Vừa ra khơi đánh bắt, vừa “vớt rác nhựa”

Ngày 12/6, UBND TP.Quy Nhơn (Bình Định) phối hợp với Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) tổ chức hội thảo tổng kết dự án “Nhân rộng các mô hình quản lý rác thải tổng hợp thông qua trao quyền cho khối lao động phi chính thức và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn”.

Trong số nhiều kết quả nổi bật của dự án, mô hình “Tàu cá mang rác nhựa về bờ” tại cảng cá Quy Nhơn khiến nhiều người không khỏi tò mò và thích thú. Đây là mô hình theo hướng kinh tế tuần hoàn, được triển khai từ năm 2021, với sự tham gia của khoảng 200 tàu cá.

Khác với hình ảnh thường thấy – rác từ đất liền trôi ra biển – thì nay, theo cách nói vui của ngư dân, “rác đi biển, rồi lại quay về bờ”. Trong quá trình đánh bắt, các tàu sẽ thu gom rác nhựa trôi nổi hoặc bị mắc vào lưới, sau đó mang về đất liền, phân loại và chuyển tới cơ sở tái chế.

“Ban đầu cũng thấy lạ, nhưng làm rồi mới thấy có ích thật. Biển sạch hơn, mình cũng thấy nhẹ lòng. Còn rác nhựa thì giờ cũng là tài nguyên, gom lại đem về bờ đâu có phí”, một ngư dân tham gia mô hình chia sẻ.

Dự án “Nhân rộng các mô hình quản lý rác thải tổng hợp thông qua trao quyền cho khối lao động phi chính thức và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn” do Chính phủ Na Uy tài trợ, được triển khai tại thành phố Quy Nhơn từ năm 2021.

Mục tiêu của dự án là xây dựng các mô hình quản lý chất thải rắn sinh hoạt, bao gồm: xây dựng cơ sở thu hồi vật liệu; triển khai mô hình quản lý chất thải nhựa ngành thủy sản; triển khai chương trình phân loại chất thải tại nguồn tại thành phố Quy Nhơn; triển khai các sáng kiến hỗ trợ khối lao động phi chính thức. Đến nay, dự án đã đạt được nhiều kết quả cụ thể, thiết thực.

Trong đó, mô hình “Tàu cá mang rác nhựa về bờ” theo hướng kinh tế tuần hoàn được triển khai thí điểm tại Cảng cá Quy Nhơn đã thu hút sự tham gia của 200 tàu cá. Rác thải nhựa được các tàu thu gom, đưa về bờ để tập kết, phân loại trước khi chuyển giao cho cơ sở thu hồi vật liệu tái chế (MRF) và các đơn vị tái chế.

Mô hình này đã góp phần giảm thiểu ô nhiễm đại dương; nâng cao nhận thức và trách nhiệm của ngư dân về bảo vệ môi trường biển; thúc đẩy việc thể chế hóa các quy định thu gom rác nhựa từ tàu cá, tạo sinh kế cho khối lao động phi chính thức và gia tăng chuỗi giá trị của các bao bì, sản phẩm nhựa.

Ngoài ra, mô hình phân loại rác tại nguồn được tổ chức thí điểm cho hơn 13.000 hộ dân tại phường Ngô Mây và Nguyễn Văn Cừ (TP.Quy Nhơn) cùng hàng trăm cơ sở sản xuất, kinh doanh cũng góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc phân loại chất thải nhựa, giảm thiểu rác nhựa ra môi trường.

Đặc biệt, mô hình cơ sở thu hồi vật liệu tái chế (MRF) được đầu tư, vận hành trong Khu xử lý chất thải rắn Long Mỹ với công suất 2 tấn nhựa/ngày là mắt xích quan trọng, gắn kết phân loại tại nguồn với thu gom và tái chế, góp phần hiện thực hóa nguyên lý “rác là tài nguyên” trong nền kinh tế tuần hoàn.

Việc thành lập các Câu lạc bộ thu gom phế liệu thuộc Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành (ICISE) là sáng kiến có ý nghĩa xã hội sâu sắc. Qua đó, lực lượng lao động phi chính thức được công nhận vai trò tham gia vào hệ thống quản lý chất thải của đô thị, được tạo điều kiện tham gia các lớp tập huấn, thảo luận liên quan đến ngành nghề.

Tại hội thảo, các đại biểu đã tập trung thảo luận về những thách thức trong công tác quản lý chất thải rắn như: nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp về quản lý chất thải rắn còn hạn chế; cơ sở hạ tầng thu gom, phân loại và công nghệ tái chế thân thiện với môi trường còn thiếu; năng lực quản lý chất thải rắn ở một số địa phương còn hạn chế…

Đồng thời, chia sẻ các kinh nghiệm, cách làm hiệu quả, những giải pháp nhằm nhân rộng các mô hình quản lý rác thải tổng hợp thông qua trao quyền cho khối lao động phi chính thức và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn.

Nhân rộng mô hình một cách bền vững, hiệu quả, phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp

Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Nguyễn Tự Công Hoàng, dự án “Nhân rộng các mô hình quản lý rác thải tổng hợp thông qua trao quyền cho khối lao động phi chính thức và thúc đẩy kinh tế tuần hoàn”, có ý nghĩa đặc biệt không chỉ về mặt môi trường mà còn là lời khẳng định về cam kết của tỉnh Bình Định trong thúc đẩy phát triển bền vững, kinh tế tuần hoàn và quản trị môi trường.

Ông Nguyễn Tự Công Hoàng cảm ơn Đại sứ quán Na Uy tại Việt Nam đã tài trợ cho Dự án; cảm ơn UNDP, các chuyên gia, đối tác trong và ngoài nước đã đồng hành, hỗ trợ tỉnh Bình Định triển khai có hiệu quả dự án này.

Đồng thời, cam kết sẽ tiếp tục phối hợp với các đối tác triển khai các chương trình, dự án liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ môi trường; cùng giải quyết các thách thức toàn cầu, trong đó có vấn đề rác thải nhựa, biến đổi khí hậu, hướng đến phát triển bền vững.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định yêu cầu, các sở, ban, ngành và địa phương tiếp tục chủ động phối hợp với UNDP và các chuyên gia để trao đổi, đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tiễn của tỉnh, hướng tới nhân rộng mô hình một cách bền vững, hiệu quả, phù hợp với mô hình chính quyền 2 cấp trong thời gian tới.

Tập trung rà soát, hoàn thiện hạ tầng xử lý chất thải đã có. Lồng ghép nội dung kinh tế tuần hoàn vào các kế hoạch phát triển ngành và địa phương, đảm bảo tính dài hạn và bền vững.

Nghiên cứu đề xuất các chính sách ưu đãi, hỗ trợ tài chính hoặc phi tài chính cho các mô hình phân loại rác tại nguồn, tái chế và các doanh nghiệp tham gia chuỗi xử lý chất thải; đồng thời, cần có cơ chế cụ thể để hỗ trợ lao động phi chính thức.

Tiếp tục phối hợp với Đại sứ quán Na Uy, UNDP, các tổ chức quốc tế, nhà khoa học và doanh nghiệp để xây dựng cơ sở dữ liệu về rác thải nhựa, hoàn thiện các quy định pháp lý và phát triển các mô hình quản lý tích hợp trên quy mô cấp tỉnh.

"Tăng cường các hoạt động nâng cao nhận thức cộng đồng, tập trung vào việc thay đổi thói quen tiêu dùng và xả thải. Đưa các chương trình giáo dục môi trường vào trường học, cộng đồng dân cư và các khu vực ven biển", ông Hoàng nói.

×