Từ cây dại mọc hoang đến cây kinh tế

Trước đây, tại (xã Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) chè vằng mọc tự nhiên trên các vùng đồi núi, người dân thường hái lá chè vằng về dùng trong gia đình. Sau đó, một số người dân đưa chè vằng về trồng với quy mô nhỏ để phục vụ nhu cầu hàng ngày.

Cây chè vằng từng mọc dại tự nhiên ở các vùng đồi núi, nhưng người dân xã Cẩm Mỹ, Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh đang mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: PV.

Tuy nhiên, nhận thấy tiềm năng kinh tế từ chè vằng, được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và hướng dẫn kỹ thuật các đơn vị chuyên môn.

Nhiều hộ dân đã mở rộng diện tích, đầu tư công nghệ trồng chè vằng thay thế cho các loại cây hiệu quả thấp nhằm tạo ra sản phẩm hàng hóa, mang lại thu nhập cao.

Gia đình bà Nguyễn Thị Tân, trú ở thôn Mỹ Sơn, là một trong những hộ đầu tiên đưa chè vằng về trồng trên đất vườn đồi của xã Cẩm Mỹ, huyện Cẩm Xuyên.

Nhờ sự chịu khó học hỏi, được chính quyền địa phương tạo điều kiện tham gia các lớp tập huấn kỹ thuật. Bà Tân đã làm chủ được quy trình từ ươm hạt, giâm cành đến trồng và chăm sóc nên chè vằng sinh trưởng phát triển tốt.

Chè vằng là loại cây dược liệu dễ trồng, phù hợp với vùng đất gò đồi, ít sâu bệnh, chu kỳ khai thác dài. Ảnh: PV

Bà Nguyễn Thị Tân chia sẻ: “Tôi bắt đầu trồng chè vằng từ vài luống quanh nhà để nấu nước uống, thấy hiệu quả, đến nay đã mở rộng lên hơn 4 sào.

Mỗi năm thu được hơn 1,5 tấn chè vằng khô, bán giá từ 60 nghìn đồng/kg, trừ chi phí còn lãi gần 100 triệu. So với các cây trồng khác chè vằng dễ trồng, dễ chăm sóc và đưa lại hiệu quả kinh tế cao hơn”.

Theo bà Nguyễn Thị Tân, kỹ thuật trồng chè vằng không khó, chỉ cần làm đất bón phân chuồng, trồng xong tấp tủ rơm rạ để giữ ẩm hạn chế cỏ dại mọc là cây có thể sinh trưởng phát triển tốt. Khi bắt trồng, sau 8 tháng mới cho thu hoạch, sau đó, cứ 3-4 tháng là cho thu hoạch một lứa”.

“Chè vằng không lo khâu tiêu thụ, thu hoạch xong phơi khô là có thương lái đến lấy. Có thời gian chúng tôi nấu thành cao vằng. Nấu cao vằng mất nhiều thời gian và công sức nhưng lợi nhuận cao hơn”, bà Tân bật mí.

Hướng tới phát triển hàng hóa và xây dựng thương hiệu

Chè vằng vốn là loài cây mọc tự nhiên, ít sâu bệnh, có khả năng chịu hạn tốt, dễ thích nghi với điều kiện khắc nghiệt và cho năng suất cao. Chè vằng có thể nhân giống bằng cách gieo hạt, giâm cành từ cây mẹ.

Để chè vằng phát triển khỏe mạnh, cho chất lượng tốt, người dân thường lựa chọn bằng cách gieo hạt từ những giống cây tốt và khỏe. 

Hạt được chọn phải to, chắc, khỏe, có khả năng nảy mầm cao. Khi gieo hạt thường vào mùa xuân hoặc vào lúc thời tiết mát mẻ.

Còn giâm cành, thường chọn những cây mẹ đang phát triển tốt, khỏe. Mỗi cành được cắt từ khoảng 20-30 cm, dâm xuống đất ẩm khoảng 20 ngày. Khi bắt đầu ra rể sẽ tiến hành làm bầu, sau 20 ngày đem ra đất để trồng.

Theo kinh nghiệm bà Lê Thị Minh (một hộ trồng chè vằng ở xã Cẩm Mỹ), để cây phát triển nhanh, việc lựa chọn cây làm giống hết sức quan trọng, lựa chọn cây khỏe, cành mập mạp, sức đâm chồi tốt. Phải trồng thẳng theo hàng, theo lối để thuận lợi cho quá trình chăm sóc cũng như khi làm cỏ, vun xới hay tưới nước.

Đồng thời, ở giai đoạn đầu cần chú trọng khâu chăm sóc, để cây đủ dinh dưỡng tạo đà phát triển về sau. Nếu cây bị còi cọc, ngay từ đầu sẽ cho năng suất thấp, thậm chí cây bị chết.

Chè vằng (có tên khoa học Jasminum subtriplinerve), cây dược liệu có nhiều công dụng trong y học cổ truyền, như hỗ trợ tiêu hóa, lợi sữa, thanh nhiệt và giải độc. Ảnh: PV

Chè vằng được trồng theo hố, mỗi hố cách nhau từ 0,5-0,7 mét, hàng cách hàng 40 cm. Trước khi trồng sử dụng hỗn hợp phân chuồng hoai mục, phân lân, một ít vôi bột để cân bằng lại các khoáng chất trong đất. Quá trình chăm sóc phải thường xuyên làm cỏ và vun gốc cho cây.

Để chè vằng phát triển khỏe mạnh, cho chất lượng tốt, người dân thường lựa chọn bằng cách gieo hạt từ những giống cây tốt và khỏe. Ảnh: PV

Đặc biệt, để tăng năng suất chất lượng sản phẩm, người dân xã Cẩm Mỹ bắt đầu ứng dụng khoa học kỹ thuật và sử dụng phân bón hữu cơ để bón cho chè vằng, để tạo ra sản phẩm sạch, an toàn cung cấp cho người tiêu dùng.

Lê Hữu Quang, trú tại thôn Mỹ Yên, xã Cẩm Mỹ cho biết: “Gia đình tối trồng 5 sào chè vằng. Từ khi đầu tư thêm hệ thống béc tưới, cây được cung cấp lượng nước đầy đủ, chủ động nên chè vằng phát triển rất tốt, năng suất tăng 10-15% so với trước kia.

Quá trình bón phân, gia đình hoàn toàn sử dụng phân chuồng ủ hoai mục nên sản phẩm an toàn, được thị trường ưa chuộng.

Hiện nay, gia đình ông Quang đang tiếp tục mở rộng diện tích và chế biến vằng dưới dạng nấu cao để không những phục vụ trong địa bàn mà còn cả nhiều địa phương khác nhằm nâng cao thu nhập.

Chế biến chè vằng phơi khô hoặc nấu cao vằng. Ảnh: PV

Từ một vài hộ trồng chè vằng, đến nay toàn xã có 20 hộ dân trồng chè vằng, tập trung tại các thôn vùng đồi như Mỹ Yên, Mỹ Sơn, Mỹ Phú... Nhiều hộ gia đình đã chủ động xây dựng mô hình trồng, thu hái, chế biến sơ bộ sản phẩm chè vằng sấy khô và nấu cao vằng để cung ứng cho thị trường trong và ngoài tỉnh.

Theo một số hộ dân, trồng, chăm sóc chè vằng không khó, mỗi năm thu hoạch 3 lứa chè, mang lại nguồn thu nhập khá ổn định. Chè vằng khô hiện đang bán với giá 60.000đồng/kg; cao chè vằng có giá khoảng 2 triệu đồng/kg.

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Phan Văn Trí - Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Mỹ cho biết: “Chè vằng ít công chăm sóc, nhưng đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn các cây khác như sắn, khoai, lạc. Cùng với mở rộng diện tích, chính quyền địa phương đang phối hợp với các đơn vị chuyên môn hỗ trợ bà con áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật trồng theo hướng hữu cơ, trở thành một phương pháp quan trọng và phát triển mạnh mẽ”.

“Định hướng cho người dân đầu tư máy móc hiện đại sản xuất, chế biến sâu và đa dạng sản phẩm. Qua đó, từng bước xây dựng chè vằng thành sản phẩm OCOP của địa phương nhằm nâng cao giá trị kinh tế, phát triển bền vững loại cây dược liệu này”, ông Phan Văn Trí - Phó Chủ tịch UBND xã Cẩm Mỹ, cho hay.

×