Từ ruộng lúa kém hiệu quả đến đầm sen bạc tỷ: Hành trình đổi đời của nông dân ngoại thành Hà Nội

Những đầm trũng hồi sinh từ hoa sen

Chỉ cách trung tâm Hà Nội chưa đầy 30km, xã Dân Hoà (Hà Nội) từng là vùng chuyên trồng lúa nhưng sản lượng thấp, giá bán bấp bênh. Trong những năm qua, nhiều diện tích ruộng bỏ không hoặc để hoang hóa. Thế nhưng vài năm trở lại đây, một luồng sinh khí mới đã thổi vào vùng đất này khi những hộ đầu tiên mạnh dạn chuyển đổi sang trồng sen chuyên canh.

Tiêu biểu là hộ anh Trần Đình Lập, người tiên phong chuyển gần 3ha ruộng lúa sang trồng sen. Từ thành công ban đầu, anh mở rộng quy mô lên hơn 10ha, với đa dạng giống sen như sen trắng, sen hồng, sen vàng Nhật.

Cây sen tỏ ra cực kỳ phù hợp với điều kiện đất trũng, chi phí đầu tư ban đầu thấp, ít sâu bệnh, không phải tưới tiêu cầu kỳ, nhưng hiệu quả kinh tế thì vượt trội. Chỉ tính riêng tiền bán hoa tươi đã cho thu nhập 300 đến 400 triệu đồng/vụ. Nếu tính cả củ, hạt và dịch vụ chụp ảnh, trải nghiệm mùa sen, mỗi vụ sen có thể đem lại cho gia đình anh Lập từ 500 đến 700 triệu đồng.

Một trường hợp khác là hộ anh Nguyễn Văn Hưng, cũng tại xã Dân Hoà, người sở hữu gần 10ha sen chuyên canh. Nhờ tích hợp trồng sen, nuôi cá rô phi và phục vụ khách du lịch, mô hình của anh cho thu nhập khoảng nửa tỷ đồng/vụ, cao gấp 4–5 lần so với trồng lúa.

Không chỉ có xã Dân Hoà, tại xã Chuyên Mỹ, mô hình trồng sen cũng được nông dân tích cực nhân rộng. Các mô hình thí điểm chuyển đổi từ lúa sang sen đã được ngành nông nghiệp Hà Nội hỗ trợ triển khai. Kết quả bước đầu ghi nhận thu nhập 80–100 triệu đồng/ha trong vụ đầu tiên. Những hộ trồng sen ở đây đang hướng tới chế biến sâu và xây dựng thương hiệu sản phẩm OCOP, như trà sen ướp bông, hạt sen sấy, tơ sen thủ công...

Không dừng lại ở trồng sen, nhiều hộ dân còn kết hợp nuôi cá dưới đầm sen để tận dụng tối đa mặt nước và hệ sinh thái tự nhiên. Mô hình “sen – cá” không chỉ giúp tăng thêm thu nhập, mà còn giảm thiểu rủi ro thiên tai, biến đổi khí hậu.

Tại xã Mỹ Đức, ông Nguyễn Văn Đạo là một trong những người đầu tiên áp dụng mô hình nuôi cá rô phi dưới đầm sen. Theo ông Đạo, cá nuôi dưới sen ăn rong tảo, hầu như không phải cho ăn công nghiệp, nên cá sạch, lớn nhanh, bán được giá. Một năm ông nuôi hai lứa cá, mỗi lứa thu được vài tấn, thu thêm vài chục triệu đồng.

Tương tự ở xã Phú Xuyên (Hà Nội), người dân cũng bắt đầu thả các loại cá nước ngọt như cá chép, cá trắm cỏ, cá nheo… dưới đầm sen. Môi trường nước mát mẻ, có bóng râm từ lá sen và ít chịu tác động từ thời tiết cực đoan đã tạo điều kiện thuận lợi cho thủy sản phát triển.

Hướng đi bền vững: OCOP, du lịch và liên kết chuỗi giá trị

Điểm đặc biệt trong mô hình trồng sen kết hợp nuôi cá tại ngoại thành Hà Nội là sự gắn kết với thị trường và thương hiệu. Nhiều hộ dân không chỉ bán hoa tươi mà còn chế biến hạt sen sấy khô, trà sen, rượu sen… Tại xã Mỹ Đức, nghề làm tơ sen thủ công được đánh giá cao, với sản phẩm tơ sen có thể đạt chuẩn OCOP 5 sao, bán với giá hàng triệu đồng/sản phẩm.

Ngoài ra, sen còn mang giá trị văn hóa, du lịch đặc sắc. Vào mùa sen từ tháng 5 đến tháng 8, các đầm sen tại Thanh Oai, Mỹ Đức trở thành điểm đến của hàng nghìn lượt du khách đến chụp ảnh, thưởng trà, trải nghiệm cấy sen, hái hạt, học làm bánh từ củ sen. Nhiều chủ hộ đã đầu tư chòi nghỉ, cầu tre, dịch vụ trà đạo tại vườn – vừa làm đẹp cảnh quan, vừa tăng giá trị dịch vụ.

Không thể không kể đến vai trò của hợp tác xã và sự hỗ trợ của địa phương trong việc tập huấn kỹ thuật, cấp giống, tìm đầu ra và xúc tiến thương mại cho sản phẩm từ sen. Việc tham gia HTX giúp các hộ dân tiếp cận thị trường ổn định, từng bước xây dựng vùng sản xuất chuyên canh và gắn kết với chuỗi giá trị nông sản bền vững.

Mô hình chuyển đổi từ trồng lúa sang trồng sen kết hợp nuôi cá tại các xã Thanh Oai, Mỹ Đức, Ứng Hòa không chỉ giúp người dân thoát nghèo, mà còn mở ra hướng đi bền vững cho nông nghiệp ngoại thành Hà Nội. Không chỉ làm giàu cho bản thân mình, trồng sen còn mang lại công ăn việc làm cho nhiều lao động trên địa bàn với mức thu nhập khá, góp phần cải thiện đời sống người nông dân.

Từ những ruộng lúa bạc màu, những người nông dân dũng cảm đã tạo nên những đầm sen trù phú, thơm ngát và sinh lời bạc triệu. Câu chuyện của họ là lời khẳng định rằng, chỉ cần mạnh dạn thay đổi tư duy, biết tận dụng lợi thế địa phương, thì nông nghiệp vẫn là con đường làm giàu cho gia đình, quê hương.

×