Là người “cầm cân nảy mực”, thành viên chấm nhiều mùa Giải Báo chí Quốc gia, nhà báo Trần Bá Dung ấn tượng gì về loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” của Báo NTNN/Dân Việt?

- Tôi được tham gia Hội đồng Giải Báo chí Quốc gia, thành viên Hội đồng Chung khảo, Phó Chủ tịch Hội đồng sơ khảo, làm công việc của Tổng Thư ký cho Hội đồng Giải trong vòng 12 năm qua. Vì vậy, nhiều tư liệu, tôi có thể chia sẻ được.

Về loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp”, tôi cho rằng đây là một tác phẩm rất ấn tượng. Đây là tác phẩm đoạt Giải Báo chí Quốc gia lần thứ 2 - trao giải vào tháng 6/2008 (tức là giải của năm 2007).

Nói đến loạt bài này, tôi nhớ đến nhà báo Hữu Thọ – một trong những nhà báo để lại nhiều dấu ấn nổi bật nhất trong làng báo Việt Nam, với câu nói nổi tiếng về nghề báo, phải “mắt sáng, lòng trong, bút sắc”.  “Mắt sáng” là cách nhìn, tầm nhìn, hay nói cách khác là trí tuệ, tư duy của nhà báo. “Lòng trong” là đạo đức, làm báo phải có tâm trong sáng và “bút sắc” là nghiệp vụ viết phải sắc sảo.

Một nhà báo giỏi là người kết hợp đầy đủ các yếu tố: Trí tuệ, tầm nhìn, quan điểm, đạo đức trong sáng và nghiệp vụ sắc sảo. Tôi cho rằng, “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” của nhóm phóng viên Báo NTNN đăng tải cách đây gần 20 năm đã hội tụ đủ các yếu tố mang tính khái quát của nhà báo Hữu Thọ.

Có 4 điểm khiến tôi ấn tượng ở loạt bài này. Đầu tiên, là đề tài và chủ đề tác phẩm. Loạt bài đã đề cập thẳng những khúc mắc, gánh nặng đè lên đôi vai của người nông dân, đến nhiều khoản thuế và phí, người nông dân phải đóng góp. Đó là cách tiếp cận rất thời sự lúc bấy giờ.

Thứ hai, loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” đã thể hiện bản lĩnh, cách tiếp cận thẳng vào những bất cập. Trong loạt bài có hơn 10 bài viết, có thể nói là vấn đề nào cũng được nói thẳng, không hề úp mở. Và đặc biệt, bài viết có đầy đủ dẫn chứng.

Thứ ba, về mặt đạo đức nghề nghiệp của người làm báo, nhóm tác giả loạt bài đứng về phía công chúng - người nông dân, bảo vệ quyền, lợi ích một cách chính đáng cho họ. Để thực hiện loạt bài này, phóng viên biết rằng sẽ phải tiếp cận, gặp gỡ nhiều đối tượng, nhưng các bạn vẫn “xông vào” để làm, thể hiện sự hết lòng vì người nông dân. Sự lựa chọn đứng về phía đời sống, đứng về phía những thiệt thòi, bất lợi của người nông dân đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, tấm lòng trong sáng, đạo đức của các nhà báo và nhất là của Ban Biên tập Báo NTNN. Thay vì phản ánh những thông tin tình – tiền – tù – tội… vẫn “nổi lên” cả thời bấy giờ cho đến hiện tại, Báo NTNN đã chọn cách thông tin đứng về phía người nông dân, bênh vực họ một cách đúng đắn. Và nói như nhà báo Hữu Thọ, đó là “lòng trong” của các nhà báo.

Thứ tư, yếu tố về “bút sắc”, tức là về mặt nghiệp vụ. Tôi đã rất ấn tượng với loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” từ năm 2008. Báo NTNN đã thực hiện loạt bài này theo hình thức rất mới từ gần 20 trước. Đó là sự đan xen các thể loại báo chí trong loạt bài. Thực tế, trong quá trình đi giảng dạy các lớp nghiệp vụ báo chí, ở các địa phương, các cơ quan báo chí trên cả nước, tôi luôn nói về xu thế báo chí là đan xen các loại hình - báo chí đa phương tiện và đan xen các thể loại báo chí trong một loạt bài.

Điều này có thể thấy trong loạt “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” khi hội tụ đủ cả: Bài phản ánh; điều tra trực tiếp của phóng viên; phỏng vấn “tay đôi” với các nhân vật; trích ghi nhận ý kiến của bà con nông dân hay những đại diện của nông dân, những người làm chính sách, các chuyên gia… Đặc biệt, các bài viết có sự phản hồi, tức là tính tương tác của báo chí đã được các phóng viên Báo NTNN làm rất tốt từ cách đây gần 20 năm. Tôi nhớ loạt bài viết này nhận được rất nhiều các ý kiến phản hồi từ phía Bộ NN&PTNT, đại biểu Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ… Đặc biệt, sự tương tác hiệu quả nhất thể hiện ở việc Thủ tướng Chính phủ ký quyết định thay đổi những chính sách được đề cập trong loạt bài này.

Về mặt hình thức của loạt bài, Báo NTNN tổ chức tốt bài dài kỳ đan xen nhiều thể loại. Nếu so với các tờ báo cùng thời điểm là điều khá hiếm hoi. Trong khi một số tờ báo chỉ cho phép phóng viên viết 1 kỳ, 2 kỳ thì Báo NTNN đã đăng tải loạt bài dài hơn 10 kỳ. Tôi cho rằng, đây là sự đổi mới, rất “mở” trong hoạt động nghiệp vụ cho phóng viên.

Đặc biệt, về cách rút tít loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” rất sâu sắc, rõ ràng, khéo sử dụng phép bất tương xứng, dùng con số để thu hút người đọc. Đây là một trong số ít bài báo tôi thường lấy làm mẫu về thể loại báo chí và cách rút tít.

Ông đánh giá thế nào về sự dũng cảm, nhạy bén, mạnh dạn của BBT Báo NTNN và các phóng viên khi khai thác một chủ đề thời sự, nhạy cảm như "Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp" ở thời điểm bấy giờ?

- Sau 20 năm nhìn lại càng thấy rõ sự nhạy bén, mạnh dạn của BBT Báo NTNN và các nhà báo như: Hoàng Sơn, Hồng Nga, Bùi Xuân, Quỳnh Thuận, Ðức Tuyên và một số tác giả khác.

Dũng cảm là điều đương nhiên khi họ phản ánh thực trạng trong lĩnh vực nhạy cảm của đời sống, dễ đụng chạm đến chính sách. Chính sự dấn thân trong tác nghiệp đó khiến bạn đọc, nhất là người nông dân càng thêm tin yêu tờ báo NTNN.

Sự dũng cảm và mạnh dạn của họ còn thể hiện ở sự đeo đuổi thực hiện và đăng tải hơn 10 bài trong loạt bài. Họ phải tiếp xúc, đề cập rất nhiều vấn đề, giới chức, cơ quan quản lý, chuyên gia… để có hệ thống tư liệu dày đặc, tổ chức loạt bài dài kỳ. Nếu không có sự dũng cảm thì hẳn các nhà báo không đi hết chặng đường, đến tận cùng vấn đề. Mà một đề tài hay phải đi hết vấn đề, đi tới tận cùng của vấn đề. Nếu không, sẽ không mang lại giá trị đích thực cho đời sống và xã hội.

Sau gần 20 năm Báo NTNN/Dân Việt thực hiện loạt bài về lĩnh vực tam nông đoạt giải A giải Báo chí Quốc gia, ông có thể hé lộ “hậu trường” chấm loạt bài này liệu có khiến thành viên Hội đồng phải tranh luận dữ dội, hay cân nhắc “đau đầu”?

- Trong buổi chấm chung khảo tại Tam Đảo (Vĩnh Phúc), tôi nhớ có đến 3 ý kiến của 3 nhà báo gạo cội hàng đầu được coi là “linh hồn” của nền báo chí Việt Nam là nhà báo Hữu Thọ, nhà báo Hà Đăng và nhà báo Phan Quang. Trong đó, tôi nhớ ý kiến sắc sảo nhất của nhà báo Hữu Thọ: “Rất hoan nghênh sự đeo bám vấn đề của nhóm phóng viên Báo NTNN”. Trong khi đó, nhà báo Hà Đăng hóm hỉnh, thích thú với tít của loạt bài này: “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” - chỉ cần nói một câu là người đọc hiểu được ngay vấn đề”.

Riêng nhà báo Dương Xuân Nam – Tổng Biên tập Báo Tiền Phong thời điểm bấy giờ nói với tôi rằng: “Anh thấy bài này các bạn phóng viên viết công phu, tít bài hay quá!”.

Loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” đều được các nhà báo gạo cội đánh giá cao. Dù không nhớ chính xác tác phẩm được bao nhiêu phiếu bầu đoạt giải A, nhưng tôi nhớ có tất cả 80 tác phẩm đoạt giải Báo chí Quốc gia lần thứ 2, chỉ có 4 giải A. Trong đó, Báo NTNN đã chiếm 1 giải A.

Tinh thần “chiến đấu” của những nhà báo viết về đề tài tam nông trong 40 năm Đổi mới với loạt tác phẩm gây tiếng vang được ông nhận định ra sao?

- Tôi nghĩ ngày nay cần phải xốc lại cái tinh thần, tính chiến đấu của báo chí. Đặc biệt, tinh thần này xuất hiện nổi bật, mạnh mẽ nhất sau loạt bài viết “Những việc cần làm ngay” của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh (bút danh N.V.L). Vài thập kỷ sau đó (từ 1986), nền báo chí Việt Nam xuất hiện những tác phẩm báo chí mang tính chiến đấu cao, chống tham nhũng, bất công, tiêu cực, cái xấu trong đời sống. Và tinh thần đó, vẫn được nhiều tòa soạn, Ban biên tập và các nhà báo duy trì trong 40 năm Đổi mới.

Tính chiến đấu là một trong những đặc điểm lớn nhất của báo chí cách mạng. Đến nay khi kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam, chúng ta cần phải nhắc lại điều này. Tính chiến đấu trong báo chí thể hiện ở việc các nhà báo dấn thân vào những lĩnh vực khó khăn, nguy hiểm nhất, gay cấn nhất, nhạy cảm nhất, ít người dám nói nhất. Trong đó, có những người dám nói và những người muốn nhưng không nói được vì không có nghiệp vụ khai thác tư liệu, nghiệp vụ thể hiện.

Tôi nghĩ trong bối cảnh như hiện nay, mặt trái xã hội nhiều và được đưa lên mạng xã hội cũng rất nhiều. Cách tốt nhất là chúng ta hãy cùng nhau xốc lại khí thế, tinh thần và tính chiến đấu của báo chí.

Nhà báo, Tiến sĩ Trần Bá Dung - nguyên Ủy viên Ban Thường vụ, Trưởng ban Ban Nghiệp vụ, Hội Nhà báo Việt Nam, thành viên thường trực Hội đồng Chung khảo Giải báo chí Quốc gia trong 12 năm. Không những là một nhà báo kỳ cựu, ông có nhiều đóng góp cho ngành báo chí – truyền thông nước nhà, công bố nhiều công trình nghiên cứu về báo chí – truyền thông, đào tạo đại học và sau đại học, giảng viên bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí. Hiện tại, Tiến sĩ Trần Bá Dung là Trưởng Khoa Truyền thông - Thiết kế, Trường Đại học Hòa Bình.

Ông đánh giá thế nào về hướng tiếp cận phản biện để xây dựng/vận động chính sách, phải chọn cách nói "trung ngôn" mà không gây hiệu ứng "nghịch nhĩ" đối với nhà làm chính sách, và các con đường ngoài mặt báo để thông tin được đặt lên bàn nghị sự của Quốc hội, Chính phủ?

- Đây là câu hỏi tôi cho rằng rất là đúng với báo chí hiện nay. Tính chiến đấu, bao hàm cả việc báo chí cần có tính phản biện xã hội. Bản thân tôi đã viết nhiều bài về truyền thông chính sách và tính phản biện của báo chí trong truyền thông chính sách, từng đoạt Giải Báo chí Quốc gia về đề tài phân tích tính phản biện xã hội của báo chí.

Phải nói rằng, tính phản biện xã hội của báo chí hiện nay vẫn được các cơ quan báo chí quan tâm, với những tờ báo mở đường, trong đó có Báo NTNN.

Truyền thông chính sách có nhiều nội dung. Báo chí tham gia truyền thông chính sách, giai đoạn đầu tiên là xây dựng, hoạch định chính sách và phổ biến chính sách của Nhà nước thông qua báo chí.

Giai đoạn quan trọng thứ hai là giám sát thực thi chính sách và phản biện chính sách để hoàn thiện hơn nữa. Chính loạt bài của Báo NTNN đã tham gia rất tốt vào việc phản biện chính sách. Theo tôi, có thể coi đây là một trong những tác phẩm tiêu biểu về tính phản biện và phản biện chính sách trong việc báo chí tham gia truyền thông chính sách.

Có thể nói loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” của Báo NTNN không những chọn cách nói “trung ngôn”, mà đã nói một cách trung thực, nói hết, không sợ “nghịch nhĩ” ai cả.

Tôi cho rằng, báo chí hiện nay phải nói thật, nói thẳng hơn nữa, nói trực tiếp và nói có bằng chứng, có lý có tình, có căn cứ dẫn chứng, nói đúng ngôn ngữ báo chí, tránh gây hiểu lầm, nhiễu loạn thông tin. Nếu sợ “nghịch nhĩ” thì cách đây gần 20 năm Chính phủ đã không ban hành những chính sách sau đó để giải quyết những vấn đề cho nông dân, nông thôn được phản ánh trong “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp”.

Theo ông, việc Báo Dân Việt quyết định đăng lại loạt “10 bài báo kinh điển viết về đề tài tam nông trong 40 năm Đổi mới” nhân dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam có ý nghĩa gì đối nền báo chí nói chung cũng như vai trò, sứ mệnh của tờ báo này trong lĩnh vực tam nông nói riêng?

- Tôi cho đây là sáng kiến “độc nhất vô nhị” so với các tờ báo khác đã thực hiện trong dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam. Báo NTNN/Dân Việt đã làm được điều ý nghĩa đối với các nhà báo nói riêng và nền báo chí nói chung.

Với tôi, đây là hoạt động mang nhiều ý nghĩa, rất đáng hoan nghênh.

Thứ nhất, tôn vinh những giá trị đã được khẳng định và tôn trọng quá khứ. Chúng ta làm báo, làm văn hóa mà không tôn vinh, không duy trì, không phổ biến và đặc biệt không trân trọng những giá trị đã được khẳng định thì sẽ không phát triển được.

Đó là những bài học trong quá khứ, kinh nghiệm đã được khẳng định, tác phẩm đoạt giải Báo chí Quốc gia được thừa nhận trong đời sống, được Chính phủ lắng nghe, tiếp thu và sửa đổi chính sách có lợi cho hàng triệu nông dân trong vòng gần 20 năm nay. “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” nếu tính về kinh tế thì hẳn là con số rất lớn và người nông dân bây giờ vẫn được hưởng lợi từ những tác động của loạt bài do Báo NTNN thực hiện.

Thứ hai, ý nghĩa về mặt quan điểm, cách làm báo. Việc điểm lại “10 bài báo kinh điển viết về vấn đề tam nông trong 40 năm Đổi mới” khẳng định cách tiếp cận chất lượng của báo chí là tác động có hiệu quả đến đời sống.

Khi đọc loạt bài này, tôi thấy thú vị khi Báo NTNN/Dân Việt điểm bài thơ “Nông dân” của nhà báo, nhà thơ Nguyễn Sĩ Đại. Đó là cách làm cởi mở, tôn vinh các tác phẩm báo chí và văn hóa, tác phẩm thơ nói về người nông dân, đứng về phía người nông dân, luôn luôn trân trọng những giá trị, vai trò của nông dân trong lịch sử và hiện tại. Tất nhiên, bài thơ đó về mặt hình thức không phải tác phẩm báo chí, nhưng tư liệu trong bài thơ “Nông dân” đều đậm “chất” nông dân từ đời sống, làng quê, con người,… Những chi tiết trong bài thơ “Nông dân” là chi tiết đầy chất báo chí, thông điệp về đời sống người nông dân trong giai đoạn những năm 1980.

Báo NTNN/Dân Việt làm được điều ít ai làm được, đó là tìm được thông điệp mang tính báo chí ở ngay trong những tác phẩm văn học. Cách lựa chọn đăng tải “10 bài báo kinh điển về đề tài tam nông trong 40 năm Đổi mới” có ý nghĩa, bài nào cũng hay, đáng đọc. Đó là những bài báo “vượt thời gian” và là bài học cho những người làm báo về mặt chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức nghề báo.

Thứ ba, chúng ta tiếp tục tôn vinh, trân trọng, phát huy những tác phẩm báo chí có tính nghiệp vụ tiêu biểu “bút sắc, lòng trong, mắt sáng” như cách nhà báo Hữu Thọ nói. Khi đọc “10 bài báo kinh điển về đề tài tam nông trong 40 năm Đổi mới” của báo NTNN, tôi đều thấy điều đó trong những tác phẩm này.

Cảm ơn nhà báo, T.S Trần Bá Dung!

Báo Dân Việt xin đăng toàn văn loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” của nhà báo Hoàng Sơn và nhóm tác giả Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt:

Bài 1: “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” (Báo NTNN, ngày 10/4/2007)

Như NTNN đã thông tin trên số báo 85/2007, theo khảo sát của Bộ NN&PTNT, bình quân mỗi hộ nông dân phải đóng góp khoảng 30 khoản/năm, với mức đóng góp từ 250.000 - 800.000 đồng, cá biệt có nơi phải đóng tới 40 khoản phí... Cụ thể, những khoản đóng góp đó là gì? Ngày 9/4, NTNN đã trao đổi với ông Lê Quý Đăng - Phó Cục trưởng Cục Hợp tác xã và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT).

Ông Đăng cho biết, theo kết quả điều tra ở 135 xã và 117 HTX nông nghiệp, số lượng và mức đóng góp khác nhau giữa các vùng miền. Nhưng tính bình quân, mỗi hộ phải đóng khoảng 28 - 30 khoản, tức từ 250.000 - 800.000 đồng/năm. Trong đó có khoảng hơn 20 khoản phải đóng cho UBND xã và tổ chức đoàn thể, chẳng hạn như các loại quỹ an ninh quốc phòng, xây dựng giao thông, hỗ trợ nông dân, xây dựng trường học...

Ngoài ra, mỗi hộ còn phải đóng từ 10 - 14 khoản phí dịch vụ do HTX thu như thủy lợi phí, dịch vụ bảo vệ thực vật, phi bảo vệ đồng điền...

Các vùng miền nào, tỉnh nào có mức thu, số thu cao nhất?

- Về số khoản thu, vùng trung du và miền núi phía Bắc có khoảng 28 khoản lợi phí, bình quân gần 400.000 đồng/hộ/năm. Duyên hải Nam Trung bộ cũng có khoảng 28 khoản thu chính thức, nhưng mức bình quân lên tới 685.000 đồng... Các tỉnh có mức đóng bình quân "ác liệt" nhất là Ninh Thuận (1.488.000 đồng). Ngay cả Hà Tĩnh dù là một tỉnh nghèo nhưng ND đang phải đóng góp rất cao, khoảng 1,1 triệu đồng/hộ. Còn TP.Hà Nội có mức thu thấp nhất, chỉ 106.000 đồng.

Trong các khoản đóng góp, những khoản nào bị coi là "nặng" nhất?

- Xây dựng giao thông và xây dựng trường học là hai khoản mà ND phải đóng góp nặng nhất. Ở đồng bằng sông Hồng, mỗi hộ đóng bình quân 872.000đồng, khu vực Bắc Trung bộ là 672.000 đồng. Các vùng khác mức đóng thấp hơn nhưng tỷ trọng vẫn chiếm cao nhất trong tổng số tiền đóng góp hàng năm... Còn trong số 10 khoản thu phí dịch vụ của HTX, thuỷ lợi phí là "nặng" nhất. Nó chiếm hơn 70% tổng chi phí dịch vụ sản xuất mà xã viên phải đóng mỗi năm (318.000 đồng).

Theo quan điểm của ông, mức đóng góp như trên có hợp lý?

- Theo chúng tôi, mức đóng góp trên là không phù hợp, vì nó quá nhiều. Nếu liệt kê ra các "đầu khoản" mà ND có thể phải đóng, thì lên tới hơn 40 khoản. Trong khi đó thu nhập từ trồng lúa lại rất thấp. Chẳng hạn, theo khảo sát tại Thái Bình và Hà Nam, mỗi hộ ND được giao khoảng 5-6 sào (trên 2.000m2 ruộng). Nếu chỉ cấy 2 vụ lúa thì giá trị sản lượng đạt khoảng 4,5 triệu đồng/năm. Trong đó, chi phí sản xuất đã chiếm 2,3 triệu đồng (hơn 50%). Thu nhập còn lại của mỗi hộ chỉ là 2,2 triệu đồng, tức chỉ đạt khoảng 183.000 đồng/tháng. Nếu trừ đi các khoản phải nộp cho xã và các tổ chức thì mức thu mỗi hộ trồng lúa chỉ còn 170.000 đồng/tháng. Tất nhiên trong thực tế, ND còn chăn nuôi và các dịch vụ khác nữa...

Ý kiến của người dân đối với các khoản thu này thế nào?

- Trước mắt, chúng tôi mới chỉ lấy ý kiến của cán bộ địa phương và các HTX. Trong đó có tới 85% ý kiến đề nghị miễn, giảm thủy lợi phí. 39% số người được hỏi đề nghị xóa hoặc giảm khoản đóng góp xây dựng hạ tầng thuỷ lợi và 33% ý kiến đề nghị giảm đóng góp xây dựng giao thông nông thôn.

Hơn 55% số người được hỏi đề nghị xóa hoặc giảm số tiền đóng góp xây dựng trường học xuống vì mức đóng góp bằng tiền quá cao. Riêng khoản đóng góp nghĩa vụ lao động công ích, đa số các địa phương đề nghị xóa hẳn.

Đến năm 2008, Trung ương Đảng sẽ ra Nghị quyết về "tam nông". Chính phủ đã giao cho Bộ NN&PTNT chuẩn bị chủ trì tổng kết Nghị quyết Trung ương V (khóa IX) và nghiên cứu, đề xuất chủ trương chính sách để hỗ trợ nông dân. Chúng tôi sẽ rà soát lại xem hiện nhà nông phải đóng góp bao nhiêu khoản, khoản nào nên bỏ, khoản nào cần miễn giảm để đến cuối năm nay trình Chính phủ dự thảo Nghị định về vấn đề này.

Vậy quan điểm của Cục về vấn đề này?

- Chúng tôi đang đề nghị Chính phủ cho rà soát lại để loại bỏ những khoản thu không cần thiết và điều chỉnh mức thu, giảm bớt những khoản thu không hợp lý.

Cụ thể hơn, chúng tôi đề nghị Chính phủ miễn toàn bộ thủy lợi phí cho các hộ ND ở vùng khó khăn, giảm thủy lợi phí cho các vùng khác bằng cách nhà nước không thu phí tạo nguồn nước, các hộ chỉ đóng góp thủy lợi phí nội bộ (giảm hơn 2/3). Về miền núi phía Bắc có khoảng 28 khoản xây dựng trường học, đây là khoản thu khá nặng đối với nhà nông (50.000 - 80.000 đồng/học sinh/năm), nhất là các gia đình có từ 2 con trở lên đi học. Tuy nhiên chúng tôi sẽ phải làm việc với Bộ GD-ĐT để có hướng xử lý.

Còn khoản xây dựng giao thông nông thôn vẫn phải theo phương châm Nhà nước và nhân dân cùng làm. Tuy nhiên, nên giảm đóng góp của ND trong cơ cấu vốn đầu tư, tăng cường góp sức lao động; khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia đầu tư, xây dựng hạ tầng nông thôn để giảm bớt đóng góp cho dân.

Chúng tôi cũng sẽ kiến nghị tăng mức đầu tư cho nông nghiệp nông thôn từ 15-17% như hiện nay lên mức 25-30% tổng vốn đầu tư ngân sách nhà nước. Nhà nước cần sớm ban hành các chính sách khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư nhằm giảm bớt mức đóng góp của nông dân...

HOÀNG SƠN (thực hiện)

(Còn tiếp)

Những hiệu ứng từ diễn đàn Quốc hội, Chính phủ sau loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp”:

Ngày 16/5/2007 (tức 2 tuần sau khi loạt bài “Một hạt thóc, 40 khoản đóng góp” được đăng tải), Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: Yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với Bộ NN&PTNT và các bộ liên quan (như Bộ Công an, Bộ Quốc phòng…) khảo sát tình hình đóng phí của nông dân, chỉ rõ những khoản phải bỏ.

Tháng 8/2007, tại Kỳ họp thứ nhất, Quốc hội khoá XII, Đại biểu Quốc hội Lê Văn Tâm (TP. Cần Thơ) phát biểu: Hiện nay, bà con nông dân phải đóng rất nhiều loại phí, giá cả lại tăng nên không còn phấn khởi trong sản xuất cây lúa… Đề nghị Chính phủ chỉ đạo kiểm tra rà soát để bỏ bớt các loại phí, lệ phí ngay trong năm 2007 để nông dân bớt khó khăn... Nhiều vị Đại biểu Quốc hội khác cũng đồng tình với ý kiến này và bổ sung, làm rõ thêm các khía cạnh liên quan.

Ngày 15/10/2007, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 154 miễn thuỷ lợi phí cho nông dân, hiệu lực thi hành từ ngày 01/1/2008, theo đó Chính phủ quyết định cấp bù từ ngân sách gần 1.000 tỷ đồng/năm cho khoản thuỷ lợi phí cho hộ gia đình, cá nhân có đất, mặt nước dùng vào sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản và làm muối trong hạn mức giao đất nông nghiệp, mà trước đó người nông dân phải đóng.

Ngày 17/10/2007, Bộ Tài chính chính thức đề nghị Chính phủ bỏ 340 loại phí và lệ phí thu sai, trong đó có hàng chục khoản thu mà nông dân phải đóng. Bộ trưởng Bộ Tài chính - lúc đó là ông Vũ Văn Ninh - cho biết, sau thuỷ lợi phí, Chính phủ sẽ xem xét miễn các khoản phí khác, và tới đây, các dự án điện đường trường trạm sẽ không yêu cầu nông dân phải đóng góp, mà sẽ huy động từ ngân sách nhà nước…

Ngày 1/11/2007, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng ký ban hành Chỉ thị số 24/2007/CT-TTg về tăng cường chấn chỉnh thực hiện thu phí, lệ phí, chính sách huy động đóng góp của nhân dân. Thủ tướng giao cho Bộ Tài chính chủ trì rà soát xem xét trình Thủ tướng danh mục các khoản phí, lệ phí đề nghị bãi bỏ, miễn giảm… Ban hành kèm theo Chỉ thị này là danh mục một số khoản phí chính thức được miễn: Phí an ninh - trật tự, phí phòng chống thiên tai, lệ phí hộ tịch, hộ khẩu, chứng minh nhân dân, khai sinh, kết hôn, khai tử, giấy đăng ký tạm trú có thời hạn và lệ phí địa chính khi cấp “sổ đỏ” đối với gia đình, cá nhân khu vực nông thôn…

Ngày 14/01/2008, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng ký Nghị định số 115/2008/NĐ-CP “Sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 143/2003/NĐ-CP ngày 28 tháng 11 năm 2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Pháp lệnh Khai thác và Bảo vệ công trình thuỷ lợi”, theo đó tiếp tục miễn thủy lợi phí cho nông dân, bằng nguồn h cấp bù từ ngân sách nhà nước. Chính sách này được Chính phủ điều chỉnh, cập nhật và tiếp tục duy trì cho đến hiện nay, là nguồn hỗ trợ quan trọng cho người nông dân và các hợp tác xã nông nghiệp trên cả nước.

×