Từng là "lính" CIA thập niên 60 của thế kỷ XX và tay chân đắc lực của Mỹ trong cuộc chiến phá rối tại đường mòn Hồ Chí Minh, nhằm cản trở bước tiến của Quân đội nhân dân Việt Nam, Vàng Pao hẳn chưa bao giờ nghĩ có ngày bị Mỹ quay lưng và bị thộp cổ vì tội âm mưu khủng bố Lào...

Một kịch bản chết yểu

Sáng sớm 4/6/2007, nhân viên an ninh liên bang Hoa Kỳ bất ngờ đập cửa ngôi nhà hai tầng của Vàng Pao tại Westminster (California) và bắt hắn đi trước sự sửng sốt của người nhà. Cùng lúc, khoảng 200 nhân viên liên bang đã thực hiện chiến dịch tóm 9 kẻ khác, trong đó có cựu Trung tá Harrison Ulrich Jack thuộc lực lượng Cảnh vệ quốc gia California (từng tham chiến tại Việt Nam).

Vụ việc bắt đầu khi nhóm Vàng Pao mua súng máy, thuốc nổ, tên lửa vác vai và nhiều loại thiết bị quân sự khác nhằm mở chiến dịch quân sự quy mô tấn công thủ đô Viêng Chăn của Lào! Số vũ khí trị giá lên tới 9,8 triệu USD với 150.000 USD tạm ứng.

Theo kịch bản, nhóm khủng bố sẽ đưa vũ khí vào một địa điểm bí mật tại Thái Lan rồi tuồn qua biên giới Lào vào cuối tháng 6. Vài thành viên nhóm Vàng Pao đã mang theo 10.000 USD/người vào Thái Lan để chuẩn bị thanh toán nốt phần còn lại (trong chiến dịch đột kích nhóm Vàng Pao, nhân viên an ninh liên bang Mỹ đã tịch thu 170.000 USD tiền mặt, chứng từ tài chính và 10 bánh thuốc phiện).

Kế hoạch khủng bố Lào đã được nhóm Vàng Pao lên kịch bản từ ít nhất 6 tháng với chiến dịch do thám bên trong lãnh thổ Lào (cải trang khách du lịch và chụp hình nhiều cơ quan nhà nước Lào). Trong số các mục tiêu tấn công, có Dinh Hoàng gia và nhiều trụ sở chính phủ tại trung tâm Viêng Chăn, nhằm "phá hủy các cơ sở chính phủ và biến chúng thành bình địa như Trung tâm Thương mại thế giới tại New York ngày 11/9/2001".

Nhiều cuộc gặp tuyệt mật giữa những kẻ liên quan được thực hiện tại các nhà hàng thuộc khu vực Sacramento (California) và nhóm khủng bố không hề biết chúng đã bị theo dõi bởi nhân viên chìm ATF (Cơ quan Quản lý thuốc nổ - vũ khí - thuốc lá - rượu). Tính nguy hiểm của vụ việc còn ở chỗ nhóm Vàng Pao đã dự tính thuê các cựu binh Đặc nhiệm Bộ binh Mỹ (Ranger) và Đặc nhiệm Hải quân (SEAL) để "bằng mọi giá lật đổ Chính phủ Cộng sản Viêng Chăn"!

Cụ thể, ngày 7/2/2007, một nhân viên ATF (cải trang làm người môi giới thương vụ vũ khí) đã bí mật ghi âm buổi ăn trưa giữa Vàng Pao và đồng bọn tại một nhà hàng Thái Lan ở Sacramento. Kế đó, cả bọn đi bộ ra ngoài xem "hàng mẫu" giấu trong một thùng xe hơi.

Ngày 15/2, Harrison Ulrich Jack điện thoại cho tay ATF, nói rằng mọi việc đều suôn sẻ và chỉ chờ ngày gom tiền, rằng nhóm Vàng Pao đã đồng ý mua số vũ khí trị giá 9,8 triệu USD.

Theo kế hoạch từng bước, 50.000 USD sẽ được trả vào ngày 4/6 tại Bangkok; thêm 50.000 USD được trả vào ngày 5/6 tại địa điểm gần biên giới Lào để được nhận 125 khẩu AK-47, 20.000 băng đạn và nhiều thùng lựu đạn.

Tiếp đó, ngày 19/6, 50.000 USD sẽ được trả để được nhận tên lửa vác vai Stinger dùng để bắn trực thăng của quân đội Lào... Tình tiết vụ việc càng đáng chú ý hơn khi dính dáng đến cả Thượng nghị sĩ (cấp tiểu bang) Gary George, người mãn hạn tù đầu năm 2007 với bản án 4 năm tù về tội nhận hối lộ.

George từng kiếm phiếu cử tri cộng đồng người Mông - Lào thời còn làm nghị sĩ bang (năm 2003, George đã yêu cầu cấp 3 triệu USD để xây một trung tâm văn hóa Mông nhưng bị Thống đốc Jim Doyle phủ quyết). Cựu tùy viên Locha Thao của Gary George chính là một trong 10 kẻ bị bắt vào thứ hai (4/6/2007).

Vụ bắt Vàng Pao xảy ra chỉ 12 ngày sau khi viên chức hạt Madison làm lễ động thổ cho ngôi trường được đặt tên "Trường tiểu học tướng Vàng Pao", bất chấp loạt ý kiến phản đối trong đó có Giáo sư sử học Alfred McCoy, tác giả công trình nghiên cứu công phu về hoạt động buôn ma túy của CIA tại Đông Nam Á thời chiến tranh Việt Nam...

Hồ sơ Vàng Pao

Sinh năm 1931 tại tỉnh Xiêng Khoảng (Lào), Vàng Pao gia nhập hàng ngũ kháng Nhật thời Thế chiến thứ II; trở thành sĩ quan quân đội Pháp nhưng sau đó theo Mỹ khi Pháp đại bại tại Đông Dương.

Năm 1961, Vàng Pao được CIA "bổ nhiệm" làm thủ lĩnh nhóm phiến quân khoảng 9.000 người. Hai năm sau, đích thân nội các John F. Kennedy chuẩn y kế hoạch thành lập đội quân bí mật 20.000 lính với 14 tiểu đoàn do Vàng Pao thống lĩnh.

Chuyên gia đảo chính Edward Landsdale (một trong những gương mặt cộm cán can thiệp sâu vào chính trị miền Nam Việt Nam trước và trong thời Ngô Đình Diệm) chính là kẻ tổ chức chương trình chống Cộng tại Đông Nam Á, trong đó có Lào.

Theo lệnh của Landsdale, từ đầu thập niên 60, viên chức CIA James William Bill Lair - làm việc tại Thái Lan - đã bí mật xây dựng lực lượng bán vũ trang huấn luyện người Mông để chống phá chính quyền miền Bắc Việt Nam tại vùng giáp giới. Công việc trên phù hợp với một người như Bill Lair: nói tiếng Thái Lan sõi như tiếng mẹ đẻ, lấy vợ Thái Lan (xuất thân từ một gia đình quyền quý Bangkok) và am hiểu văn hóa địa phương. Vàng Pao trở thành "lính ruột" của Bill Lair, như từng là học trò của tình báo Pháp thập niên 50.

Năm 1964, Vàng Pao được phong làm tổng tư lệnh "Quân đội Hoàng gia Lào", quy tụ hàng ngàn chiến binh người Mông được CIA trả lương. Dùng tiền CIA, Vàng Pao mua gạo phát cho cộng đồng Mông để lôi kéo họ.

Cần nhấn mạnh, CIA tại Đông Dương thập niên 60 không chỉ dính vào các điệp vụ "bẩn" mà còn kiếm chác bằng buôn lậu ma túy, khi kết hợp với vài cộng đồng thiểu số như Mông của tướng Vàng Pao. Có rất nhiều sách từng nói về việc này, chẳng hạn "The Crimes of Patriots" của Jonathan Kwitny hay "Back Fire" của Roger Warner.

Trong "Back Fire", Roger Warner cho biết Theodore "Ted" Shackley - Chánh văn phòng CIA tại Lào và Sài Gòn - từng can dự vô số thương vụ thuốc phiện với các nhóm thiểu số Đông Dương (để hiểu thêm về những bí mật buôn lậu ma túy của CIA tại Đông Dương thập niên 40, xin đọc quyển "Nền chính trị ma túy ở Đông Nam Á" của Giáo sư sử học Alfred W. McCoy, bản dịch Phạm Viêm Phương và Huỳnh Kim Oanh, NXB Công an nhân dân ấn hành năm 2002).

Sau Hiệp định Paris 1973, Vàng Pao tiếp tục chống Cộng 2 năm nữa cho đến khi lực lượng Pathet Lào thắng thế thì hắn trốn sang Thái Lan rồi qua Mỹ, định cư tại California, liên tục quyên tiền cho cuộc trở về "cứu quốc". Tương tự thành phần Nguyễn Hữu Chánh, Vàng Pao cũng từng bị chỉ trích tư túi khi lợi dụng cộng đồng Mông tại Mỹ.

Cuộc chiến từ xa của Vàng Pao có lúc được sự sự ủng hộ từ một số chính khách Mỹ. Năm 2003, hơn 2.500 người Mông và Mỹ gốc Lào từng ký lá đơn yêu cầu Quốc hội Mỹ không xem xét việc gia hạn quan hệ mậu dịch bình thường (Normal Trade Relations - NTR) với Chính phủ Viêng Chăn và một trong những lý do chính được nêu là tình trạng "vi phạm nhân quyền" tại Lào.

Nhóm nghị sĩ Mỹ đứng sau chiến dịch lên án Viêng Chăn là dân biểu Ron Kind và Mark Green (đều thuộc Wisconsin) và dân biểu George Radanovich thuộc California - những người thật ra chỉ nhằm kiếm phiếu từ cử tri cộng đồng Mông.

Trong bức thư đề ngày 25/4/2003 (gửi Tổng thống George W. Bush và Ngoại trưởng Colin Powell), một nhóm 7 nghị sĩ Mỹ đã nhấn mạnh: Viêng Chăn "không xứng đáng" được duyệt NTR! Trong thực tế, với những người Mỹ có mặt tại Lào, cuộc chiến từ xa của Vàng Pao cũng như các ông nghị tại Washington rõ ràng không ổn.

Chính Đại sứ Mỹ tại Lào Douglas Hartwick (nhiệm kỳ 2001-2004) và Chủ tịch Hội đồng doanh nghiệp Mỹ-ASEAN Ernest Bower là những người ủng hộ NTR. Nắm chính xác tình hình và trực trạng địa phương, cả Hartwick lẫn Bower đều nhấn mạnh họ không thấy có hành vi vi phạm nhân quyền nào tại Lào và Chính phủ Viêng Chăn vẫn áp dụng chính sách tôn trọng tự do tín ngưỡng...

Với những người "hết hạn sử dụng" như Vàng Pao chẳng còn đóng vai trò gì cho chính sách ngoại giao của Mỹ ở bối cảnh mà Mỹ cần ủng hộ của các nước trong khu vực. Có vẻ như lần này Mỹ quyết định quay lưng hẳn với Vàng Pao, khi giới chức điều tra liên bang cho biết chiến dịch truy quét thành phần khủng bố Vàng Pao sẽ còn tiếp tục với số nghi phạm lên đến hàng ngàn người.

×