Nghị quyết nhiều, nhà ở vẫn thiếu vì thực thi chậm

Trong năm qua, Thủ tướng có nhiều cuộc làm việc với các bộ, ngành, doanh nghiệp để thúc đẩy thị trường bất động sản, đặc biệt là phân khúc nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá phù hợp cho người lao động thu nhập thấp.

Gần đây nhất, tại cuộc họp chiều 24/5, Thủ tướng Phạm Minh Chính tiếp tục chỉ đạo nhiều nhóm giải pháp mạnh như đánh thuế nhà đất bỏ hoang, xử lý đầu cơ, thao túng thị trường, tháo gỡ vướng mắc pháp lý để giảm giá nhà và tăng khả năng tiếp cận bất động sản cho người dân.

Những phát biểu ấy không chỉ là lời hiệu triệu mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn: Bất động sản phải phục vụ người dân, không thể trở thành công cụ trục lợi hay "sân chơi" của nhóm đầu cơ.

Tuy nhiên, sau các chỉ đạo, thị trường nhà ở giá rẻ chưa phát triển như kỳ vọng của Thủ tướng cũng như mong mỏi của người dân. Số lượng dự án nhà ở xã hội được khởi công vẫn nhỏ giọt; thủ tục hành chính vẫn chưa tinh gọn; người dân vẫn khó khăn trong tiếp cận nhà ở, nhất là nhà ở xã hội.

Thị trường thiếu nguồn cung nhà ở giá rẻ

Trong báo cáo thị trường nhà ở quý 1/2025, Bộ Xây dựng cho biết, từ tháng 4/2023 đến nay, giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (nay nâng lên 145.000 tỷ đồng) mới ước đạt khoảng 3.400 tỷ đồng. Điều này cho thấy tốc độ giải ngân "ì ạch", người dân và doanh nghiệp đều không mặn mà.

Một trong số nguyên nhân khiến "chẳng ai mặn mà" do nguồn cung phân khúc nhà ở từ 1 - 2 tỷ đồng eo hẹp. Trong khi, đây là tầm giá mà đại đa số người lao động có thể vay mua nhưng thị trường lại tập trung vào dòng sản phẩm cao cấp.

Như Dân Việt đã phản ánh, nhiều chuyên gia nhấn mạnh, để phát triển nhà ở phù hợp túi tiền, không thể chỉ hô hào. Phải có hành động cụ thể như giao quỹ đất sạch, miễn - giảm thuế, rút gọn thời gian xét duyệt dự án...

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP. HCM (HoREA), một vấn đề nghiêm trọng là việc phân bổ ngân sách cho nhà ở xã hội vẫn chưa tương xứng với yêu cầu thực tiễn.

Việc Chính phủ có các gói tín dụng là tín hiệu tốt, nhưng chỉ thực sự hiệu quả nếu đi kèm giải pháp tạo đầu ra cho sản phẩm và kiểm soát đúng đối tượng thụ hưởng.

Về thủ tục hành chính, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh thẳng thắn nhìn nhận: Chúng ta có chính sách nhưng thiếu sự linh hoạt trong thực thi, có nguồn vốn nhưng giải ngân thấp; có nhà đầu tư nhưng thủ tục quá rườm rà khiến họ “nản lòng”.

Chính vì vậy, Bộ trưởng cho biết, thời gian tới đây sẽ áp dụng cải cách mới, "rút" ngắn thủ tục lựa chọn chủ đầu tư từ 300 xuống còn 75 ngày.

Trên góc nhìn doanh nghiệp, ông Nguyễn Văn Đực, Phó giám đốc Công ty Địa ốc Đất Lành chia sẻ: Tình trạng thiếu nhà ở giá rẻ là hệ quả tất yếu khi chính sách tuy có nhưng thực thi còn chậm. Nhà nước muốn doanh nghiệp đầu tư nhưng chưa tạo đủ động lực tối thiểu. Doanh nghiệp bỏ cuộc là điều dễ hiểu”.

Ông Đực cũng chỉ rõ rằng, nhiều địa phương còn “sợ sai”, “sợ trách nhiệm” nên không dám phê duyệt nhanh dự án nhà ở xã hội, dù đã có cơ chế rõ trong Luật Nhà ở và các văn bản hướng dẫn.

Ở khía cạnh khác, trong chỉ đạo mới nhất, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài chính nghiên cứu chính sách thuế đối với bất động sản không sử dụng. Đây là tín hiệu rất đáng mừng vì nhắm trúng một trong những nguyên nhân khiến giá nhà đất bị đẩy lên phi lý: Đầu cơ giữ đất, bỏ hoang chờ tăng giá.

Tuy nhiên, để chính sách này phát huy hiệu quả, cần có hệ thống dữ liệu đất đai đồng bộ, minh bạch, điều mà chuyên gia nhìn nhận rằng Việt Nam hiện vẫn đang xây dựng dang dở.

Chủ tịch HoREA cho rằng, đánh thuế tài sản bỏ hoang là cần thiết để ép dòng tiền phải quay về sản xuất, kinh doanh hoặc cho thuê. Nhưng để triển khai, chúng ta phải đẩy mạnh tiến độ hoàn thiện về dữ liệu đất đai. Nếu thiếu dữ liệu này, chính sách sẽ rất dễ bị phản ứng hoặc không khả thi.

Ngoài ra, ông cũng lưu ý rằng chính sách thuế nếu không đi cùng ưu đãi cho người thực sự có nhu cầu thì sẽ phản tác dụng.

Phải kết hợp cả ‘cây gậy’ và ‘củ cà rốt’ trong điều tiết bất động sản thì mới kéo giá nhà về gần với thu nhập người dân.

Không thể để chính sách "trên giấy" mãi là "bánh vẽ"

Theo một số chuyên gia, thực tế cả doanh nghiệp và người dân mong ngóng đơn giản hóa thủ tục hành chính. Nếu doanh nghiệp vẫn phải chờ 1 - 2 năm để một dự án được phê duyệt, thì chính sách dù đúng đến đâu cũng sẽ thành "bánh vẽ". Đại biểu Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) nhấn mạnh, cần quy định, tổng thời gian để thực hiện cấp thủ tục xây nhà ở xã hội tối đa 90 ngày. "Đã thí điểm thì chúng ta nên mạnh dạn như vậy", đại biểu nêu.

Đặc biệt, cần xem xét cơ chế một cửa, một đầu mối để tránh việc nhà đầu tư cứ phải đi hết sở này đến sở khác. Ví dụ, chúng ta áp dụng ngay cho Sở Xây dựng ở các địa phương là đầu mối, ở đó sẽ làm tất cả các nội dung liên quan đến đầu tư nhà ở xã hội để cho doanh nghiệp chỉ một đầu mối, kể cả liên quan đến các thẩm định PCCC, điều chỉnh quy hoạch, tránh việc đi lại.

Không chỉ doanh nghiệp mà chính người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế đang phải chịu thiệt hại từ sự trì trệ này. Một cặp vợ chồng công nhân có thu nhập dưới 15 triệu/tháng, sống ở thành phố lớn sẽ khó có khả năng vay được vốn mua nhà xã hội nếu lãi suất ưu đãi không được triển khai đúng cách và nếu không có sản phẩm phù hợp để mua.

Do đó, bài toán hiện nay không còn là "nên làm gì", mà là "làm sao để làm được" những điều đã được xác định rõ. Từ đánh thuế đầu cơ, thúc đẩy nhà ở xã hội, cải cách thủ tục pháp lý đến hỗ trợ tín dụng tất cả cần được phối hợp nhanh, quyết liệt và có chế tài đo lường hiệu quả cụ thể... Tất cả cần được phối hợp nhanh, quyết liệt và có chế tài đo lường hiệu quả cụ thể.

×