Nền kinh tế Nga đã rơi vào suy thoái kỹ thuật sau hai quý có GDP giảm liên tiếp

Chín tháng sau cuộc chiến Nga - Ukraine, nền kinh tế Nga đã bước vào thời kỳ suy thoái, theo số liệu thống kê của chính phủ Nga vừa công bố.

Theo Rosstat, cơ quan thống kê của Nga, trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng 9, GDP của nước này đã giảm 4% trong quý 3 so với cùng kỳ ở một năm trước. Điều này cũng đã xảy ra sau khi GDP quý hai năm nay giảm 4,1% so với cùng kỳ năm ngoái. Bằng chứng này có nghĩa là nền kinh tế Nga đã rơi vào suy thoái kỹ thuật sau hai quý có GDP giảm liên tiếp. Hay nói cách khác, suy thoái kỹ thuật còn được định nghĩa là hai quý liên tiếp có mức tăng trưởng âm. Mặc dù ở Mỹ, suy thoái kỹ thuật còn được tính đến bởi nhiều yếu tố khác, không chỉ là GDP.

Chính phủ Nga còn cho biết, trong quý ba năm 2022, sản lượng kinh tế từ hoạt động bán buôn (-22,6%), cấp nước, vệ sinh môi trường, tổ chức thu gom và xử lý rác thải, hoạt động xử lý ô nhiễm (-10,4%); doanh thu bán lẻ (-9,1%); vận chuyển hàng hóa (‑5,5%), công nghiệp chế tạo (-2,0%), trong khi lĩnh vực xây dựng và nông nghiệp tiếp tục tăng trưởng với mức 6,7% và 6,2% tương ứng.

Việc tăng chi tiêu của Chính phủ Nga và khả năng chuyển hướng xuất khẩu của Nga sang các quốc gia thân thiện đã giúp bù đắp thiệt hại do các lệnh trừng phạt gây ra, với việc xây dựng trong số ít lĩnh vực mở rộng trong quý trước một phần nhờ chương trình thế chấp được trợ cấp của nhà nước.

Những tiên đoán đối với nền kinh tế Nga đã chuyển từ tình trạng gần như sụp đổ ngay sau cuộc chiến tại Ukraine sang một cuộc suy thoái nông hơn, nhưng sẽ kéo dài sau năm 2022. Phía trước là sự suy thoái có thể khiến Nga suy thoái sâu nhất kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu hơn một thập kỷ trước.

Một cuộc thăm dò khác của Bloomberg đã dự đoán GDP của Nga sẽ giảm mạnh hơn trong quý 4 này trước khi suy thoái kinh tế lên đến đỉnh điểm với mức giảm hơn 8% trong ba tháng đầu năm 2023 được dự đoán.

Các nhà kinh tế của Morgan Stanley bao gồm Alina Slyusarchuk cho biết: "Chúng tôi nhận thấy cú sốc từ phía nguồn cung kéo dài và Nga buộc phải chuyển đổi cơ cấu sang nền kinh tế công nghệ thấp dẫn đến suy thoái kéo dài và tăng trưởng tiềm năng thấp hơn". Cuộc khảo sát cho thấy nền kinh tế Nga có thể không đạt được mức tăng trưởng khởi sắc nào cả cho đến quý 3 năm 2023.

"Nền kinh tế Nga sẽ tiếp tục suy giảm trong sáu tháng tới vì hai lý do. Đầu tiên, lĩnh vực hàng hóa năng lượng và sản xuất sẽ tiếp tục bị thu hẹp do các lệnh trừng phạt. Thứ hai, một số công cụ chính mà Nga sử dụng để thúc đẩy nhu cầu trong nước trong suốt năm nay, chẳng hạn như trợ cấp thế chấp bừa bãi, hiện đã cạn kiệt", Alexander Isakov, nhà kinh tế Nga nhận định.

Những hạn chế sắp xảy ra đối với việc vận chuyển dầu mỏ sẽ thử thách khả năng phục hồi của Nga, với việc xuất khẩu khí đốt sang châu Âu đã giảm mạnh trong bối cảnh nguồn cung bị gián đoạn, và nhu cầu của người tiêu dùng đi xuống trước áp lực ngày càng tăng từ việc Tổng thống Vladimir Putin triệu tập quân dự bị chiến đấu ở Ukraine.

Sản lượng dầu và khí đốt của Nga bắt đầu giảm vào tháng 9, tạo ra lực cản đối với sản lượng công nghiệp và dẫn đến sự sụt giảm tồi tệ hơn dự kiến. Triển vọng thậm chí còn trở nên tồi tệ hơn, với nhà sản xuất khí đốt nhà nước Gazprom PJSC tháng trước đã báo cáo trữ lượng xuất khẩu năng lượng hàng ngày của họ hiện đang kéo dài mức thấp nhất so với trong nhiều năm qua.

Liam Perch, nhà phân tích thị trường cao cấp tại Capital Economics, nhận xét: "Dữ liệu hàng tháng mới nhất cho thấy, Nga có rất ít dấu hiệu cho thấy sự phục hồi bền vững đang diễn ra và chúng tôi cho rằng, suy thoái có thể sẽ sâu hơn trong quý 4 năm 2022 hoặc vào quý 1 năm 2023".

Thiệt hại kinh tế Nga tránh được cho đến bây giờ

Đến nay, Nga đã cố gắng tránh được những tác động kinh tế tồi tệ nhất từ cuộc chiến ở Ukraine. Bất chấp các biện pháp trừng phạt của phương Tây và sự tháo chạy của các công ty, giá dầu và khí đốt tăng cao, cũng như các biện pháp kiểm soát vốn do chính phủ áp đặt, đã khiến Nga không thể thanh toán và sau đó là đồng nội tệ rúp Nga tăng giá.

Bức tranh kinh tế Nga có thể xấu đi: Cần nhìn nhận tình hình một cách tỉnh táo, với đôi mắt mở

Tuy nhiên, đã có một sự suy giảm kinh tế rõ rệt kể từ tháng 9, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin huy động quân đội tham chiến. Nghiên cứu từ Ngân hàng Trung ương Nga lưu ý rằng, nền kinh tế quốc gia trở nên tồi tệ hơn rõ rệt trong tháng 9, "với những dấu hiệu ban đầu về sự suy thoái xuất hiện vào cuối tháng", do nguồn cung và cầu đều giảm và lạm phát tăng.

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Nga, Elvira Nabiullina đã cảnh báo các nhà lập pháp vào đầu tuần qua rằng bức tranh kinh tế có thể xấu đi.

"Chúng ta thực sự cần nhìn nhận tình hình một cách tỉnh táo, với đôi mắt mở," bà nói với hạ viện Nga, được gọi là Duma, theo hãng tin Interfax.

Nabiullina còn nói với các quan chức "Hãy sẵn sàng cho bất kỳ tình huống nào". "Vâng, tình hình có thể xấu đi, chúng tôi hiểu điều này", bà nói, đồng thời kêu gọi "tái cấu trúc" nền kinh tế.

*Vladimir Putin không chỉ thua ở Ukraine - ông ấy đã khiến nền kinh tế Nga lùi lại 40 năm

Vitaliy Katsenelson là Giám đốc điều hành của công ty đầu tư IMA. Vitaliy gia nhập IMA vào năm 1997. Ông nhận bằng Cử nhân và Thạc sĩ Tài chính của Đại học Colorado tại Denver.

Trong nhận định mới nhất, ông chia sẻ, các chiến lược tiềm năng của Tổng thống Nga Vladimir Putin rất yếu: Đầu tiên, giành chiến thắng trong cuộc chiến bằng vũ lực - cuộc chiến này không diễn ra tốt lắm.

Thứ hai, hù dọa phương Tây về kinh tế. Cho đến nay điều này đã không hiện thực hiệu quả. Châu Âu đã lấp đầy kho dự trữ khí đốt của mình và thông qua việc tiết kiệm, tự tin rằng họ có thể vượt qua mùa đông mà không cần năng lượng Nga.

"Lá bài cuối cùng mà Putin để lại là mối đe dọa chiến tranh hạt nhân. Từ những gì tôi đã đọc, vũ khí hạt nhân chiến thuật sẽ đạt được rất nhiều từ góc độ quân sự, nhưng chúng có tác động tâm lý đáng kể. Phương Tây đã vạch ra một lằn ranh đỏ, nói với Putin rằng nếu ông ta sử dụng vũ khí hạt nhân, quân đội Nga sẽ phải đối mặt với các thực tế tàn khốc. Bởi quân đội Nga không phải là đối thủ của NATO", Vitaliy Katsenelson nói.

"Đồng thời, việc huy động quân đội mà Putin ban hành có thể gây bất ổn cho chế độ của ông. Khi tôi lớn lên ở Nga, bố mẹ tôi rất sợ hãi việc các anh trai tôi và tôi bước sang tuổi 17 và bị bắt đi lính", Vitaliy Katsenelson chia sẻ thêm.

Vitaliy Katsenelson chỉ có thể tưởng tượng nỗi đau đớn mà các bậc cha mẹ Nga phải trải qua, lo sợ rằng con trai của họ sẽ phải nhập ngũ và không được đào tạo hoặc trang bị thích hợp, sẽ bị gửi ra tiền tuyến trong vòng hai tuần để trở thành bia đỡ đạn cho pháo binh Ukraine.

Với mỗi bậc cha mẹ đau buồn, hệ thống chính trị Nga trở nên kém ổn định hơn một chút. Các cuộc biểu tình quy mô lớn ở Nga có thể xảy ra vào ngày mai hoặc nhiều năm nữa, nhưng khả năng nó xảy ra cao hơn theo cấp số nhân, khi các bậc cha mẹ đang sống trong lo sợ cho tương lai của con cái họ.

Sau cùng, Vitaliy Katsenelson nói do các biện pháp trừng phạt và việc các công ty phương Tây tự nguyện rút khỏi, nước Nga cuối cùng sẽ bị đóng băng trong thời gian, giống như Cuba.

Cuộc chiến này đã đẩy nền kinh tế Nga lùi lại 40 năm

Nhìn bề ngoài, nước Nga ngày nay trông rất khác so với nước Nga của những năm 1980 mà Vitaliy Katsenelson nhớ. Nước Nga này có những siêu thị hiện đại, đẹp đẽ mà Vitaliy Katsenelson ngạc nhiên là vẫn đầy ắp đồ ăn. Tuy nhiên, do các biện pháp trừng phạt và việc các công ty phương Tây tự nguyện rút khỏi Nga, nước Nga cuối cùng sẽ bị đóng băng trong thời gian. Vitaliy Katsenelson đang nghĩ đến Cuba khi nhắc đến điều này. Cuba ngày nay giống như năm 1959 khi Castro lên nắm quyền và phương Tây áp đặt lệnh cấm vận thương mại.

Vâng, người Nga sẽ nhớ McDonald's và Coca Cola, nhưng đó không phải là một mất mát quá lớn. Đau đớn hơn là sự mất mát của công nghệ tiên tiến - chất bán dẫn, phần mềm, sản xuất phức tạp. Nga có rất ít điều này. Ngày nay, bạn không thể chế tạo ô tô hoặc máy giặt mà không có chất bán dẫn. Đây là lý do tại sao, lượng sản xuất ô tô của Nga giảm một nửa kể từ khi chiến sự bắt đầu, và sản xuất máy giặt  đã giảm từ 600.000 chiếc mỗi tháng xuống còn 100.000 chiếc ở Nga.

Cuộc chiến này là một quảng cáo thương mại đáng buồn cho vũ khí mang công nghệ Nga

Thậm chí, các biện pháp trừng phạt đã làm tê liệt khả năng của Nga trong việc sản xuất đủ vũ khí để chiến đấu. Hơn nữa, Nga cần mọi vũ khí có thể có để thay thế những gì đã mất. Nga đã sử dụng xe tăng từ những năm 1970. Cuối cùng, cuộc chiến này là một quảng cáo thương mại đáng buồn cho vũ khí Nga. Ấn Độ từng nhập khẩu một nửa số vũ khí từ Nga. Giờ đây, Mỹ và châu Âu có thể sẽ trở thành nhà cung cấp vũ khí duy nhất cho Ấn Độ - một cơn gió thuận lợi khác cho các nhà thầu quốc phòng. Sau khi chiến tranh kết thúc, Nga sẽ bán vũ khí của mình cho các chế độ như Iran và Triều Tiên, nhưng thị trường vũ khí của Nga đã bị thu hẹp đáng kể kể từ tháng 2/2022.

Không ai miễn nhiễm trước tác động của xung đột Nga-Ukraine

Thiệt hại kinh tế do gián đoạn nguồn cung gây ra bởi sự hợp lưu của các sự kiện xung quanh cuộc chiến của Nga vào Ukraine sẽ nghiêm trọng ở một số quốc gia và ngành công nghiệp, và ít nghiêm trọng hơn ở những quốc gia khác, tất cả sẽ tùy thuộc vào độ sâu và bề rộng của các mối quan hệ kinh tế, chủ yếu là với Nga do quy mô của nước này, và mức độ hội nhập với thị trường hàng hóa và tài chính toàn cầu. Thật khó để tưởng tượng những hoàn cảnh mà bất kỳ quốc gia nào có thể thoát khỏi tác động kinh tế ngắn hạn của cuộc khủng hoảng Ukraine trong thế giới toàn cầu hóa này.

Tác động không chỉ do sự gián đoạn từ cuộc chiến sự gây ra mà còn do các biện pháp trừng phạt kinh tế đa dạng đối với Nga do Mỹ, EU, Anh, Nhật Bản và một số nước khác áp đặt. Ngay cả Thụy Sĩ trung lập cũng đã áp dụng các biện pháp trừng phạt của EU lên Nga.

Cuộc chiến của Nga ở Ukraine là thủ phạm lớn nhất kéo kinh tế toàn cầu vào suy thoái

Người đứng đầu Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cảnh báo, cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine đã có tác động tiêu cực quá mức đối với nền kinh tế toàn cầu trong năm nay - và có khả năng sẽ tiếp tục kéo giảm tốc độ tăng trưởng vào năm 2023.

Kristalina Georgieva nói với Đài CNBC rằng : "Chúng tôi đánh giá cuộc chiến ở Ukraine là yếu tố tiêu cực quan trọng nhất đối với nền kinh tế thế giới trong năm nay, rất có thể cả trong năm tới".

Giám đốc điều hành của IMF nói thêm: "Tất nhiên, bất cứ điều gì tạo ra nhiều lo lắng hơn đều có hại cho triển vọng tăng trưởng". Cuộc chiến Ukraine đã làm gián đoạn nền kinh tế toàn cầu bằng cách đẩy giá lương thực và năng lượng lên cao, dẫn đến lạm phát gia tăng đáng kể. Điều đó đến lượt nó đã ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế bằng cách buộc các ngân hàng trung ương như Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ tăng lãi suất mạnh mẽ, trong nỗ lực chế ngự giá cả tăng vọt.

IMF cho biết vào tháng 10 rằng, chiến tranh ở Ukraine có thể sẽ tiếp tục cản trở nền kinh tế thế giới vào năm tới, dự đoán rằng tăng trưởng toàn cầu sẽ giảm từ 3,2% vào năm 2022 xuống còn 2,7% vào năm 2023.

"Đây là mức tăng trưởng yếu nhất kể từ năm 2001, ngoại trừ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và giai đoạn cấp tính của đại dịch COVID-19", đại diện IMF cho biết.

Huỳnh Dũng- Theo Cbsnews/Businessinsider/ Marketwatch/Finance.yahoo/Sports.yahoo

×