Nghiên cứu lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Chiều ngày 28/05/2025, tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, nhanh chóng sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP theo hướng thị trường hóa có lộ trình và có kiểm soát chặt chẽ; tạo sự kết nối hiệu quả hơn giữa thị trường vàng trong nước và thị trường quốc tế.

Đặc biệt, ông yêu cầu "xóa bỏ thế độc quyền Nhà nước" về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý hoạt động sản xuất vàng miếng, nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng nhằm tạo ra môi trường cạnh tranh bình đẳng, từ đó giúp đa dạng hóa nguồn cung và ổn định giá cả.

Đồng thời, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh cần tập trung nghiên cứu một số giải pháp để sớm áp dụng cho phù hợp và có lộ trình: Nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất việc triển khai thành lập Sở giao dịch vàng quốc gia; hoặc cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; hoặc lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Điểm mặt 3 trung tâm giao dịch vàng lớn nhất trên thế giới

Trên thế giới hiện có nhiều mô hình sàn giao dịch vàng ở nhiều quốc gia khác nhau. Các sàn vàng này cung cấp nền tảng để các nhà đầu tư có thể giao dịch vàng dưới nhiều hình thức như: vàng miếng, vàng thỏi, hợp đồng tương lai vàng...

Trong đó, hợp đồng tương lai vàng là giao dịch cho phép các bên mua bán vàng thực hiện vào một thời điểm cụ thể nào đó trong tương lai. Theo đó, các bên tham gia thỏa thuận chi tiết về khối lượng, chất lượng, giá cả, thời gian giao hàng và phương thức thanh toán của hợp đồng.

Theo thông tin của Hội đồng Vàng thế giới, Thượng Hải cùng với London và COMEX là ba trung tâm chính, chiếm hơn 90% tổng giao dịch vàng toàn cầu. Trong đó, khối lượng giao dịch hàng ngày tại hai sàn giao dịch vàng ở Trung Quốc (Sàn Giao dịch các hợp đồng tương lai và Sàn Giao dịch vàng quốc tế Thượng Hải) chiếm hơn 11% tổng giá trị giao dịch vàng hàng ngày toàn cầu.

Thị trường tương lai Hoa Kỳ (COMEX)

Hoa Kỳ có sàn giao dịch COMEX (viết tắt của Commodity Exchange Inc.), một trong những sàn giao dịch hàng hóa nhóm kim loại lớn nhất và quan trọng nhất thế giới, đặc biệt nổi tiếng với giao dịch vàng.

Đây là một bộ phận của CME Group (Chicago Mercantile Exchange Group), tập đoàn tài chính hàng đầu có trụ sở tại Chicago, Illinois, Mỹ.

Sàn Giao dịch vàng COMEX được thành lập vào năm 1933. Ban đầu, chuyên về giao dịch vàng vật chất, nhưng sau đó đã mở rộng để bao gồm các loại hàng hóa khác và các sản phẩm tài chính.

Ngoài các hợp đồng vàng vật chất, COMEX cũng cho phép giao dịch các sản phẩm phái sinh tài chính liên quan đến vàng, như hợp đồng tương lai trên chỉ số vàng và tùy chọn vàng.

COMEX đã thiết lập một cơ chế phát hiện giá vàng hiệu quả thông qua các hợp đồng tương lai. COMEX cho phép giao dịch linh hoạt, với chỉ một tỷ lệ nhỏ dẫn đến việc giao vàng vật chất. Điểm hấp dẫn của nó nằm ở khả năng tạo ra giá tham chiếu ngắn hạn, nhờ tính thanh khoản cao của các hợp đồng tương lai gần tháng.

Dữ liệu cho thấy, giao dịch tăng trong giờ giao dịch Châu Á phản ánh ảnh hưởng địa lý ngày càng tăng của thị trường Hoa Kỳ. Mặc dù COMEX không thường xuyên cung cấp vàng vật chất, nhưng vẫn duy trì mối liên hệ chặt chẽ với thị trường vật chất thông qua Exchange for Physical tools, đảm bảo sự cân bằng giữa thị trường tài chính và thị trường vật chất.

Sàn Giao dịch vàng COMEX chủ yếu sử dụng Đô la Mỹ (USD) cho các giao dịch và tính toán. Tuy nhiên, có một số trường hợp mà người giao dịch có thể gặp các hợp đồng vàng được tính bằng tiền tệ khác, chẳng hạn như euro hoặc yen Nhật. Dù vậy, đây là trường hợp đặc biệt và không phải là phần lớn giao dịch trên COMEX.

Theo thống kê của trang Tradingeconomics, tính đến hết năm 2024, Hoa Kỳ vẫn giữ vững ngôi vị quán quân với 8.133,46 tấn vàng, một con số ấn tượng gần bằng tổng trữ lượng của Đức, Ý và Pháp cộng lại. Phần lớn số vàng này được cất giữ tại các kho tiền trên khắp nước Mỹ, trong đó nổi tiếng nhất là Fort Knox.

Tuy nhiên, theo thông tin mới nhất từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), từ cuối năm 2024 đến đầu năm 2025, dự trữ vàng đăng ký và đủ điều kiện tại COMEX (Sàn giao dịch hàng hóa New York) đã tăng mạnh do lo ngại về các biện pháp thuế quan của Mỹ. Điều này cho thấy sự nhạy cảm của thị trường vàng đối với các yếu tố địa chính trị và kinh tế.

SGE và SHFE của Trung Quốc

Sàn giao dịch giao ngay vật lý lớn nhất thế giới là sàn giao dịch vàng Thượng Hải. Được thành lập vào năm 2002 dưới sự giám sát chặt chẽ của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc, SGE đã nhanh chóng nổi lên, phản ánh tầm quan trọng ngày càng tăng của Trung Quốc trên thị trường vàng.

Năm 2016, SGE đã giới thiệu chuẩn giá vàng Thượng Hải để củng cố vai trò của Trung Quốc như một bên định giá, hỗ trợ quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ và mở rộng sự tham gia quốc tế vào thị trường Trung Quốc.

Cần lưu ý rằng các hợp đồng giao ngay và hợp đồng hoãn lại của SGE được bổ sung bởi giao dịch tương lai rất tích cực trên Thị trường tương lai Thượng Hải (SHFE), mặc dù hai sàn giao dịch này không liên kết trực tiếp với nhau.

Sự liên kết này phản ánh một chiến lược nhiều lớp trong quản lý thị trường vàng. Kinh nghiệm này rất có giá trị trong việc xây dựng một thị trường hiện đại cân bằng giữa giao dịch vàng vật chất và tài chính.

Theo Kitco, Trung Quốc đang triển khai một chiến lược quy mô lớn nhằm nâng cao vị thế của Sàn Giao dịch vàng Thượng Hải (SGE) trên thị trường toàn cầu, hướng đến mục tiêu định hình lại cơ chế xác lập giá vàng quốc tế vốn do các trung tâm tài chính phương Tây chi phối trong hơn một thế kỷ qua.

Theo các chuyên gia, chiến lược quốc tế hóa Sàn Giao dịch vàng Thượng Hải (SGE) là một phần trong nỗ lực lớn hơn nhằm giảm phụ thuộc vào đồng USD và nâng cao vị thế của đồng nhân dân tệ trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Thị trường OTC London

LBMA (Hiệp hội thị trường vàng thỏi London) được thành lập vào năm 1987, LBMA có trụ sở tại London, Anh Quốc, và chức năng chính của nó là quản lý và đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy của thị trường vàng và bạc toàn cầu.

Giá vàng thế giới thường được tham chiếu thông qua các cuộc đấu giá hàng ngày tại London, gọi là “London Gold Fixing” (Sửa giá vàng London). Trong cuộc họp này, các ngân hàng lớn và các nhà môi giới vàng định đoạt giá vàng dựa trên cung cầu và các yếu tố thị trường khác. Sự minh bạch trong việc xác định giá vàng này là một yếu tố quan trọng giúp thúc đẩy niềm tin trong thị trường vàng toàn cầu.

LBMA đại diện cho thị trường vàng thỏi và bạc thỏi London với cơ sở khách hàng toàn cầu. Bao gồm phần lớn các ngân hàng trung ương nắm giữ vàng, các nhà đầu tư khu vực tư nhân, các công ty khai thác, nhà sản xuất, nhà tinh luyện và nhà chế tạo.

Việc mua bán được thực hiện giữa các tổ chức lớn như ngân hàng hoặc công ty tài chính. Họ giao dịch các thỏi vàng “chuẩn” - thường là nặng khoảng 12kg, có độ tinh khiết cao - và lưu trữ tại kho bảo đảm.

Tại thị trường này, họ đặt ra các tiêu chuẩn kỹ thuật và giám sát đạo đức giao dịch. Giá vàng London được “chốt” hai lần mỗi ngày và được cả thế giới theo dõi. Mặc dù không có “sàn” theo nghĩa vật lý, nhưng mạng lưới này được ví như trái tim của thị trường vàng toàn cầu.

Thị trường OTC London từ lâu đã là trung tâm của hoạt động giao dịch vàng và hiện nay chiếm khoảng 70% khối lượng giao dịch danh nghĩa toàn cầu theo ước tính của Hội đồng vàng. Thị trường London thu hút những người tham gia từ khắp nơi trên thế giới và thiết lập chuẩn mực tham chiếu toàn cầu hai lần một ngày cho vàng.

Ngoài ra, các thị trường đáng chú ý khác bao gồm Dubai, Ấn Độ, Nhật Bản, Singapore và Hồng Kông. Tại tất cả các thị trường này đều tồn tại các sàn giao dịch cung cấp đa dạng các cơ sở giao dịch giao ngay (spot trading facilities) hoặc các hợp đồng niêm yết (listed contracts). Tuy nhiên, những sàn này chưa thể thu hút được mức thanh khoản cao như đã thấy trên các sàn giao dịch chính yếu (primary venues) của thị trường.

Mặc dù vậy, ở các mức độ khác nhau, những thị trường này vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu nội địa hoặc hoạt động như các trung tâm giao dịch khu vực (regional trading hubs).

Chẳng hạn, Hồng Kông từ lâu đã được coi là một cửa ngõ (gateway) vào thị trường Trung Quốc, và Singapore đang từng bước khẳng định vị thế là một điểm hội tụ quan trọng (important focal point) cho hoạt động giao dịch trong khu vực ASEAN.

×