Ngày 4/4, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy đã chủ trì buổi làm việc với 9 Hội/Hiệp hội: Hội Chăn nuôi Việt Nam, Hội Thú y Việt Nam, Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam, Hiệp hội Gia cầm Việt Nam, Hiệp hội Chăn nuôi gia súc lớn Việt Nam, Hiệp hội Thuốc Thú y Việt Nam, Hiệp hội Phân bón Việt Nam, Hiệp hội Sữa Việt Nam, Hội KHKT An toàn toàn thực phẩm Việt Nam về hoàn thiện thể chế pháp luật liên liên quan đến Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật và Luật Chất lượng tiêu chuẩn hàng hóa.

Liên quan đến các vấn đề này, trước đó, ngày 5/3, 9 Hội/Hiệp hội trên đã có văn bản gửi lên Tổng Bí thư Tô Lâm kiến nghị về việc, ngành nông nghiệp đang tồn tại rất nhiều bất cập trong các thủ tục hành chính, nhất là thủ tục công bố hợp quy.

Công bố hợp quy gây quá nhiều hệ lụy

Tại buổi làm việc, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam Nguyễn Xuân Dương cho biết, quy định công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa hiện nay đang gây ra những hệ lụy vô cùng lớn. Việc công bố hợp quy rất hình thức không có ý nghĩa trong thực tế quản lý, song đang gây phát sinh nhiều chi phí, thời gian cho doanh nghiệp và người dân.

Các sản phẩm và quy trình sản xuất có quy chuẩn kỹ thuật theo quy định của Luật Chất lượng tiêu chuẩn hàng hóa thuộc mặt hàng nhóm 2, là mặt hàng sản xuất kinh doanh có điều kiện, đều đã được cơ quan chức năng đánh giá công nhận đủ điều kiện sản xuất, kinh doanh theo quy định pháp luật hoặc hoặc hệ thống tiêu chuẩn IS0, HCCP, GMP… Cũng như Việt Nam, quy định này đang được tất cả các nước phát triển áp dụng. Để đáp ứng được các hệ thống tiêu chuẩn này, thì các cơ sở sản xuất phải có đủ điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật và quy trình quản lý, giám sát phù hợp đảm bảo sản xuất ra sản phẩm chất lượng và an toàn. Còn sản phẩm sản xuất ra, tiếp tục chịu sự kiểm tra của các cơ quan chức năng, nếu không đảm bảo như chất lượng công bố hoặc vi phạm quy chuẩn kỹ thuật tương ứng của Nhà nước quy định thì sẽ bị xử lý theo pháp luật.

Trong khi đó Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật lại đang quy định người sản xuất kinh doanh phải thực hiện việc công bố hợp quy và trình báo bản công bố hợp quy tới cơ quan chức năng tất cả sản phẩm, quy trình có quy chuẩn kỹ thuật. Theo quy định này, người sản xuất kinh doanh hoặc tự công bố (không hề dễ vì quy định quy trình công bố hợp quy rất phức tạp) hoặc phải thuê các Tổ chức đánh giá sự phù hợp tới đánh giá nhà máy, quy trình sản xuất và lấy mẫu phân tích để công bố hợp quy sản phẩm. Đây là việc làm trùng lặp (cơ bản làm lại các nội dung đã được tiến hành trong quá trình đánh giá công nhận cơ sở SXKD đủ điều kiện) và lấy mẫu để thử nghiệm đánh giá chứng nhận hợp quy cho sản phẩm trong thời hạn 3 năm, vậy lấy gì để đảm bảo cho các lô sản phẩm sản xuất sau đáp ứng được yêu cầu của quy chuẩn kỹ thuật đã công bố!

Theo giá dịch vụ hiện nay, trung bình một sản phẩm, hàng hóa được đánh giá quy trình sản xuất và lấy mẫu thử nghiệm để công bố hợp quy, có thời hạn 3 năm phải công bố lại, có mức chi phí dao động từ 3-5 triệu đồng/sản phẩm. Với mức chi phí này, thì 1 doanh nghiệp quy mô vừa, thường có từ 200-300 loại sản phẩm, tốn kém từ 800 triệu – 1,2 tỷ đồng và nếu tính trên phạm vi quốc gia sẽ tiêu tốn hàng nghìn nghìn tỷ đồng.

Theo ông Dương, quy định công bố hợp quy sản phẩm hàng hóa gây phát sinh thêm thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, chi phí sản xuất, thời gian chờ đợi để hàng hóa đi vào sản xuất, lưu thông. Tăng chi phí kiểm tra, thời gian thông quan, logictis với hàng hóa nhập khẩu, do buộc phải lấy mẫu công bố hợp quy 100% các lô hàng hóa trước thông quan (tiền kiểm). Điều này hoàn toàn trái ngược với thông lệ thương mại quốc tế hiện nay, đang áp dụng phương pháp kiểm soát rủi ro, hoặc kiểm tra xác xuất (không vượt quá 5% số lượng lô hàng nhập khẩu), hoặc áp dụng hình thức thừa nhận lẫn nhau, để trách kiểm tra 2 lần (là phương thức đang áp dụng phổ biến hiện nay trên thế giới).

Ông Dương lấy ví dụ: Nhập khẩu 100.000 tấn ngô từ Argentina về Việt Nam, trước khi đưa vào sử dụng thì phải công bố hợp quy. Ngày mai tiếp tục nhập ngô lại phải công bố hợp quy. Hay như 20 doanh nghiệp mua chung 100.000 tấn ngô thì 20 doanh nghiệp này đều phải làm công bố hợp quy, trong khi 100.000 tấn ngô đều nằm chung trong 1 lô hàng.

Khi làm như vậy sẽ gây cản trở hàng hóa nhập khẩu và "tôi không thể hiểu tại sao lại phải làm như vậy", ông Dương nói, đồng thời cho hay, bản chất của hàng hóa nhập khẩu, đó là, ký kết với nhau qua hệ thống điện tử, sau khi hàng hóa cập cảng, qua hải quan và trở thẳng về kho của doanh nghiệp. Nhưng với chúng ta thì trái ngược, vì bắt buộc phải có hợp quy nên hàng phải đưa về một kho nào đó để chờ công bố hợp quy xong mới được lưu hành.

"Những quy định trên đã làm rắc rối và thêm rất nhiều công đoạn, doanh nghiệp tốn chi phí lưu kho trong thời gian chờ hợp quy", ông Dương thẳng thắn nêu và đề nghị bỏ quy định công bố hợp quy.

Còn bà Nguyễn Thị Hương, Chủ tịch Hội Thú y Việt Nam cho biết, hiện nay, các nhà máy sản xuất và bảo quản thuốc thú y được đầu tư theo tiêu chuẩn GMP rất hiện đại và sản phẩm được kiểm soát chất lượng hết sức chặt chẽ.

Tuy nhiên, nếu làm theo hợp quy nữa, tức là thuốc thú y có thêm một cái “giấy phép con” thì cũng mất rất nhiều chi phí. Điều đó đồng nghĩa với việc sẽ phải tăng giá thành sản phẩm và người nông dân, người chăn nuôi lại phải chịu.

“Thuốc thú y cũng được nhập khẩu từ nhiều nước nhưng không nước nào có quy định hợp quy. Chúng tôi cũng xuất khẩu thuốc thú y đi rất nhiều nước trên thế giới nhưng cũng không quốc gia nào yêu cầu chứng nhận hợp quy cả. Chỉ cần chúng tôi có giấy phép lưu hành và nhà máy sản xuất của chúng tôi đạt điều kiện trong quá trình kiểm tra của họ là được. Đề nghị trong Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật thì những sản phẩm nào đã sản xuất theo tiêu chuẩn của ngành thì đừng bắt buộc phải làm công bố hợp quy còn nếu tiêu chuẩn của ngành chưa có thì mới phải công bố”.

Chỉ công bố hợp quy với sản phẩm nhóm rủi ro cao

Lắng nghe 18 ý kiến của các Hội/Hiệp hội, doanh nghiệp và các cơ quan chuyên môn của Bộ, kết luận buổi làm việc, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy cho hay, hiện nay, đối với các sản phẩm hàng hóa nói chung và các sản phẩm hàng hóa về lương thực thực phẩm thì thống nhất thấy rằng các quy định hiện hành đang có một số nội dung chồng chéo, không theo thông lệ quốc tế. Cho nên quy định về quản lý chất lượng trong các Luật gốc và Luật chuyên ngành phải hướng tới theo tinh thần hội nhập, theo thông lệ quốc tế.

Bộ trưởng cho biết, hiện nay, trong quản lý nhà nước nói chung và quản lý chất lượng an toàn sản phẩm hàng hóa nói riêng theo tinh thần đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tăng cường phân cấp, phân quyền, chuyển mạnh từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm" hoặc kết hợp giữa "tiền kiểm" sang "hậu kiểm".

Đối với quản lý chất lượng, an toàn hàng hóa trước hết phải đảm bảo tốt quy trình tạo ra sản phẩm. Sau đó, kiểm soát các yếu tố đầu "vào - ra" để đảm bảo chất lượng, an toàn. Như vậy, chúng ta phải kết hợp giữa quy trình với đăng ký lưu hành.

Bộ trưởng gợi mở, kiểm soát, phân loại sản phẩm hàng hóa nhóm 2 nên tiếp cận theo hướng phân loại theo cấp độ rủi ro về chất lượng, an toàn. Trong, đó phân định ra 3 nhóm: nhóm rủi ro cao, nhóm rủi ro trung bình và rủi ro thấp. Như vậy, đối với nhóm rủi ro cao phải có công cụ quản lý chặt chẽ, "tiền kiểm" và "hậu kiểm"; đối với mức trung bình có thể kết hợp "tiền kiểm" và "hậu kiểm" còn đối với thấp chủ yếu là "hậu kiểm".

Cũng theo Bộ trưởng Duy, thống nhất kiến nghị, chứng nhận hợp quy chỉ tập trung vào hàng hóa rủi ro cao. Để phân biệt, trong Luật nên chỉ đưa ra các quy định khung, còn các tiêu chí nên để Chính phủ hoặc Thủ tướng Chính phủ quy định; danh mục cụ thể sẽ giao cho các Bộ.

"Khi xuất hiện sản phẩm hàng hóa mới thì điều chỉnh bổ sung rất khó, vì vậy không nên quy định cứng trong Luật", Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nói.

×