Ký ức vụ sụt lún kinh hoàng

Ầm. Sau tiếng nổ lớn, bàn thờ tổ tiên và các vật dụng gia đình như giường, tủ, bàn ghế trong ngôi nhà của ông Trần Văn Thoạn (SN 1965, trú thôn Tân Hiệp, Cam Tuyền) lọt thỏm dưới hố sâu chừng 5m. Tiếp đó là tiếng rắc rắc của tường, cột và tiếng sụp đổ của những ngôi nhà lân cận.

Trong bóng tối, người thôn Tân Hiệp hoảng loạn, chạy thục mạng lên đồi cao. Đó là một phần ký ức vụ sụt lún kinh hoàng xảy ra tại thôn Tân Hiệp vào đêm 18/2/2006 theo lời kể của ông Trần Văn Vượng (68 tuổi), Trưởng ban Mặt trận thôn.

Đã 19 năm trôi qua, mỗi khi nhớ lại vụ sụt lún đất kỳ lạ ấy, ông Vượng lại sởn da gà. Bởi nếu không nhờ vào sự may mắn thì hơn chục mạng người trong thôn, bao gồm cả ông đã bị chôn vùi dưới hố sâu.

Hướng đôi mắt đượm buồn về ngôi làng cũ, ông Vượng kể, lúc đó khoảng 20h30, ông cùng 5 người trong tổ an ninh trật tự thôn tập trung ở nhà ông Thoạn nhâm nhi vài ly rượu. Bên cạnh có một nhóm thanh niên và người nhà ông Thoạn xem tivi. Tổng cộng trong nhà ông Thoạn có trên 10 người.

Bất ngờ, bà Nguyễn Thị Dẫn ở cạnh nhà ông Thoạn chạy vào la lớn, ngoài đường bê tông trước mặt nhà ông Thoạn có cái hố lớn. Nghe hiện tượng lạ, tất cả mọi người trong nhà ông Thoạn ùa ra xem. Ông Vượng và ông Thoạn nghĩ, có lẽ chỗ đất vừa bị sụt do trước đây là hố bom nên định bụng sẽ lấy cây tre rào lại cho an toàn với mọi người, nhất là khi ở thôn Đâu Bình, bên kia thượng nguồn sông Hiếu đang diễn ra đám cưới.

Khi mọi người đang xem cái hố sâu ngoài đường thì bất ngờ nghe tiếng rắc rắc, ầm ầm. Quay lại nhìn thì thấy nhà ông Thoạn đã trở thành cái hố sâu chừng 5m. Những tiếng rắc rắc, ầm ầm của những ngôi nhà khác vẫn vang lên, trong tích tắc, sau đó là tiếng la hét, gào khóc hoảng loạn của bà con trong thôn.

Ngay sau khi nhận được thông tin, lãnh đạo huyện Cam Lộ đã có mặt tại hiện trường để kiểm tra tình hình, ra lệnh cắt nguồn điện đề phòng xảy ra sự cố nguy hiểm, đồng thời huy động các lực lượng chức năng kịp thời hỗ trợ, di dời các hộ dân bị ảnh hưởng nặng ra khỏi vùng nguy hiểm.

Sáng hôm sau, cảnh tượng kinh hoàng của vụ sụt lún mới hiện rõ. Thôn Tân Hiệp thời điểm đó có 166 hộ, thì 122 hộ bị ảnh hưởng, trong đó có 30 hộ bị ảnh hưởng trực tiếp với 7 nhà bị sập, 6 nhà bị nứt tường và 11 hộ có các hố đất sụt lún ngay cạnh nhà. Nhiều đoạn đường bê tông bị nứt toác, hố sâu, hố cạn chi chít khắp thôn. Sau khi đi một vòng quanh thôn, mọi người phát hiện gạch, đá, mảnh tôn vỡ, các vật dụng gia đình theo các mạch ngầm trôi ra sông Hiếu.

An toàn ở làng mới nhưng còn tâm tư

Để hỗ trợ người dân thôn Tân Hiệp ổn định cuộc sống, chính quyền địa phương, nhiều tổ chức, nhà hảo tâm đã chung tay giúp đỡ di dời, tái định cư. Năm 2009, toàn bộ người dân thôn Tân Hiệp đã được di dời đến nơi ở mới cách thôn cũ khoảng 1km, có điện, đường, nước sinh hoạt…

Ông Vượng cho hay, vào khu tái định cư, gia đình ông được cấp 750m2 đất ở và đất vườn. Từ số tiền được hỗ trợ, ông Vượng xây một ngôi nhà rộng chừng 25m2. Từ ngày vào nơi ở mới, gia đình ông Vượng yên tâm hơn, không lo sụt lún.

Thế nhưng, với 1ha rừng tràm và 2,5 sào ruộng (2.500m2), vợ chồng ông Vượng rất vất vả nuôi 6 mặt con. Để có tiền, hết lớp 9, con trai thứ 2 của ông Vượng đã phải nghỉ học, theo cha lên rừng rà tìm phế liệu chiến tranh mang về bán. Không chỉ gia đình ông Vượng, gần như toàn bộ các hộ dân thôn Tân Hiệp trước đây đều theo nghề này.

“Không được học hành đến nơi đến chốn, ít đất sản xuất, không có việc làm nên người dân trong thôn đành bất chấp nguy hiểm đi rà sắt, tháo bom đem về bán. Bản thân tôi cũng từng tháo 3 quả bom lớn. Mỗi quả bom bán được đủ để cả nhà chi tiêu hơn 1 tháng. Vì miếng ăn, nhiều người trong thôn đã bỏ mạng, bị thương bởi cái nghề bán mạng đổi cơm này. Biệt danh thôn liều mạng có từ nghề này” – ông Vượng chia sẻ.

Anh Trần Văn Lam (SN 1986), trưởng thôn Tân Hiệp cho biết, hiện nay thôn có 295 hộ với hơn 1.000 nhân khẩu, trong đó có 4 hộ nghèo, 9 hộ cận nghèo. Đa số mỗi hộ trong thôn có từ 750m2 đến 850m2 đất nhà ở và đất vườn cằn cỗi. Toàn thôn chỉ có 30 hộ có 1ha đất rừng trồng tràm keo, một vài hộ có cao su. 210 hộ thôn Tân Hiệp chỉ có 0,5ha đất trồng rừng được cấp năm 2019. Các hộ còn lại không có đất rừng. Hầu hết mỗi hộ trong thôn chỉ có 1 sào (500m2) đất ruộng.

Anh Lam cho biết, gia đình anh nằm trong 210 hộ được cấp 0,5ha đất rừng trồng tràm, nhưng đất cách nhà rất xa, hơn 25km. 1 sào ruộng gieo trồng 2 vụ, anh Lam thu hoạch chừng 4,8 tạ lúa, không đủ cho 5 miệng ăn.

Anh Lam nhẩm tính, với giá thị trường hiện nay, sau 5 năm trồng, chăm sóc, 0,5ha rừng tràm của gia đình bán được 40 triệu đồng. Trừ chi phí làm đất, mua cây giống, phân bón, mỗi năm anh Lam chỉ có thu nhập chừng 5 triệu đồng.

Trước đây, cũng như những hộ dân trong thôn, vợ chồng anh Lam theo nghề rà tìm phế liệu chiến tranh. Sau này, khi phế liệu chiến tranh khan hiếm, lại nguy hiểm nên người thôn Tân Hiệp bỏ nghề. Để có tiền, vợ chồng anh Lam và đa số các hộ dân ở Tân Hiệp phải làm nghề khai thác tràm keo thuê. Sau mỗi ngày mướt mồ hôi, vợ chồng anh Lam thu nhập chừng 500.000 đồng.

“Nghề khai thác tràm thuê rất nặng nhọc, thường xuyên phải phơi mình dưới nắng nóng, mất sức nên mỗi tháng, người nào khoẻ mạnh thì làm chừng 25 ngày, còn bình quân chỉ 20 ngày. Mùa mưa, cả đoàn quân khai thác tràm bó gối ở nhà. Nghề này làm ngày nắng, dành dụm ăn ngày mưa” – anh Lam tâm sự.

Cũng theo anh Lam, ở thôn Tân Hiệp có một vài ngôi nhà khá to, ai nhìn vào cũng tưởng khá giả. Thế nhưng, tìm hiểu kỹ mới biết, những nhà đó đông con, đi làm công nhân ở khắp nơi. Thương cha mẹ, họ vay mượn, đóng góp để xây cho đấng sinh thành ngôi nhà mới ở tuổi xế chiều.

Trưởng ban mặt trận thôn Tân Hiệp Trần Văn Vượng cho rằng, được các cấp chính quyền giúp đỡ tái định cư, người dân thôn đã có nơi ở mới an toàn. Thế nhưng, muốn giảm nghèo bền vững, người Tân Hiệp cần được cấp thêm đất trồng rừng.

“Người dân vùng biển sống nhờ biển bằng các nghề khai thác thuỷ hải sản. Chúng tôi ở vùng đồi núi, sống dựa vào rừng, nhưng đất trồng rừng quá ít. Chúng tôi cần được cấp thêm đất để trồng rừng, phát triển kinh tế, thoát nghèo, giảm nghèo bền vững là nguyện vọng chính đáng” – ông Vượng nói.

Ông Hồ Xuân Hòe – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị cho biết, thời gian qua, các cấp ở tỉnh đã có nhiều nỗ lực thu hồi đất từ các công ty lâm nghiệp, giao địa phương quản lý, cấp đất sản xuất cho người dân. Tuy nhiên, vì nhiều nguyên nhân khách quan, chủ quan, đến nay nhiều hộ dân vẫn thiếu đất sản xuất, hoặc chưa được cấp đất. Tình trạng thiếu đất sản xuất đã ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững của tỉnh Quảng Trị.

Theo ông Hòe, thời gian tới Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị sẽ tiếp tục tham mưu cho UBND tỉnh triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm sớm cấp đất sản xuất cho người dân.

×