Cuộc trở về ý nghĩa

Trong gian bếp mái ngói nâu cũ kỹ ở ngoại ô Kiến Thụy, Hải Phòng, tiếng dầu sôi lách tách trong chiếc chảo gang sứt men, mùi cá kho thơm nồng quyện với khói bếp củi lẩn khuất trong ánh sáng xuyên qua khe cửa gỗ.

Đó không phải một bữa ăn bình thường mà là một khung cảnh đầy ký ức được tái hiện bởi Bùi Tuấn Anh (sinh năm 1996), chàng trai 9X người đứng sau kênh TikTok "Anh Hai Quê", nơi bữa cơm quê trở thành cầu nối giữa các thế hệ.

Trước khi được biết đến với vai trò người sáng tạo nội dung về ẩm thực truyền thống, Tuấn Anh có gần 10 năm sống và làm việc tại thành phố.

"Tôi muốn làm một điều gì đó mang dấu ấn cá nhân, gần gũi hơn với con người thật của mình", anh nói.

Tuấn Anh chia sẻ, bước ngoặt trong cuộc sống của anh chính là dịch Covid-19. Một thời gian dài phải sống cách ly, không thể trở về gia đình khiến anh hiểu được giá trị của yêu thương, sum vầy bên người thân.

Vì thế, sau dịch Covid-19, anh quyết định bỏ lại phố phường chật chội, ồn ào để về quê sinh sống, lập nghiệp.

Loanh quanh ngắm gia đình, anh chợt phát hiện trong ngôi nhà cũ của gia đình mình mẹ vẫn lưu giữ nhiều vật dụng thời bao cấp: đĩa sắt tây, cối đá, tủ gỗ, bếp củi…

Những thứ từng là vô danh trong tuổi thơ bỗng trở thành chất liệu quan trọng cho hành trình sáng tạo mới.

Ban đầu, Tuấn Anh thử sức với những video hài hước nhưng không cảm thấy phù hợp. Chỉ khi bắt đầu quay những bữa cơm bình dị trong gian bếp của mẹ, Tuấn Anh mới thực sự tìm thấy chất liệu của riêng mình.

Anh nấu những món ăn gắn với tuổi thơ như canh cua rau đay, cà pháo muối xổi, cá kho những món có mặt trong bữa cơm của gia đình mình suốt từ bé đến lớn.

Không gian bếp nơi Tuấn Anh thực hiện những video nấu ăn cũng mang đậm hơi thở thời gian, mái ngói rêu phong, tường gạch tróc vữa, ánh sáng xiên qua cửa sổ chớp gỗ.

Trên tường treo những chiếc đèn dầu cũ, chiếc nồi gang đen nhẻm, bộ ấm chén sứt miệng, chiếc tủ kính để radio cũ, đĩa men, cốc thủy tinh... Tất cả gợi nhớ về một thời chưa xa, nơi bếp không chỉ là nơi nấu nướng, mà còn là không gian sinh hoạt chính của cả gia đình.

Một góc nhà nhỏ, nơi chiếc xe đạp dựng cạnh bàn ăn, nơi chiếc bàn phủ khăn đỏ hoa rực và ghế gỗ mòn tay vịn, như thể thời gian đang đứng lại. Căn bếp ấy không cần sắp đặt mà vẫn kể được một câu chuyện đầy đủ về một thế hệ từng lớn lên trong sự tằn tiện nhưng đủ đầy yêu thương.

Bữa cơm trong các video của Tuấn Anh không cầu kỳ, đôi khi chỉ là canh cua đồng nấu với rau mồng tơi , đĩa đậu rán chấm mắm dầm ớt, thêm bát cà muối giòn tan. Nguyên liệu phần lớn được anh hái từ vườn nhà, xin hàng xóm, hoặc nếu có phải mua thì cũng chỉ với 100.000 đồng trở lại.

Có hôm anh ra đồng bắt cá rô, cá bống, cá mòi, mò thêm nắm rau rút mọc hoang ven ao. Cá mang về được làm sạch, ướp mắm, tiêu, gừng rồi kho trên bếp củi riu riu gần 2 tiếng.

"Mùi khói ám vào cá, vào nồi gang, nhưng cũng chính là thứ làm nên hương vị quê hương mà không bếp gas, nồi điện nào tái hiện được," anh nói.

Mỗi động tác được Tuấn Anh thực hiện chậm rãi, không cầu kỳ: rửa rau dưới giếng, giã tỏi bằng cối đá, chắt nước mắm nguyên chất trong chiếc bát sứ nâu sứt viền. Cách nấu không màu mè, không gia vị công nghiệp, chủ yếu là mắm, muối, đường và chút bột ngọt vừa đủ để giữ lại vị nguyên bản của món ăn.

Trong một video, Tuấn Anh tái hiện món bánh bột mì chiên, món ăn gắn liền với ký ức tuổi thơ của anh vào những ngày mưa, khi nhà hết gạo.

Mẹ anh thường trộn bột mì với nước, khuấy đều rồi rán từng vá nhỏ trên chảo gang đặt trên bếp củi. Khi gia đình còn đường, bánh sẽ có vị ngọt; khi không còn, mẹ anh rán với muối để ăn thay cơm.

Món ăn tuy đơn giản nhưng từng chiếc bánh nóng hổi ấy lại chứa đựng sự tằn tiện, nhẫn nại và tình yêu thương lặng lẽ của mẹ dành cho con.

Với Tuấn Anh, đó không chỉ là món ăn cứu đói ngày xưa, mà là hình ảnh không thể phai mờ trong ký ức. Nay anh nấu lại món ấy không chỉ để nhớ mà còn để chia sẻ với gia đình nhỏ của mình, như một cách nối tiếp giá trị gia đình từ thế hệ trước sang thế hệ sau.

Gia đình – nơi truyền cảm hứng lặng lẽ

Tuấn Anh ít khi nói lời yêu thương với bố mẹ. Nhưng từng thước phim, từng món ăn, từng hơi lửa bếp anh nhóm mỗi sáng sớm hay chiều muộn đều là một cách nói khác của sự biết ơn.

Mẹ anh không phản đối khi con trai bỏ công việc ở thành phố để về quê, thậm chí còn là người tìm lại đĩa sắt tây, chén men cũ trong kho để hỗ trợ quay hình.

"Mẹ bảo, miễn là con sống tốt, làm điều con thấy đúng mẹ luôn ủng hộ," anh kể.

Hiện tại, Tuấn Anh cũng đã có gia đình riêng của mình. Việc sống gần bố mẹ giúp anh có thời gian chăm sóc, san sẻ những lo toan tuổi già, đồng thời tạo điều kiện để gắn kết với vợ con qua những điều rất nhỏ như cùng nhau đi chợ, nấu ăn, ăn cơm chung.

Anh cho biết: "Bữa cơm quê không chỉ là ký ức, mà còn là hiện tại. Tôi muốn con tôi cũng được lớn lên giữa những mùi vị thân thuộc ấy, để sau này khi đi xa, các con sẽ luôn nhớ mình có một nơi để trở về."

Không ít người trẻ nhắn tin cho anh sau khi xem video, nói rằng họ muốn về quê ăn cơm với bố mẹ. Có người lớn tuổi thì cảm ơn vì nhờ video mà nhớ lại được gian bếp xưa, nơi cả nhà từng quây quần. Tuấn Anh không gọi những video ấy là nghệ thuật.

Anh chỉ gọi chúng là "kể lại những điều bình thường nhưng giờ đây đang dần bị lãng quên".

Với anh, giữ lại hình ảnh gian bếp xưa cũng chính là cách gìn giữ một phần di sản văn hóa Việt, nơi “mỗi vật dụng đều mang theo ký ức và mỗi bữa cơm là một lời nhắc về tình thân”.

Trong bối cảnh các gia đình hiện đại ngày càng đối mặt với nguy cơ đứt gãy kết nối vì công nghệ, vì công việc, vì khoảng cách thế hệ, những sản phẩm như của Tuấn Anh mang ý nghĩa như một lời nhắc nhẹ nhàng: đừng để bữa cơm cuối ngày trở thành một thói quen bị lãng quên.

Nhân Ngày Gia đình Việt Nam 28/6, câu chuyện của Tuấn Anh là một lát cắt đậm chất đời sống không tô vẽ, không ồn ào nhưng gợi lại rõ ràng những giá trị vốn là gốc rễ văn hóa: bữa cơm, ký ức, sự kết nối thế hệ và lòng biết ơn gia đình.

×