Kết quả toàn diện nhờ định hướng đúng đắn

Thưa ông, sau gần 5 năm triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, ông đánh giá kết quả nổi bật nhất mà tỉnh Bắc Giang đạt được là gì?

- Trong những năm qua, công tác giảm nghèo đa chiều trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đã đạt được nhiều kết quả tích cực, thể hiện sự nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành và toàn thể nhân dân.

Tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh đã giảm đáng kể qua từng năm, đặc biệt là sau khi triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và các chính sách hỗ trợ theo hướng tiếp cận đa chiều.

Thực hiện Quyết định 90/QĐ-TTg ngày 18/01/2022 của Thủ tướng Chính phủ, từ năm 2021 đến 2024, tỉnh đã phân bổ trên 811 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương và địa phương để thực hiện chương trình. Nhờ sự chỉ đạo sát sao và sự đồng lòng của người dân, Bắc Giang đã đạt được một số kết quả rất đáng ghi nhận.

Tính đến hết năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn 1,73%, giảm 3,54 điểm phần trăm so với năm 2021. Đặc biệt, huyện nghèo Sơn Động đã giảm từ 25,80% xuống còn 10,26%. Các xã đặc biệt khó khăn cũng có tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 21,9% xuống còn 9,25%.

Về phát triển hạ tầng, chúng tôi đã đầu tư mở rộng trên 1.000 km đường giao thông nông thôn, đảm bảo kết nối đến 100% số xã, giúp người dân thuận lợi trong đi lại, giao thương. Có đến 140/143 xã đạt tiêu chí giao thông và gần 90% xã đạt tiêu chí về trường học, y tế.

Trong khi đó, các mô hình sản xuất theo hướng sinh kế bền vững như trồng cây ăn quả, chăn nuôi gia súc, nuôi trồng thủy sản đã góp phần nâng cao thu nhập, tạo đòn bẩy giúp người dân thoát nghèo vững chắc.

Ngoài ra, chương trình cũng chú trọng nâng cao chất lượng đời sống với các chính sách về y tế, giáo dục, bảo hiểm xã hội, hỗ trợ nhà ở… Hơn 90% xã hiện nay đã đạt tiêu chí về nhà ở, giáo dục và thu nhập. Nhìn tổng thể, Bắc Giang đang tiến rất gần đến mục tiêu xóa nghèo tuyệt đối, không để ai bị bỏ lại phía sau.

Với mục tiêu đầy tham vọng là đưa tỷ lệ hộ nghèo xuống dưới 0,9% vào năm 2025, Bắc Giang đã chuyển trọng tâm từ “hỗ trợ” sang “trao cơ hội” như thế nào?

- Chúng tôi xác định rõ ngay từ đầu là: muốn giảm nghèo bền vững thì không thể dừng ở việc hỗ trợ vật chất mà phải tạo ra cơ hội để người dân tự thay đổi. Vì vậy, tỉnh đã đẩy mạnh tuyên truyền, làm thay đổi tư duy của người nghèo, từng bước xóa bỏ tâm lý trông chờ, ỷ lại.

Chúng tôi phân bổ hợp lý các nguồn lực từ Trung ương và ngân sách tỉnh, ưu tiên vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Bên cạnh đó, tăng cường xã hội hóa, khuyến khích sự tham gia của cộng đồng, doanh nghiệp trong việc giúp người dân tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. Một điểm quan trọng là tỉnh yêu cầu địa phương xây dựng kế hoạch lồng ghép các nguồn vốn một cách linh hoạt, sát thực tế.

Chúng tôi tập trung vào các mô hình sản xuất nông nghiệp hiệu quả, đào tạo nghề, chuyển giao khoa học kỹ thuật, giúp người dân có sinh kế ổn định lâu dài. Việc chuyển từ hỗ trợ sang trao cơ hội không chỉ là sự thay đổi trong chính sách, mà còn là thay đổi căn cơ trong cách tiếp cận giảm nghèo.

Việc lồng ghép các nguồn vốn từ ba chương trình mục tiêu quốc gia được Bắc Giang triển khai như thế nào để tránh chồng chéo, lãng phí?

- Đây là vấn đề khó nhưng bắt buộc phải làm nếu muốn sử dụng nguồn lực hiệu quả. Mỗi chương trình mục tiêu có mục tiêu và cơ chế riêng, nên việc phối hợp đòi hỏi sự điều hành thống nhất. T

Tỉnh đã thành lập Ban Chỉ đạo chung cho cả ba chương trình để điều phối liên ngành, đồng thời yêu cầu các huyện xây dựng kế hoạch tích hợp theo địa bàn. Ưu tiên được xác định rõ ràng: đầu tư các công trình hạ tầng mang tính kết nối, hỗ trợ sản xuất, giảm nghèo bền vững.

Tỉnh cũng tăng cường lấy ý kiến người dân ngay từ khâu lựa chọn công trình, mô hình để đảm bảo đầu tư đúng, trúng, hiệu quả. Song song với đó là ứng dụng công nghệ trong giám sát tiến độ, giải ngân và hiệu quả đầu tư theo thời gian thực, giúp kịp thời điều chỉnh những điểm bất hợp lý.

Việc chuyển sang mô hình chính quyền hai cấp từ 1/7/2025 cũng sẽ giúp tăng tính chủ động của cấp xã, đơn vị gần dân nhất, trong tổ chức thực hiện chương trình.

Từ thực tiễn 5 năm qua, ông rút ra những bài học kinh nghiệm nào để tránh tình trạng tái nghèo?

- Chúng tôi rút ra nhiều bài học, nhưng quan trọng nhất là phải có sự lãnh đạo đồng bộ của cấp ủy, chính quyền, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc.

Người dân, đặc biệt là người nghèo phải được đặt vào vị trí trung tâm. Họ không chỉ là người thụ hưởng mà còn là người tham gia, giám sát, đóng góp ý kiến cho chương trình. Các chính sách phải kịp thời, sát thực tế và có tính linh hoạt.

Việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cũng rất quan trọng để người dân hiểu, tin và đồng hành. Cán bộ cơ sở cần được tập huấn bài bản, có tâm và trách nhiệm. Công tác kiểm tra, giám sát phải được làm thường xuyên, công khai, minh bạch để ngăn ngừa tiêu cực và điều chỉnh chính sách khi cần thiết.

Ngoài ra, cần nhân rộng các mô hình hiệu quả, đồng thời loại bỏ các hình thức hỗ trợ kém bền vững, dễ gây tái nghèo. Một chương trình giảm nghèo chỉ bền vững khi chính người dân thấy được trách nhiệm và cơ hội của mình trong đó.

Định hướng giai đoạn 2026–2030: Ưu tiên khu vực khó khăn, nâng cao nội lực

Bắc Giang có định hướng gì cho chương trình giảm nghèo giai đoạn 2026–2030 và những kiến nghị gì với Trung ương, thưa ông?

- Trước hết, Bắc Giang sẽ tiếp tục tập trung hỗ trợ nhóm đối tượng yếu thế như hộ nghèo dân tộc thiểu số, hộ không có khả năng lao động, khu vực miền núi, đặc biệt là các huyện Sơn Động, Lục Ngạn, Yên Thế…

Chúng tôi sẽ đẩy mạnh phát triển các mô hình sinh kế gắn với đặc thù địa phương như nông nghiệp hữu cơ, cây ăn quả; mở rộng đào tạo nghề, chuyển đổi việc làm, cải thiện tiếp cận giáo dục và dịch vụ y tế.

Về kiến nghị với Trung ương, chúng tôi đề xuất hoàn thiện chuẩn nghèo mới phù hợp hơn với thực tế vùng miền; cho phép lồng ghép vốn linh hoạt giữa các chương trình; tăng cường phân cấp cho cấp xã để chủ động triển khai.

Đồng thời, cần tăng nguồn lực đầu tư cho hạ tầng và phát triển nguồn nhân lực ở vùng khó khăn. Một điểm quan trọng là cần có cơ chế giám sát, đánh giá xuyên suốt từ Trung ương đến cơ sở để đảm bảo chính sách đi vào thực chất, hiệu quả và công bằng.

“Giảm nghèo không chỉ là con số mà là trao cơ hội để người dân tự thay đổi số phận của mình”: “Chúng tôi quan niệm rằng, giảm nghèo bền vững không đơn thuần là hạ thấp tỷ lệ hộ nghèo trên giấy, mà là nâng cao nội lực của từng người dân. Đó là lý do Bắc Giang đang dần chuyển từ hỗ trợ sang trao cơ hội. Cơ hội ấy phải đến đúng lúc, đúng nơi, và người dân phải thực sự nắm bắt, thay đổi số phận của chính mình”, ông Bùi Quang Phát - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Giang cho biết.

×