa dữ liệu thuần túy.

PV: Thưa GS, AI được đưa vào ngành báo chí Hàn Quốc một các mạnh mẽ không?

Thực tế, khi AI được đưa vào ngành báo chí Hàn Quốc một cách mạnh mẽ, đã có những tranh luận liệu con người có bị thay thế hoàn toàn không. Ví dụ, một số nền tảng truyền thông hiện nay dùng AI để tự động biên tập chương trình giải trí hoặc phim thành các video ngắn chỉ trong vài phút – điều trước đây cần cả biên tập viên tốn hàng chục phút để làm thủ công. AI cũng được dùng trong việc chèn quảng cáo, tạo phụ đề, phân tích dữ liệu thể thao theo thời gian thực (như tại Coupang Play trong các trận K-League).

Tuy nhiên, những đổi mới này không đồng nghĩa với việc AI có thể thay thế hoàn toàn con người. Trong các vấn đề nhạy cảm và phức tạp như quyền con người, môi trường, bất công xã hội, sự hiện diện của nhà báo con người là không thể thiếu. Những tình huống như vậy đòi hỏi sự thấu cảm, trách nhiệm xã hội, và cái nhìn đa chiều mà AI không thể mô phỏng được.

AI nên được xem là công cụ hỗ trợ để nhà báo tập trung hơn vào những nội dung sáng tạo, phản biện và có chiều sâu. Nhưng những yếu tố như tư duy phản biện, phán đoán đạo đức, sự nhạy cảm với các vấn đề xã hội và tinh thần phụng sự công chúng – vẫn là những giá trị độc nhất mà chỉ con người có thể mang lại trong nghề báo.

Xin cảm ơn Giáo sư!

×