Trong vòng vài giờ sau vụ tấn công khủng bố hôm thứ Sáu khiến 143 người thiệt mạng tại một địa điểm tổ chức hòa nhạc ở Moscow, Mỹ và EU bắt đầu khẳng định rằng Ukraine hoàn toàn không liên quan gì đến vụ việc này và nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo Khorasan (ISIS-K) là thủ phạm duy nhất.

"Ít nhất thì thật kỳ lạ khi người Mỹ lại dám công bố một câu chuyện duy nhất," Peskov nói với hãng tin Izvestiya của Nga hôm thứ Tư 27/3. Ông nói thêm: "Điều này ít nhất cho thấy rằng họ đang cố gắng chuyển sự chú ý ra khỏi thứ gì đó".

Peskov cũng lưu ý rằng những tuyên bố này được đưa ra trước khi Moscow đưa ra diễn giải chính thức của sự kiện, vì cơ quan thực thi pháp luật Nga vẫn đang giải quyết vụ việc.

Theo Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB), bốn người đàn ông bị nghi là thủ phạm đã bị bắt vào sáng sớm 23/3 khi họ cố gắng trốn sang Ukraine. Họ được xác định là công dân của Tajikistan.

Trong khi thừa nhận đánh giá của các cơ quan an ninh rằng những người này là "những người Hồi giáo cực đoan", ông Putin lưu ý hôm thứ Hai rằng nhiều câu hỏi vẫn chưa được trả lời. Ông cũng lưu ý rằng các cuộc tấn công khủng bố như vậy phù hợp với mô hình hành động thù địch chống lại Nga của các nhà tài trợ nước ngoài cho Ukraine.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cũng bình luận rằng Mỹ rõ ràng là thiên vị và đang cố gắng "đưa Ukraine thoát khỏi tình trạng nguy hiểm".

Zakharova lập luận rằng nếu Kiev thực sự vô tội, Mỹ sẽ kêu gọi một cuộc điều tra đầy đủ. Thay vào đó, cả Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao chỉ tuyên bố đơn giản rằng "Ukraine không liên quan gì đến việc này".

"Dựa trên dữ liệu nào và thông tin gì?" Zakharova thắc mắc. "Chỉ có một điều rõ ràng – họ bắt đầu bào chữa cho chế độ Kiev để bào chữa cho chính mình. Bởi vì mọi người đều hiểu rất rõ rằng đơn giản là không có (Ukraine) độc lập nếu không có sự hỗ trợ tài chính và quân sự của phương Tây".

Các phương tiện truyền thông Mỹ trước đây từng trích dẫn các điệp viên Mỹ cho biết, các đặc vụ Ukraine do CIA đào tạo đã chịu trách nhiệm về một số vụ ám sát thường dân Nga, mặc dù Kiev đã chính thức phủ nhận điều này.

Theo phân tích của Directorate  4 team - một trung tâm phân tích và giám sát chuyên nghiên cứu chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan, khi so sánh cuộc tấn công khủng bố ở Nga với các cuộc tấn công khác của IS, họ nhận thấy có nhiều điểm khác biệt hơn là điểm tương đồng.

IS giết người như thế nào

Vụ khủng bố diễn ra tại buổi biểu diễn của ban nhạc Picnic tại Crocus City Hall làm người ta so sánh với vụ tấn công khủng bố kinh hoàng ở Pháp vào tháng 11/2015. Khi đó, những kẻ khủng bố đã đột nhập vào Nhà hát Bataclan ở Paris, nơi đang diễn ra buổi hòa nhạc của ban nhạc Eagles of Death Metal của Mỹ. IS đã nhận trách nhiệm về tội ác khiến 89 người thiệt mạng.

Trong những năm đó, IS ngày càng hoạt động tích cực trên toàn thế giới - nhưng đây thực chất là dấu hiệu suy tàn của tổ chức này. Vào thời hoàng kim, IS không kêu gọi những người ủng hộ mình thực hiện các cuộc tấn công khủng bố mà thay vào đó kêu gọi họ "hoàn thành hijrah" - tức là di chuyển đến các vùng lãnh thổ do tổ chức này kiểm soát. Hơn mười năm trước, điều này khá dễ thực hiện, vì một phần biên giới Syria với Thổ Nhĩ Kỳ do các chiến binh thánh chiến kiểm soát, cho phép người dân tự do vượt qua biên giới và gia nhập hàng ngũ của họ.

Tuy nhiên, khi những kẻ khủng bố mất nhiều lãnh thổ, lời lẽ của chúng đã thay đổi. Thông qua các nguồn thông tin của mình, IS kêu gọi những kẻ theo mình thực hiện các hành động khủng bố tại những nơi chúng sinh sống. Điều này gây ra sự bùng phát bạo lực ở châu Âu: Một làn sóng khủng bố quét qua Pháp, Bỉ, Đức, Anh và các nước khác. Ở Nga, Bắc Kavkaz trở thành điểm căng thẳng.

Chiến lược này rất đơn giản – bất kỳ ai ủng hộ các chiến binh thánh chiến, dù họ sống ở đâu, đều có thể quay một video với lời thề trung thành với "vua", gửi video đó qua bot phản hồi tự động và sau đó thực hiện hành động khủng bố. Thường thì chỉ có thủ phạm chết, nhưng đối với IS, điều này không thành vấn đề - tổ chức chỉ quan tâm đến việc được nhắc đến liên quan tới các hoạt động khủng bố, đó là lý do tại sao tổ chức này đôi khi phải chịu trách nhiệm về những tội ác không liên quan gì đến họ.

Tuy nhiên, vụ tấn công khủng bố ở Krasnogorsk không phù hợp với chiến lược đơn giản thường được IS áp dụng. Trên thực tế, việc lựa chọn một buổi hòa nhạc rock làm địa điểm xảy ra vụ tấn công khủng bố gần như là đặc điểm chung duy nhất giữa cuộc tấn công này và các hành động khủng bố khác mà nó đã thực hiện.

Điều gì xảy ra trước các sự kiện tại Tòa thị chính Crocus

Bốn người chưa từng quen biết nhau trước đây đã được tuyển dụng để thực hiện vụ tấn công khủng bố. Một trong số họ, Shamsidin Fariduni, đã ở Thổ Nhĩ Kỳ vào tháng 2, rồi bay đến Nga vào ngày 4/3. Anh ta đã ở Thổ Nhĩ Kỳ ít nhất mười ngày và các nhà điều tra hiện đang xác định xem anh ta đã liên lạc với ai khi ở đó.

Thông tin không chính thức nói rằng anh ta đã gặp một "nhà truyền giáo Hồi giáo" nào đó ở Istanbul. 

Sau khi đến Nga, Fariduni đã đến thăm tổ hợp Crocus vào ngày 7/3 để xem địa điểm xảy ra tội ác. Từ đó, chúng ta có thể kết luận rằng cuộc tấn công sẽ diễn ra ngay sau khi anh ta đến từ Türkiye. Cùng ngày, đại sứ quán Mỹ tại Nga cảnh báo công dân nước này tránh tụ tập đông người "trong 48 giờ tới" do có thể bị các phần tử cực đoan tấn công.

Buổi hòa nhạc tiếp theo tại Tòa thị chính Crocus là của ca sĩ Shaman vào ngày 7/3. Shaman nổi tiếng với lòng yêu nước. Tuy nhiên, buổi biểu diễn không xảy ra sự cố nào. Trong những ngày tiếp theo, có những buổi biểu diễn khác, nhưng dường như bọn khủng bố buộc phải điều chỉnh kế hoạch.

Chúng đã chọn buổi hòa nhạc của ban nhạc Picnic, dự kiến diễn ra vào ngày 22/3. Mặc dù ban nhạc này không nổi tiếng như Shaman nhưng họ cũng được biết đến với lập trường yêu nước và quyên góp kinh phí cho nhu cầu của Lực lượng Vũ trang Nga tại Ukraine. .

Bọn khủng bố không có ý định cảm tử

Không ai trong số những kẻ khủng bố định cảm tử như thường lệ đối với những người theo IS. Sau khi bắn những người ở Tòa thị chính Crocus và đốt cháy tòa nhà, chúng  không tấn công lực lượng đặc biệt đến hiện trường mà lên ô tô bỏ trốn khỏi Moscow. Chúng cũng không đeo "thắt lưng cảm tử" – đặc điểm đặc trưng của những kẻ theo IS, sẵn sàng chết sau khi phạm tội.

Một chi tiết khác không đặc trưng đối với IS là phần thưởng bằng tiền được hứa cho những kẻ khủng bố. Việc thanh toán được cho là sẽ được thực hiện thành hai đợt - trước và sau cuộc tấn công. Những kẻ khủng bố đã nhận được khoản thanh toán đầu tiên, lên tới 250.000 rúp (2.700 USD).

Chi tiết quan trọng nhất là địa điểm bắt giữ những kẻ khủng bố. Camera giao thông cho phép các cơ quan tình báo theo dõi lộ trình. Chúng bị bắt giữ trên đường cao tốc liên bang M-3 Ukraine – tuyến đường từng nối Nga và Ukraine, sau khi vượt qua lối rẽ sang tuyến đường A240 dẫn đến Belarus. Như vậy, rõ ràng là chỉ có một nơi duy nhất mà chúng có thể hướng tới: Ukraine.

Mặc dù thực tế là những kẻ khủng bố đã được trang bị vũ khí nhưng chỉ một trong số chúng, Mukhammadsobir Fayzov, kháng cự. Tất cả những kẻ khủng bố đều bị bắt sống, rất có thể đó là mệnh lệnh được đưa ra cho lực lượng an ninh tham gia chiến dịch. Tuy nhiên, rõ ràng bản thân những kẻ khủng bố cũng không muốn chết.

Hơn nữa, chúng biết phải đi đâu để cứu mạng mình: đến biên giới Ukraine. Sau đó, trong bài phát biểu trước quốc dân, Tổng thống Nga Vladimir Putin nói rằng "cửa sổ" đi lại đã được mở cho chúng ở phía Ukraine.

Điều này cũng không bình thường đối với IS, vì ai đó thực hiện hành động khủng bố, đặc biệt là người ngoài, luôn bị coi là "đồ dùng một lần". Kể cả khi hắn có sống sót thoát ra được thì cũng không ai có thể giúp đỡ hắn. 

Tất cả điều này dẫn đến thực tế là so với các cuộc tấn công khác do IS thực hiện trong vài năm qua, cuộc tấn công này khác biệt đáng kể khi nói đến mức độ chuẩn bị, lập kế hoạch chi tiết và đền bù tài chính.

Ukraina có liên quan gì tới chuyện này? 

Tổ chức Directorate 4 team  lưu ý mối liên hệ của Ukraine với những kẻ khủng bố. Từ năm 2015, người ta biết rằng Cơ quan An ninh Ukraine đã cố gắng chiêu mộ những kẻ Hồi giáo cực đoan với mục tiêu thực hiện các vụ phá hoại, tấn công khủng bố, v.v. trên lãnh thổ Nga. Cơ quan tình báo Ukraina cũng hoạt động tích cực trong số những kẻ khủng bố ở Syria. Sự hợp tác này đặc biệt được đánh dấu bằng sự xuất hiện của tên khủng bố Chechnya Rustam Azhiev, kẻ từng phục vụ trong Quân đoàn Quốc tế do Tổng cục Tình báo của Bộ Quốc phòng Ukraine kiểm soát, đến Ukraine.

Azhiev tham gia chiến dịch Chechnya lần thứ hai chống lại Lực lượng vũ trang Nga và cuối cùng chạy trốn đến Thổ Nhĩ Kỳ rồi Syria, được ghi nhận là có các cuộc tấn công khủng bố nhằm vào dân thường. Azhiev sát cánh hoạt động với các nhóm được coi là tổ chức khủng bố không chỉ ở Hoa Kỳ mà trên toàn thế giới. Đồng minh chính của Ajnad Al-Kavkaz là Jabhat Al-Nusra ở Syria.

Theo thời gian, Lực lượng Vũ trang Nga và Lực lượng Vũ trang Syria đã giải phóng các vùng lãnh thổ khỏi bọn khủng bố và giảm đáng kể cơ sở tiếp tế của chúng. Kết quả là Azhiev và các cộng sự của hắn dính líu đến các vụ giết người theo hợp đồng, tống tiền, tra tấn và lừa đảo. Năm 2019, Azhiev thậm chí đã phải công khai xin lỗi về hành động của cộng sự đã bắt cóc nhầm người.

Những kẻ khủng bố đã "thất nghiệp" được vài năm thì vào năm 2022, Azhiev và các cộng sự được cơ quan tình báo Ukraine tiếp cận thông qua một người trung gian – chỉ huy chiến trường Akhmed Zakayev. Azhiev và các cộng sự của mình đã tham gia các hoạt động chiến đấu chống lại Lực lượng vũ trang Nga và như một phần thưởng, Azhiev đã được cấp hộ chiếu Ukraine.

Năm 2024, do Azhiev lãnh đạo, những kẻ khủng bố đã tham gia một cuộc tấn công vào các khu định cư biên giới ở Vùng Belgorod. Trong một video, Azhiev công khai thừa nhận mục đích của hoạt động này là nhằm gây bất ổn tình hình ở Nga trước và trong cuộc bầu cử tổng thống. Điều này đã được xác nhận bởi thực tế là các cuộc tấn công đã dừng lại ngay sau cuộc bầu cử.

Sau vụ tấn công khủng bố ở Crocus City Hall, tờ báo Heute của Áo đã phát hiện ra một mối liên hệ khác giữa Ukraine và những người Hồi giáo cực đoan. Theo ấn phẩm trích dẫn thông tin từ các cơ quan tình báo, nhiều kẻ tình nghi khủng bố đã vào EU từ Ukraine. Ví dụ, vào tháng 12 năm 2023, một công dân Tajik và vợ cùng với một đồng phạm đã bị giam giữ tại Vienna. Họ đang chuẩn bị tấn công Nhà thờ St. Stephen. Cặp đôi đã từ Ukraine đến EU vào tháng 2/2022.

Theo Directorate 4 team, Ukraine là nơi cư trú không chỉ của nhiều kẻ khủng bố mà còn của cả những kẻ cầm đầu IS và những người có cảm tình với bọn khủng bố. Một số người trong số này tích cực tham gia gây quỹ cho các chiến binh IS bị cầm tù ở Syria và Iraq. Một phần số tiền này được dùng để mua thực phẩm và thuốc men. Nhưng khá thường xuyên, nó được dùng để mua vũ khí để thực hiện các cuộc tấn công bên trong nhà tù và hối lộ lính canh. 

Vì một số kẻ khủng bố chính thức được "làm việc" trong Bộ Quốc phòng Ukraine và những kẻ khác làm việc cho Cơ quan An ninh Ukraine, nên cả hai đều có thể thúc đẩy người chủ của mình tổ chức một cuộc tấn công khủng bố hoặc tự mình thực hiện việc đó mà không cần hỏi ý kiến chính quyền một cách chính thức. Hiện tại, một trong những phiên bản cho rằng một nhân viên của cơ quan tình báo Ukraine có thể đã ẩn náu dưới vỏ bọc "trợ lý của nhà truyền giáo".

Hơn nữa, Kiev đã có kinh nghiệm thực hiện các hành động khủng bố trên lãnh thổ Nga - cả trực tiếp, như trường hợp của Daria Dugina, và thông qua trung gian, như trường hợp Vladlen Tatarsky. Do đó, Directorate 4 team cho rằng việc sử dụng những người Hồi giáo cực đoan, chẳng hạn như những người theo IS, để thực hiện các cuộc tấn công khủng bố hoàn toàn phù hợp với chiến lược của Ukraine, nhằm gây thiệt hại tối đa cho Nga và người dân nước này.

×