Xã Phong Chương, thuộc thị xã Phong Điền, TP.Huế lâu nay được biết đến là một xã thuần nông, nền kinh tế chủ yếu dựa vào trồng lúa nước và một số cây phụ như sắn, lạc, khoai. Tuy nhiên, diện tích đất canh tác manh mún, năng suất thấp và phụ thuộc nhiều vào thời tiết đã khiến cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn, thu nhập bấp bênh, đời sống thiếu ổn định.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng tác động mạnh mẽ đến đời sống sản xuất, sinh hoạt của người dân, việc tìm kiếm những mô hình sinh kế bền vững, giúp người dân nâng cao thu nhập và ổn định đời sống là một vấn đề cấp bách.

Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn đó, dự án “Thích ứng với biến đổi khí hậu và tạo thu nhập bền vững dựa vào hệ sinh thái” đã được triển khai tại Phong Chương trong giai đoạn 2022–2025, với sự tài trợ của Tổ chức Đoàn kết Quốc tế Phong Điền (SODI - CHLB Đức).

Cây mướp đắng là loại cây phù hợp với đất pha cát, thịt nhẹ; là loại cây dễ trồng, dễ chăm sóc, kháng rầy, chịu được điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Mướp đắng trái vụ thường bắt đầu từ tháng 6 và đến tháng 9 thì kết thúc mùa vụ, từ khi trồng đến khi thu hoạch là 45 ngày. Mướp đắng trồng không tốn nhiều kinh phí, giàn mướp đắng được người dân tận dụng từ các nhánh cây như tràm, tre… để cắm “choái”.

Mô hình mướp đắng trái vụ – cú hích nâng cao thu nhập

Một trong những điểm sáng nổi bật của dự án chính là mô hình trồng mướp đắng trái vụ. Mướp đắng vốn là loại cây phù hợp với vùng đất cát của Phong Chương, nhưng trước đây người dân chủ yếu trồng chính vụ nên giá bán thấp, hiệu quả kinh tế không cao.

Mô hình trồng mướp đắng trái vụ được triển khai kể từ năm 2022, với diện tích mỗi năm 2.500 m2 (500 m2/hộ) nhằm giúp các hộ dân tăng thêm thu nhập, tận dụng tối đa đất canh tác trong mùa thấp điểm và đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường.

Thời gian đầu khi bà con làm quen với mô hình trái vụ, phải áp dụng những kỹ thuật mới về giống, chăm sóc, bón phân, tưới tiêu. Do chưa quen và thiếu kinh nghiệm, năng suất chỉ đạt 730 kg/2.500 m2, tương đương khoảng 146 kg/hộ. Mặc dù kết quả chưa cao, nhưng đây là bước thử nghiệm quan trọng, giúp người dân hiểu rõ quy trình và những yêu cầu kỹ thuật cơ bản.

Tuy nhiên, đến năm 2023, sau khi được dự án tổ chức tập huấn, hướng dẫn thực hành tại vườn, bà con đã cải thiện rõ rệt kỹ năng canh tác. Năm này, năng suất tăng lên 1.300 kg/2.500 m2, tương đương 260 kg/hộ, gần 1,8 lần so với năm trước. Không chỉ sản lượng tăng, chất lượng sản phẩm cũng cải thiện nhờ kiểm soát tốt sâu bệnh, bón phân hợp lý và chăm sóc đúng quy trình.

Đến năm thứ ba, khi mô hình đã đi vào ổn định, năng suất đạt từ 1.500–1.750 kg/2.500 m2, tương đương 300–350 kg/hộ. Quan trọng hơn, sản phẩm trái vụ đã tìm được chỗ đứng trên thị trường, được các thương lái và siêu thị đánh giá cao nhờ chất lượng đồng đều, mẫu mã đẹp, thời gian cung ứng đúng nhu cầu mùa vụ. Giá bán cũng dần ổn định, giúp bà con có thu nhập tốt và yên tâm mở rộng diện tích trong những năm tới.

Lão nông Trần Đăng A (Phong Chương) chuyển đất lúa kém hiệu quả sang trồng mướp đắng, cho thu nhập bình quân 4-6 triệu đồng/sào/vụ. "Mướp đắng dễ trồng, chịu hạn, chỉ hợp với thuốc sinh học; cả quả, rễ, thân đều được tận dụng, từ khi chuyển qua trồng mô hình này thì kinh tế gia đình được cải thiện hơn", ông Đình cho hay.

Sau ba năm, tổng diện tích trồng mướp đắng trái vụ ở Phong Chương đã mở rộng lên 7.500 m2, đánh dấu một hành trình không ngừng nỗ lực và cải tiến.

Hướng tới một Phong Chương xanh, bền vững và thịnh vượng

Có thể nói, dự án đã tạo ra một luồng sinh khí mới cho Phong Chương. Từ những hộ nông dân vốn chỉ quen canh tác lúa nước với thu nhập thấp, nay họ đã tiếp cận được mô hình trồng trọt hiệu quả hơn, biết khai thác quỹ đất nhàn rỗi, đồng thời đóng góp vào công cuộc bảo vệ môi trường.

Ông Huỳnh Tiến Đạt, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị TP Huế, Giám đốc Dự án “Thích ứng với biến đổi khí hậu và tạo thu nhập bền vững dựa vào hệ sinh thái” đã được triển khai tại Phong Chương trong giai đoạn 2022–2025 cho hay: “Thông qua dự án, nhận thức của người dân và học sinh về bảo vệ môi trường, phân loại rác thải, và ứng phó với biến đổi khí hậu đã được nâng cao rõ rệt. Đồng thời, năng lực sản xuất nông nghiệp thích ứng biến đổi khí hậu cũng được cải thiện đáng kể, giúp tăng năng suất, tối ưu hóa sử dụng đất đai và phát triển sản xuất bền vững.”

Sự thành công của mô hình mướp đắng trái vụ không chỉ giúp người dân cải thiện thu nhập, mà còn là bước đệm quan trọng để địa phương nhân rộng các mô hình sinh kế thích ứng biến đổi khí hậu khác trong tương lai, hướng tới một Phong Chương xanh, bền vững và thịnh vượng.

×