Hát Xoan từ lâu đã trở thành “món ăn tinh thần” không thể thiếu trong sinh hoạt văn hóa cộng đồng của người dân Phú Thọ mỗi dịp Tết đến, Xuân về, nhất là những ngày hội Giỗ Tổ Hùng Vương.

Khách quốc tế hòa mình vào vòng tròn hát Xoan tại đình cổ Hùng Lô. Ảnh: Hoan Nguyễn

Suốt những ngày hội, đâu đâu cũng rộn ràng lời ca xoan ghẹo. Tiếng hát xoan vang lên từ trong các trường học mỗi sớm, từ các đình làng, nhà văn hóa thôn mỗi tối. Trẻ già, trai gái đều hát khi chẳng cần nhạc cụ hiện đại, chỉ có vài cái trống con gõ "tum tum" giữ nhịp, thế là hát... Hát múa say sưa. Hát để đi dự hội. Hát để tham gia hội diễn liên hoan. Hát Xoan để đón tiếp khách du lịch…

Hôm nay ngày 1/4 (tức ngày 4 tháng Ba âm lịch), cửa đình Hùng Lô (xã Hùng Lô, TP. Việt Trì, Phú Thọ) có đoàn du khách quốc tế đang mải mê chụp ảnh, trò chuyện và tỏ ý ngưỡng mộ kiến trúc ngôi đình cổ. Theo một tour du lịch tàu thủy từ Quảng Ninh trước đó, ngược sông Hồng rồi bẻ dọc dòng Lô, họ đến thành phố ngã ba sông Việt Trì để xem hát Xoan.

Du khách nước ngoài thích thú với những màn Xoan cổ trước cửa đình Hùng Lô. Ảnh: Hoan Nguyễn

Chỉ ít phút, một sân khấu cửa đình đã được bày ra, bà chủ phường hát và nhóm nữ nghệ nhân trang phục chỉn chu bước ra chào khách, mời trà. Trống, phách, nhịp nhị nổi lên và màn hát Xoan uốn lượn sinh động.

Sau những giây phút thích thú, ngạc nhiên, những vị khách Tây đã nhanh chóng xin hòa vào diễn xướng với các nghệ nhân khi cùng nhảy múa không dứt.

Khép lại màn mở đầu hát Xoan “Nhập tịch mời Vua”, muôn phách nhịp nảy lên đua cùng những điệu tay uốn, cứ đung điêng huyền diệu theo trống gõ. Chặng “quả quách” có làn “Hát ru - Mời rượu” lại càng hấp dẫn. Lúc này, những đào Xoan nữ khéo léo với bầu rượu trên tay rót từng chén hạt mít, hòa cùng lời hát đắm say khiến khách Tây chẳng ngại ngần uống cạn chén như thay cho lời cảm tạ.

Các nghệ nhân, đào Xoan biểu diễn điệu “Hát ru - Mời rượu”. Ảnh: Hoan Nguyễn

Các đào Xoan mời rượu khách Tây. Ảnh: Hoan Nguyễn

Khi điệu “Mó cá” xướng lên, cả đoàn khách nước ngoài như bị mê hoặc đã cuốn cả vào trong vòng tròn cùng vui múa cùng các nghệ nhân. "Thật là tuyệt vời. Tôi chưa bao giờ được nghe bài hát nào như vậy. Tôi cũng đã đi du lịch nhiều nơi, trải nghiệm nhiều di sản văn hóa nhưng điệu Xoan thực sự rất dung dị, vô cùng độc đáo, cuốn hút và tôi cảm thấy rất thích thú, hạnh phúc khi được hòa vào một phần văn hóa của các bạn”, anh Norman - du khách đến từ Canada chia sẻ.

Chị Lisa Barall Matt (du khách Mỹ) cho biết: “Lần đầu tiên được chiêm ngưỡng, khám phá nét cổ kính của ngôi đình cổ Hùng Lô và trải nghiệm một làng nghề có các cô gái xinh đẹp gói bánh chưng, làm mì gạo nhanh thoăn thoắt, có các cụ già cầm quạt nan nướng bánh đa, đã để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc.

Các đào Xoan hướng dẫn khách quốc tế múa hát Xoan. Ảnh: Hoan Nguyễn

Du khách thích thú khi được hòa mình hát điệu Xoan "Mó Cá". Ảnh: Hoan Nguyễn

Đặc biệt hơn, tại đây tôi còn được nghe hát và trực tiếp tham gia múa các điệu Xoan cổ trong không gian cửa đình rất xưa. Tôi cảm nhận được sự linh thiêng của nghi thức hát thờ Vua Hùng qua từng giai điệu, nghệ thuật biểu diễn và hiểu hơn về giá trị di sản Hát Xoan của Việt Nam mến khách”.

Ông Nguyễn Đắc Thủy, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ cho biết, Đình An Thái, đình Hùng Lô, miếu Lãi Lèn… từ khi Xoan được UNESCO vinh danh di sản và nhất là khi Việt Trì được Thủ tướng phê duyệt hướng tới thành phố du lịch về cội nguồn dân tộc Việt Nam, đã nhiều năm qua tấp nập đón khách trong nước và bạn bè quốc tế.

Khách quốc tế thưởng thức quà quê là bánh đa Hùng Lô. Ảnh: Hoan Nguyễn

Bên đình Hùng Lô có khu làng nghề truyền thống, bày bán, giới thiệu nông sản đặc trưng như: bánh chưng, mì gạo, bánh đa... nức tiếng Đất Tổ. Khách được xem, được nghe lại "được gói mang về"... Ảnh: Hoan Nguyễn

Khách quốc tế đến vùng Đất Tổ, được tham gia hát Xoan tại các đình làng cổ không chỉ bày tỏ sự ngạc nhiên, thích thú mà còn thể hiện những tình cảm nồng nhiệt, vượt qua rào cản khác biệt về ngôn ngữ, văn hóa. Họ trao nhau những ánh mắt trìu mến, cái bắt tay thân thiện, cái ôm ấm áp dành cho các đào, kép, nghệ nhân của phường Xoan.

"Điều này càng khẳng định rõ, hát Xoan như sợi dây vô hình, gắn kết tình cảm của du khách bốn phương đối với Phú Thọ, vùng đất linh thiêng, cội nguồn dân tộc Việt Nam", ông Thuỷ chia sẻ.

Cùng với Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, hát Xoan đang được trình diễn lung linh hơn và di sản này cũng được trao truyền khá hiệu quả. Từ chỗ chỉ còn 7 nghệ nhân có khả năng truyền dạy di sản, nay toàn tỉnh đã có cả 100 nghệ nhân có khả năng truyền dạy và hàng trăm nghệ nhân kế cận, còn số câu lạc bộ Xoan đã xuất hiện khắp nơi với hàng ngàn người tham gia.

Người trẻ có thể cảm thụ hát Xoan, yêu hát Xoan hơn, tự hào hơn. Đất Tổ thực sự đang có giải pháp khéo léo khi đưa hát Xoan ra “đối ngoại", lan tỏa hát Xoan đến với bạn bè quốc tế...

×