Bình luận
0
Nhân vật chính trong vụ án này là ai, tình tiết sự vụ cụ thể ra sao, cho đến ngày nay vẫn còn là bí ẩn.
Chính sử không ghi chép về xuất thân của bà Hoàng hậu Thượng Dương, không rõ gia thế của bà thế nào, quê quán ra sao?
Dã sử thì có những thuyết khác nhau, có người rằng bà hoàng này mang họ Dương (không rõ tên), có thuyết thì nói không thể khảo cứu được những thông tin về bà, ngay cả họ Dương cũng chưa chắc đã đúng vì khi còn sống bà ở trong cung Thượng Dương
Sách Ngự chế Việt sử tổng vịnh của vua Tự Đức triều Nguyễn có thấy chép theo sách Đường thư cho biết rằng: Cung Thượng Dương xây cất giữa niên hiệu Thượng Nguyên đời Đường Túc Tông. Vua Đường Cao Tông ở cung ấy, để dự thính triều chính. Do đó, triều nhà Lý lấy chữ Thượng Dương đặt cho tên cung của bà Thái hậu ở.
Chính vì ở trong cung cấm có tên gọi như vậy nên người ta thường gọi bà là Hoàng hậu Thượng Dương, hoặc gọi tắt là Dương hoàng hậu.
Theo chính sử, vì không có con nối dõi trong khi tuổi đã cao nên Lý Thánh Tông đã đi cầu tự, sử chép: “Nhà vua 40 tuổi, chưa có con trai, thường đi các đền chùa để cầu tự; ngự giá đến đâu, người xem chật đường. Khi đến làng Thổ Lỗi, có người con gái hái dâu đứng tựa vào khóm cỏ lan, nhà vua lấy làm lạ, cho vời vào cung, lập làm Ỷ Lan phu nhân. Đến khi có mang, sinh hoàng tử Càn Đức, nhà vua mừng lắm.
Ngày hôm sau lập làm thái tử, đổi niên hiệu, đại xá, phong Ỷ Lan phu nhân làm thần phi, lại gọi là nguyên phi, đổi làng Thổ Lỗi làm làng Siêu Loại, vì là sinh quán của nguyên phi” (Khâm định Việt sử thông giám cương mục).
Như vậy, Lý Thánh Tông hiếm muộn chưa có con trai chứ không phải là không có người con nào như có sách sau này ghi chép nhầm.
Theo dã sử và một số nguồn thư tịch dân gian, Hoàng hậu Thượng Dương sinh hạ được hai công chúa là Từ Thục, Từ Huy và một phi tần sinh ra công chúa Thiên Thành; còn những người khác đều không sinh được con nào (mãi sau này vua đi cầu tự nhiều nơi, rồi gặp Ỷ Lan lấy về làm vợ mới sinh được hai người con trai, con cả là Lý Càn Đức được nối ngôi, tức Lý Nhân Tông).
Về hai người con của Hoàng hậu Thượng Dương, do chịu ảnh hưởng của Phật giáo, khi chớm tuổi trưởng thành, hai công chúa Từ Thục, Từ Huy xin được xuất gia tu hành, Lý Thánh Tông đã cho xây dựng tại làng Đông Phù (nay thuộc xã Đông Mỹ, huyện Thanh Trì, TP Hà Nội) ngôi chùa Hưng Long tự (còn gọi là chùa Nhót) cho hai con gái.
Sống ở nơi thôn dã, thấy dân chúng còn nghèo khổ, hai bà xin vua và được ban hơn 3000 nghìn mẫu ruộng đem chia hết cho dân 9 làng thuộc đất Nam Phù (phía Nam huyện Thanh Trì ngày nay) rồi cho dựng điền trang, dạy dân khai khẩn ruộng đồng, đem giống mới về trồng cấy, dạy dân một số nghề thủ công.
Nhớ ơn hai bà, nhân dân các làng Đông Phù, Tự Khoát, Ninh Xá, Tự Trúc, Mỹ Liệt, Việt Yên … dựng thêm chùa, xây đền đều tạc tượng, lập bài vị thờ phụng. Đời sau sắc phong, suy tôn hai công chúa là Nhị vị vương bà, Đại Thánh bao phong đại Bồ Tát hồng liên tọa hạ, Thượng đẳng phúc thần, Lý Liễu đoan trang công chúa.
Có lẽ Hoàng hậu Thượng Dương là người phụ nữ không có kinh nghiệm chính trị nên vào năm Kỷ Dậu (1069), khi Lý Thánh Tông đi đánh Chiêm Thành ở phía Nam, vua đã giao cho Nguyên phi Ỷ Lan thay mình giữ quyền nội trị chứ không phải giao quyền nhiếp chính cho bà Thượng Dương.
Tháng giêng năm Nhâm Tý (1072), vua Lý Thánh Tông băng hà, Thái tử Lý Càn Đức (con của Nguyên phi Ỷ Lan) lên nối ngôi (tức Lý Nhân Tông). Sách Đại Việt sử ký toàn thư viết: “Hoàng thái tử Càn Đức lên ngôi trước linh cữu, đổi niên hiệu là Thái Ninh năm thứ 1.
Bấy giờ vua mới 7 tuổi, tôn mẹ đẻ là Ỷ Lan nguyên phi làm Hoàng thái phi, tôn mẹ đích là Thượng Dương thái hậu họ Dương làm Hoàng thái hậu, buông rèm cùng nghe chính sự, Thái sư Lý Đạo Thành giúp đỡ công việc”.
Tuy nhiên Thượng Dương ở ngôi vị Hoàng Thái hậu chưa được bao lâu thì vào tháng Giêng năm Qúy Sửu (1073) xảy ra vụ thảm án, sử chép: “Giam Hoàng thái hậu họ Dương, tôn Hoàng thái phi làm Linh Nhân hoàng thái hậu. Linh Nhân có tính ghen, cho mình là mẹ đẻ mà không được dự chính sự, mới kêu với vua rằng:
"Mẹ già khó nhọc mới có ngày nay, mà bây giờ phú qúy người khác được hưởng thế thì sẽ để mẹ già vào đâu?" Vua bèn sai đem giam Dương thái hậu và 76 người thị nữ vào cung Thượng Dương, rồi bức phải chết, chôn theo lăng Thánh Tông”.
Bà hoàng Hoàng Dương mang nỗi hàm oan dưới thời vua Lý Nhân Tông với thảm án 70 cung nữ chết theo.
Qua đoạn ghi chép trên có thể thấy vụ việc xảy ra từ sự “ghen” của Linh Nhân hoàng thái hậu (mẹ Lý Nhân Tông, tức Nguyên phi Ỷ Lan).
Các nghiên cứu lịch sử cho rằng đây là sự tranh chấp quyền lực giữa bà Thượng Dương với sự ủng hộ của Thái sư Lý Đạo Thành với một bên là bà Linh Nhân, được sự hậu thuẫn của Thái úy Lý Thường Kiệt.
Sau đó phe của Linh Nhân chiếm ưu thế, Thượng Dương bị bức tử, Thái sư Lý Đạo Thành bị đẩy khỏi kinh đô Thăng Long đi nhận chức ở châu Nghệ An, lúc đó là vùng biên cương phía Nam.
Trong sách Đại Việt sử ký tiền biên có đoạn viết có liên quan đến vụ việc này như sau: “Vua lúc ấy còn nhỏ, chỉ biết chiều lòng mẹ đích mà không biết là lỗi lớn. Thái sư Lý Đạo Thành phải ra trấn bên ngoài, biết đâu chẳng phải là do can ngăn việc ấy!”.
Sử thần thời Hậu Lê là Ngô Sĩ Liên chê trách việc làm của mẹ con vua Lý Nhân Tông, nhưng sau đó lại có dòng biện hộ cho bà Linh Nhân, bình rằng: “Nhân Tông là người nhân hiếu, Linh Nhân là người sùng Phật, sao lại đến nỗi giết đích thái hậu, hãm hại người vô tội, tàn nhẫn đến thế ư? Vì là ghen thường tình của đàn bà, huống chi lại là mẹ đẻ mà không được dự chính sự, Linh Nhân dẫu là người hiền cũng không thể nhẫn nại được” (Đại Việt sử ký toàn thư).
Một sử thần khác là Lê Tung trong sách Việt giám thông khảo tổng luận viết như sau: “Nhân Tông quá nghe lời mẹ đẻ mà đem mẹ đích giết đi”.
Trong một số bản thần tích, ngọc phả về Ỷ Lan, tức bà hoàng Linh Nhân và truyền tụng dân gian ở quê hương của bà như thần tích xã Dương Xá, dã sử ở làng Sủi hay truyền thuyết ở đất Thổ Lỗi bên bờ sông Đuống (nay thuộc địa phận huyện Thuận Thành tỉnh Bắc Ninh; huyện Gia Lâm, TP Hà Nội…) thì bà Thượng Dương rất ghen ghét với Ỷ Lan, do Ỷ Lan được vua sủng ái.
Đến khi Ỷ Lan mang thai, Thượng Dương cũng độn bụng vờ mang thai; lúc Ỷ Lan hạ sinh hoàng tử, Thượng Dương tức tối bàn với các cung nữ thân cận tìm cách đánh tráo hoàng tử về làm con mình và thay vào đó là một con mèo sau đó vu oan Ỷ Lan sinh quái thai. Triều đình nghị tội, Ỷ Lan bị giam vào lãnh cung, chịu cảnh đầy đọa nhiều năm cho đến khi được giải oan…
Câu chuyện trên mang màu sắc của vụ án “ly miêu tráo chúa” trong dã sử triều Tống ở Trung Quốc, có lẽ được dựng lên để biện minh cho hành động của bà hoàng Linh Nhân. Xét theo chính sử sẽ thấy, khi Lý Nhân Tông lên ngôi kế vị, mẹ vua là bà Linh Nhân vẫn ở trong cung, đâu có bị đọa đầy hành hạ nhiều năm; chưa kể đến việc chính sử ghi rõ là bà cùng với bà Thượng Dương đều “buông rèm cùng nghe chính sự” – tức là đều cùng làm Nhiếp chính cho vua chứ không phải một mình bà Thượng Dương nắm quyền.
Mặt khác, khi ấy Lý Nhân Tông còn nhỏ, chưa thể quyết đoán được mọi việc mà phải dựa cả vào các đại thần trong triều và hai bà Thái hậu; việc Linh Nhân muốn gạt Thượng Dương ra khỏi ngôi vị hoàn toàn có thể thực hiện được. Vụ án bức tử Thượng Dương và các cung nữ có lẽ do chủ ý của Linh Nhân nhưng dưới danh nghĩa chiếu lệnh của Lý Nhân Tông.
Mặc dù có nhiều công tích, được sử sách ngợi ca nhưng bà hoàng Linh Nhân (thường biết đến với danh hiệu Thái hậu Ỷ Lan) vẫn để lại một vết đen trong cuộc đời do liên quan trực tiếp đến vụ án của bà hoàng Thượng Dương. Về sau bà đã hối hận, tích cực làm nhiều việc nhằm sám hối lỗi lầm như cầu siêu, xây dựng nhiều chùa tháp.
Và những công tích khác của bà đối với dân, với nước dường như đã khiến cho cách đánh giá của nhà chép sử phong kiến dường như nhẹ bớt. Tuy nhiên không phải ai cũng có cách đánh giá cố ý giảm nhẹ tội lỗi ấy, trong sách Đại Việt thông sử, nhà sử học Lê Qúy Đôn chê trách: “Đến như Ỷ Lan Nguyên phi được vua con phong là Thần, đã phạm tội ác giết hại vợ đích [của chồng]”.
Vì vụ án này mà vua Lý Nhân Tông cũng bị than phiền, sách Đại Nam quốc sử diễn ca có câu rằng:
Năm mươi năm lẻ lâu bền,
Vũ công, văn đức rạng truyền sử xanh.
Thượng Dương, sao lỡ bạc tình?
Để bà Dương hậu một mình ngậm oan.
Như vậy có thể thấy, trong vụ án năm Qúy Sửu (1073), bà hoàng Thượng Dương hoàn toàn vô tội, nhưng đến nay kể đã gần 1000 năm, nỗi oan của bà có mấy người được rõ…
Tiền vệ Việt kiều Thụy Điển - Eddie Tran hiện đang thử việc tại CLB Bắc Ninh.
Chia sẻ
TS Nguyễn Quang nhấn mạnh, để chính sách cấm xe máy xăng thành công, không thể chỉ dựa vào mệnh lệnh hành chính mà cần một chiến lược đa chiều, có lộ trình rõ ràng và minh bạch. Quan trọng nhất là phải lấy người dân làm trung tâm, bảo đảm nguyên tắc “không ai bị bỏ lại phía sau”, có tham vấn xã hội và dựa trên đánh giá tác động, bằng chứng khoa học nhằm chuyển đổi một cách toàn diện và bền vững.
Chia sẻ
Nghệ nhân ưu tú Phan Thị Thuận ở đội 13, thôn Phùng Xá, xã Hồng Sơn, TP Hà Nội (trước sáp nhập là thôn Hạ, xã Phùng Xá, huyện Mỹ Đức) nắm trong tay một công nghệ độc đáo, huấn luyện hàng vạn con tằm tự động dệt tơ tạo ra các sản phẩm từ tơ tằm tự nhiên đạt 4 sao, 5 sao OCOP, tạo việc làm cho hàng trăm lao động địa phương.
Chia sẻ
Vụ việc Công an TP.HCM vừa triệt phá đường dây ma túy liên quan đến nhà thiết kế thời trang nổi tiếng Nguyễn Công Trí hay Rapper Bình 'gold' dương tính với ma túy cho thấy “nguồn cầu” ma túy không chỉ tồn tại ở nhóm đối tượng bên lề xã hội mà đã len lỏi vào cả những tầng lớp có danh tiếng, ảnh hưởng trong xã hội.
Chia sẻ
Sau vụ thảm kịch lật tàu xảy ra ở vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, luật sư Lê Thu Hằng cho hay, những hành vi lợi dụng bi kịch để trục lợi cá nhân, gây nhiễu loạn thông tin trên không gian mạng là vô cùng đáng lên án. Điều này không chỉ gây tổn thương thêm cho các nạn nhân và gia đình họ, mà còn tạo ra một môi trường độc hại, làm suy giảm niềm tin của công chúng vào thông tin mạng.
Chia sẻ
Ngày 23-7, ông Huỳnh Cảnh, Chủ tịch Hiệp hội Thanh long Bình Thuận (tỉnh Lâm Đồng), cho biết, do bị chậm trễ trong việc cấp chứng thư để xuất khẩu qua châu Âu, hàng loạt doanh nghiệp đã bắt đầu đổ bỏ hoặc bán tháo hàng trăm tấn thanh long đạt tiêu chuẩn GolbalGAP.
Chia sẻ
Trước khi bị phát hiện dương tính với ma túy, Bình Gold từng có những câu rap như "Đam mê thì có gì sai, không chơi thì phí cả đời trai, kệ cho đời trôi...".
Chia sẻ
Mắc bệnh ngực gà, khiến ức lồi lên như ức gà, cậu bé rất ngại giao tiếp, tiếp xúc với mọi người, cho đến khi em được phẫu thuật chỉnh hình xương ức.
Chia sẻ
Huỳnh Thị Liêm, Trưởng văn phòng công chứng Huỳnh Thị Liêm bị cáo buộc cùng đồng phạm đã giả mạo chủ đất, ký các hợp đồng giao dịch và chiếm đoạt hơn 16 tỷ đồng.
Chia sẻ
4 con giáp này mở ra thời kỳ vàng son của vận mệnh khi tiếng ve mùa hè lắng xuống và làn gió thu mát mẻ thổi qua mái hiên.
Chia sẻ
Độc đáo không gian sống lý tưởng giữa thiên nhiên tại Hưng Yên, nơi gia chủ xây dựng tổ ấm 220 m2 trên khu đất 500 m2, ngập tràn ánh sáng và cảm hứng đồng quê châu Âu.
Chia sẻ
Việc Kiev hạn chế tính độc lập của hai cơ quan chống tham nhũng đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt tại Nghị viện châu Âu, tạp chí Spiegel của Đức đưa tin.
Chia sẻ
Hà Nội, ngày 23/7/2025, Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) Chi nhánh Hà Nội và Bệnh viện K – cơ sở y tế hàng đầu trong điều trị ung thư tại Việt Nam đã ký kết thỏa thuận hợp tác toàn diện. Đồng thời trao tặng 100 máy tính bảng trị giá 1 tỷ đồng phục vụ công tác triển khai bệnh án điện tử và chuyển đổi số.
Chia sẻ
Nhiều giáo viên Trường Tiểu học, THCS và THPT Khương Hạ (phường Khương Đình) phản ánh đến Báo Dân Việt: tiền lương của giáo viên bị khấu trừ để khắc phục các sai phạm tài chính của Nhà trường.
Chia sẻ
CLB Bắc Ninh chơi lớn, chiêu mộ tiền đạo Brazil cao 1m96, có giá gần 10 tỷ đồng; M.U muốn chiêu mộ thủ môn người Nhật Bản; Juventus mua đứt Conceicao; Chelsea theo đuổi Jorrel Hato; Ronaldo du lịch bằng “biệt thự nổi trên biển”.
Chia sẻ
Trước những khó khăn trong việc vận động người dân xóa nhà tạm, nhà dột nát, xã Chợ Đồn, tỉnh Thái Nguyên (mới)-trước đây là địa bàn huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn cũ, đã triển khai nhiều sáng kiến đột phá, từ việc thành lập tổ công tác "mượn tuổi" làm nhà đến những chuyến xe chở vật liệu và máy móc hỗ trợ, giúp 100% hộ dân thuộc diện đã khởi công, hoàn thành mục tiêu sớm hơn dự kiến.
Chia sẻ
Kế hoạch của Chính phủ yêu cầu đến 30/9, Bộ Xây dựng phải ban hành, hướng dẫn thực hiện chính sách nhà công vụ cho cán bộ, công chức, viên chức phải di chuyển chỗ ở sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.
Chia sẻ
Sau sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, ngành nông nghiệp Đắk Lắk (khi đã sáp nhập, hợp nhất 2 tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên thành công) đã khẩn trương bắt tay vào công việc, bảo đảm hoạt động thông suốt và sẵn sàng cho giai đoạn phát triển mới.
Chia sẻ
Khối đá khổng lồ rơi từ đỉnh núi xuống, cuốn theo nhiều cây rừng và tạo ra những tiếng động lớn. Toàn bộ sự việc đã được người dân ở xã biên giới Sơn Thủy, tỉnh Thanh Hóa ghi lại.
Chia sẻ
Hành vi của phía Ukraine trong quá trình đàm phán với Nga là hậu quả của mong muốn kéo dài sự tồn tại của mình, Nghị sĩ Ukraine Artem Dmitruk phát biểu trên kênh YouTube của mình.
Chia sẻ
UBND xã Bảo Lâm 3, tỉnh Lâm Đồng cho biết do ảnh hưởng bão Wipha (bão số 3) hơn 160 tấn trái sầu riêng trên địa bàn xã bị rụng, thiệt hại ước khoảng gần 5 tỷ đồng.
Chia sẻ
Mưa lớn và nước lũ dâng cao trong đêm 23 và sáng 24/7, đã khiến nhiều khu vực ở Nghệ An bị cô lập. Lực lượng chức năng đã làm việc xuyên đêm để di dời người dân khỏi vùng ngập lụt, đảm bảo an toàn tính mạng và tài sản, đồng thời triển khai khẩn trương công tác cứu hộ trong bối cảnh thời tiết diễn biến phức tạp.
Chia sẻ
Xác định tham gia diễu binh trên biển là nhiệm vụ vinh dự, cán bộ chiến sĩ trên các tàu tên lửa, săn ngầm thuộc Vùng 2 luôn tập trung huấn luyện đội hình, tác nghiệp vận động... bảo đảm thuần thục, chính xác, thống nhất.
Chia sẻ
Chứng thực bản sao, chữ ký cá nhân, hợp đồng, đó là những loại giấy tờ phổ biến Chủ tịch UBND xã có thẩm quyền xác nhận. Luật Tổ chức chính quyền địa phương cũng cho phép Chủ tịch xã được ủy quyền thực hiện chứng thực trong một số trường hợp cụ thể, nhằm tạo thuận lợi cho người dân và hiệu quả quản lý hành chính.
Chia sẻ
Có phải bệnh ung thư là loại bệnh đặc thù của lối sống hiện đại? 100 năm trước, bệnh ung thư có hiếm gặp ở Việt Nam?
Chia sẻ
Đau đầu dữ dội, gáy cứng, sốt cao, bệnh nhân được chẩn đoán viêm màng não, sức khỏe nguy kịch vì còn kèm theo nhiều bệnh nền nguy hiểm.
Chia sẻ
TP.HCM đang đẩy mạnh việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy Hội Nông dân các cấp. Đây là động thái cụ thể hóa chủ trương của Trung ương và Thành ủy nhằm xây dựng hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.
Chia sẻ
Với 1 Huy chương Vàng và 4 Huy chương Bạc, đoàn Việt Nam nằm trong top 10 quốc gia có kết quả cao nhất tại IPhO 2025.
Chia sẻ
Theo Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Phú Thọ, thực hiện xóa nhà tạm, nhà dột nát đến nay tỉnh Phú Thọ (sau sáp nhập 3 tỉnh Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hòa Bình) đã hỗ trợ khởi công xây dựng 10.760 căn. Trong đó, số nhà ở cho hộ nghèo, cận nghèo được xây mới, sửa chữa là 5.762.
Chia sẻ
Đêm 23 rạng sáng 24/7, Đội CSGT An Sương đã tổ chức tuần tra đặc biệt trên tuyến quốc lộ 22 để xử lý các hành vi vi phạm tốc độ.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Lê Thái Dũng 
