Dấu ấn lịch sử hào hùng

Hành cung Vũ Lâm, tọa lạc tại vùng lõi của Tràng An (tỉnh Ninh Bình), từng là một căn cứ quân sự trọng yếu của nhà Trần trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên - Mông xâm lược.

Nơi đây không chỉ là đại bản doanh, "an toàn khu" bảo vệ hoàng tộc và triều đình khi kinh đô Thăng Long lâm nguy, mà còn chứng kiến những quyết sách lịch sử quan trọng, góp phần vào chiến thắng oanh liệt của dân tộc.

Không chỉ vậy, Vũ Lâm còn là nơi Thượng hoàng Trần Thái Tông chọn làm chốn tu hành, và đặc biệt, là nơi vua Trần Nhân Tông khai sáng Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, một dòng Phật giáo mang đậm bản sắc Việt Nam. Trung tâm của Hành cung xưa chính là khu vực đền Thái Vi ngày nay, xã Ninh Hải (thành phố Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình).

Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Văn Kim, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia từng nhấn mạnh vị thế hiểm yếu của Vũ Lâm trong hệ thống phòng thủ Trường Yên, nơi từng là kinh đô của các triều Đinh, Lê.

Việc lựa chọn Vũ Lâm cho thấy tầm nhìn xa trông rộng của các vua Trần, dựa vào địa thế núi non hiểm trở, sông hồ tự nhiên và lòng dân trung nghĩa để bảo vệ căn cứ địa và hậu thuẫn cho Thăng Long, Thiên Trường.

Khi đất nước thái bình, các vua Trần tiếp tục xây dựng và phát triển Vũ Lâm, khẳng định sự hưng thịnh của Phật giáo Đại Việt, đặc biệt là sự ra đời của Thiền phái Trúc Lâm.

Từ Hành cung, các tự viện tiếp tục được xây dựng ở những nơi có cảnh quan tươi đẹp như: Núi Non Nước, động Sơn, Cánh Diều..., biến vùng đất Trường Yên trở thành một trung tâm Phật giáo thời Trần.

Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học, khẳng định giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa của Hành cung Vũ Lâm, khác biệt so với các di tích thời Trần khác ở miền Bắc. Nơi đây không có những công trình đồ sộ mà mang đậm dấu ấn kiến trúc tre gỗ, hòa mình với thiên nhiên, nhưng lại chứa đựng giá trị địa chính trị, lịch sử, tôn giáo và văn hóa độc đáo.

Tiềm năng bảo tồn và phát triển du lịch bền vững

Hành cung Vũ Lâm sở hữu một kho tàng di sản văn hóa phong phú, bao gồm di sản vật thể (các dấu tích kiến trúc, nền móng), phi vật thể (lễ hội, truyền thuyết) và di sản Hán Nôm quý giá.

Khu di tích trải rộng với nhiều điểm di tích như: Cửa Quan, Hành Cung, Cống Rồng, Tuân Cáo, Vườn Kho cùng các ngôi chùa cổ khác gồm Hải Nham, Bích Động, Linh Cốc, Khê Hạ, Phúc Hưng...

Tuy nhiên, nhiều dấu tích của Hành cung hiện vẫn còn ẩn sâu dưới lòng đất. Các chuyên gia cho rằng, việc nghiên cứu khoa học, phỏng dựng, phục dựng và sáng tạo di sản là vô cùng cần thiết để làm giàu thêm giá trị, đồng thời mang lại lợi ích kinh tế cho cộng đồng.

Ông Trần Song Tùng-Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình, khẳng định vai trò quan trọng của không gian văn hóa Hành cung Vũ Lâm trong Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An. Việc nghiên cứu, làm rõ giá trị lịch sử của Hành cung phục vụ công tác bảo tồn, trùng tu gắn với phát triển du lịch xanh sẽ góp phần thu hút du khách và thúc đẩy kinh tế địa phương.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo Viện Trần Nhân Tông, tiềm năng vô giá của Hành cung Vũ Lâm trong việc phát triển các sản phẩm văn hóa, du lịch đặc sắc, phục vụ công nghiệp văn hóa của Ninh Bình.

Trong tương lai, Ninh Bình cần xây dựng hồ sơ xếp hạng di tích, định hướng bảo tồn lâu dài và phát huy giá trị của Hành cung Vũ Lâm trong tổng thể Di sản Tràng An.

Đồng thời, cần phát triển các sản phẩm du lịch văn hóa đặc thù như du lịch thiền, du lịch trải nghiệm di tích thời Trần, tái hiện không gian lịch sử - văn hóa, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục về di sản, góp phần quảng bá hình ảnh Ninh Bình là một điểm đến di sản đặc sắc.

Giá trị và tiềm năng của Hành cung Vũ Lâm, cũng như vùng đất Hoa Lư-Tràng An, là vô cùng to lớn. Việc tiếp tục nghiên cứu, quy hoạch, phát triển và khai thác giá trị của di sản này một cách bền vững sẽ góp phần hiện thực hóa mục tiêu đưa Ninh Bình trở thành Đô thị di sản thiên niên kỷ, xứng tầm với những giá trị lịch sử, văn hóa và cảnh quan độc đáo mà vùng đất này sở hữu.

×