Sau một thời gian lâm bệnh, mặc dù đã được Đảng, Nhà nước, tập thể các giáo sư, y bác sĩ tận tình cứu chữa, gia đình hết lòng chăm sóc, nhưng do tuổi cao, sức yếu, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương đã từ trần hồi 22 giờ 51 ngày 20/5 tại nhà riêng, hưởng thọ 88 tuổi.

Sự ra đi của ông là mất mát lớn đối với Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam. Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương là một nhà lãnh đạo mẫu mực, suốt đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng, phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc.

Trọn đời hoạt động cách mạng, từ kỹ sư địa chất cần mẫn đến người đứng đầu Nhà nước, nguyên Chủ tịch Trần Đức Lương đã để lại nhiều dấu ấn sâu sắc, đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Tuổi trẻ gắn bó với ngành địa chất của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương sinh ngày 5/5/1937 tại xã Phổ Khánh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng Ngãi.

Năm 1955, ông tập kết ra Bắc, theo học sơ cấp địa chất tại Bộ Công Thương. Sau đó, ông công tác tại Đoàn Địa chất 20 với các vị trí từ nhân viên kỹ thuật, đội trưởng đội địa chất đến phó đoàn kỹ thuật. Sau thời gian học chuyên tu tại Đại học Mỏ - Địa chất, ông được bổ nhiệm làm Cục phó Cục Bản đồ địa chất.

Suốt hai thập kỷ đầu tiên của sự nghiệp, ông đã lăn lộn trên khắp các miền rừng núi, khảo sát và nghiên cứu địa chất, góp phần quan trọng vào việc xây dựng cơ sở dữ liệu tài nguyên quốc gia phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Giai đoạn 1979-1986, với trình độ chuyên môn vững vàng và tinh thần trách nhiệm cao, ông lần lượt được giao nhiều trọng trách: Tổng cục trưởng Tổng cục Địa chất (sau là Tổng cục Mỏ - Địa chất), tiếp đó đảm nhiệm cương vị Phó chủ nhiệm rồi Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học và Kỹ thuật của Quốc hội.

Trong thời gian công tác trong ngành địa chất, ông là đồng tác giả công trình nghiên cứu lập "Bản đồ địa chất tỷ lệ 1/500.000 miền Bắc Việt Nam" (công trình hợp tác Xô - Việt trong các năm 1960-1965). Đặc biệt, ông là đồng chủ biên cụm công trình nghiên cứu lập "Bản đồ địa chất Việt Nam tỷ lệ 1/500.000", công trình được xuất bản năm 1988, được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh năm 2005.

Lãnh đạo đất nước trong thời kỳ đổi mới và những dấu ấn đậm nét

Năm 1987, ông được phân công làm Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Phó Thủ tướng Chính phủ), đồng thời là Đại diện thường trực Việt Nam tại Hội đồng Tương trợ Kinh tế. Từ năm 1992, ông giữ chức Phó thủ tướng trọn một nhiệm kỳ và được bầu làm Chủ tịch nước từ tháng 9/1997 đến tháng 6/2006 (hai nhiệm kỳ).

Giai đoạn ông Trần Đức Lương giữ chức Chủ tịch nước là thời kỳ đất nước thực hiện quyết liệt chủ trương đổi mới, chuyển mình từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trong thời gian giữ cương vị Chủ tịch nước, ông đã có những đóng góp lớn lao trong công tác đối nội và đối ngoại, góp phần giữ vững ổn định chính trị, thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng cường vị thế quốc tế của Việt Nam.

Về đối nội, ông đặc biệt quan tâm đến việc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội. Ông nhiều lần nhấn mạnh: “Phải xây dựng một nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân; mọi quyền lực phải vì lợi ích của nhân dân”. Dưới sự chỉ đạo của ông cùng các lãnh đạo Đảng, Nhà nước, những cải cách về thể chế, tổ chức bộ máy và thủ tục hành chính đã từng bước được triển khai, tạo nền tảng cho quá trình hiện đại hóa và hội nhập.

Về đối ngoại, ông Trần Đức Lương là người đã góp phần quan trọng vào việc củng cố và mở rộng quan hệ ngoại giao đa phương, đa dạng hóa các đối tác. Ông là Chủ tịch nước đầu tiên của Việt Nam thực hiện chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ vào năm 2005, đánh dấu một bước tiến lịch sử trong quan hệ Việt – Mỹ sau nhiều năm bình thường hóa.

Với phong cách ngoại giao mềm dẻo, khéo léo nhưng kiên định lợi ích dân tộc, ông đã giúp nâng cao hình ảnh Việt Nam trong mắt bạn bè quốc tế, mở đường cho hàng loạt hiệp định thương mại, đầu tư song phương và đa phương mà đất nước đã ký kết những năm sau đó.

Tấm gương đảng viên mẫu mực, người cộng sản kiên trung

Không chỉ là một nhà lãnh đạo có tầm vóc, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương còn là một đảng viên trung kiên, suốt đời phấn đấu vì lý tưởng cộng sản. Ngay từ năm 1959, ông đã đứng vào hàng ngũ của Đảng và trải qua 65 năm rèn luyện, cống hiến không ngừng nghỉ. Trong mọi cương vị công tác, ông luôn thể hiện tinh thần tiên phong, gương mẫu, khiêm nhường và gần gũi với nhân dân.

Ngày 3/2/2025, ông được trao tặng Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng. Đây là phần thưởng cao quý của Đảng, ghi nhận sự cống hiến và những đóng góp to lớn của ông Trần Đức Lương đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc Việt Nam.

Tới thăm và trao Huy hiệu 65 năm tuổi Đảng cho nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Chủ tịch nước Lương Cường khẳng định: “Dù ở bất kỳ cương vị nào, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương luôn thể hiện tinh thần tiên phong, gương mẫu của người đảng viên, trung thành tuyệt đối với Đảng và Tổ quốc, hết lòng phục vụ sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc, hoàn thành các trọng trách được giao, xứng đáng với sự tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân”.

Di sản để lại của nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương

Ngoài những dấu ấn chính trị, ông còn để lại các công trình khoa học có giá trị lớn đối với ngành địa chất Việt Nam. Trong đó, nổi bật là công trình “Bản đồ địa chất Việt Nam tỉ lệ 1/500.000”, được Nhà nước trao Giải thưởng Hồ Chí Minh về khoa học – công nghệ năm 2005.

Bộ sách “Trần Đức Lương tuyển tập” do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản cũng là một tài liệu quý báu, phản ánh quá trình hoạt động cách mạng, tư duy chính trị và những đóng góp sâu sắc của ông đối với sự nghiệp cách mạng Việt Nam. Các bài phát biểu, thư từ, bài viết của ông trong bộ sách là kho tư liệu giúp thế hệ cán bộ, đảng viên, trí thức và nhân dân hiểu rõ hơn về quá trình lãnh đạo đất nước trong thời kỳ đổi mới, từ đó rút ra những bài học quý giá cho hiện tại và tương lai.

Đặc biệt, nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương cũng đã được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý như Huân chương Sao vàng (12/2007) - huân chương cao quý nhất của Việt Nam tặng cho những người có đóng góp đặc biệt xuất sắc đối với đất nước.

Toàn tâm toàn ý thực hiện chức trách Đảng, Nhà nước và Nhân dân giao phó

Nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương chính thức từ nhiệm chức Chủ tịch nước vào sáng 24/6/2006 tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XI. Thời điểm đó, Tổng Bí thư - ông Nông Đức Mạnh cho biết, Thủ tướng Phan Văn Khải, Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An vì tuổi đã cao và thực hiện chủ trương trẻ hoá đội ngũ cán bộ lãnh đạo.

Đọc đơn xin từ nhiệm của mình trước Quốc hội, Chủ tịch nước Trần Đức Lương thời điểm đó nói vinh dự được tham gia Ban Chấp hành Trung ương Đảng 5 khoá (từ khoá V đến khoá IX), được Ban Chấp hành Trung ương bầu làm Ủy viên Bộ Chính trị các khoá VIII và IX.

Về công tác Nhà nước, ông được Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng giới thiệu và được Quốc hội phê chuẩn bổ nhiệm Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng và Phó Thủ tướng Chính phủ hai khoá (1987-1997); được Quốc hội bầu giữ chức Chủ tịch nước kiêm Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng- An ninh các khoá Quốc hội thứ X và thứ XI (từ năm 1997 đến thời tháng 6/2026).

“Trong 20 năm qua, tôi đã hết sức cố gắng, toàn tâm toàn ý thực hiện các chức trách nặng nề mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó, góp phần nhất định cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc theo đường lối đổi mới của Đảng.

Trong tiến trình chuẩn bị Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, vì tuổi đã cao và thực hiện chủ trương trẻ hoá đội ngũ cán bộ, tôi đã nêu nguyện vọng xin không tái cử Ban Chấp hành Trung ương khoá X…”, ông Trần Đức Lương nói vào thời điểm đó và đề nghị Quốc hội cho được thôi giữ chức Chủ tịch nước đồng thời là Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng – An ninh để chuyển giao nhiệm vụ cho người kế nhiệm.

Sau khi Quốc hội nghe đơn xin từ nhiệm của Chủ tịch nước Trần Đức Lương, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An thời điểm đó đã đọc tờ trình của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Quốc hội chấp nhận đơn từ nhiệm của Chủ tịch nước Trần Đức Lương.

Chủ tịch Quốc hội khóa XI Nguyễn Văn An nói: “Ngày 17/6/2006, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận và nhất trí với đề nghị của ông Trần Đức Lương về việc xin được thôi giữ chức vụ Chủ tịch nước. Ủy ban Thường vụ Quốc hội trình Quốc hội xem xét, quyết định để ông Trần Đức Lương được miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch nước”.

Chủ tịch Quốc hội khóa XI Nguyễn Văn An khẳng định: “Trong hai nhiệm kỳ qua, trên cương vị Chủ tịch nước, ông Trần Đức Lương đã cùng đồng bào, chiến sĩ cả nước đưa các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được thực thi trong cuộc sống, góp phần quan trọng vào công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước.

Trong thời gian giữ chức vụ Chủ tịch nước, ông đã luôn lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của đồng bào ta ở trong và ngoài nước, chỉ đạo giải quyết kịp thời những vấn đề phát sinh, kiến nghị với Đảng và các cơ quan nhà nước hữu quan ban hành và điều chỉnh kịp thời các chủ trương, đường lối, chính sách và pháp luật phù hợp với công cuộc đổi mới, làm cho hình ảnh và vị thế của nước ta trên trường quốc tế ngày càng được củng cố và nâng cao, quan hệ ngoại giao ngày càng được mở rộng”.

Cũng tại kỳ họp đó, Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh thời điểm đó khẳng định Chủ tịch nước Trần Đức Lương là cán bộ trưởng thành từ cơ sở, được đào tạo có hệ thống, liên tục tham gia Ban Chấp hành Trung ương khoá V-IX, là Ủy viên Bộ Chính trị, đại biểu Quốc hội nhiều khoá. Đồng thời là cán bộ lãnh đạo có tư duy chiến lược, giàu kinh nghiệm chỉ đạo thực tiễn, góp phần rất quan trọng vào hoạch định đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước...

×