Không được để người bệnh bị từ chối cấp cứu chỉ vì không có tiền đóng viện phí

Mới đây, vụ việc "nộp đủ tiền mới cấp cứu" ở Bệnh viện đa khoa tỉnh Nam Định thu hút sự quan tâm của dư luận. Một câu nói của nhân viên y tế tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nam Định đã dấy lên lo ngại về việc cấp cứu bị ràng buộc bởi việc đóng tiền. Liệu đó có phải là thực tế đang diễn ra ở các bệnh viện hiện nay?

Về vấn đề này, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho biết, trong nhiều năm làm quản lý tại các bệnh viện tuyến trung ương và địa phương, ông luôn tâm niệm, không được để người bệnh bị từ chối cấp cứu chỉ vì không có tiền. Khi tham gia Ban giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, ban lãnh đạo đã thống nhất chủ trương: bệnh nhân không có tiền vẫn phải được cứu sống.

Theo PGS Hiếu, tỉ lệ bệnh nhân không trả viện phí thực tế không cao, bởi phần lớn người bệnh và gia đình đều biết ơn đội ngũ y bác sĩ đã cứu chữa họ. Với cá nhân ông, việc để người bệnh vào thẳng phòng khám mà chưa phải đóng tiền trước là điều nên làm. Sau khi có chỉ định cận lâm sàng, họ sẽ đóng viện phí một lần tại quầy. Dù từng có ý kiến e ngại bệnh nhân “khám xong bỏ về”, ông cho rằng, nếu bệnh nhân không hài lòng thì quyền dừng khám cũng là điều có thể hiểu được. Trên thực tế, tình huống này rất hiếm xảy ra tại Bệnh viện Đại học Y Hà Nội.

"Tuy nhiên, khi về làm Giám đốc kiêm nhiệm tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bình Dương, tôi cảm nhận được rõ hơn áp lực từ tuyến y tế địa phương. Lãnh đạo tỉnh giao nhiệm vụ: không để bệnh nhân nghèo bị bỏ rơi trong tình huống cấp cứu. Chúng tôi thực hiện nghiêm túc. Nhưng quả thực, với nguồn thu chủ yếu từ bảo hiểm y tế (BHYT), đây là gánh nặng không nhỏ bởi nhiều người nghèo không có thẻ BHYT và không có người thân", PGS Hiếu chia sẻ.

PGS Hiếu cho biết, chỉ trong 4 tháng đầu năm, bệnh viện đã tiếp nhận 55 trường hợp không có thân nhân, trong đó có 9 người nước ngoài và 10 trẻ sơ sinh bị bỏ rơi. Có 11 ca được chữa khỏi hoàn toàn và xuất viện mà không đóng một đồng viện phí nào. Ngoài ra, còn rất nhiều trường hợp có thân nhân nhưng không có khả năng chi trả, buộc các phòng ban và nhà hảo tâm cùng chung tay hỗ trợ.

Tình trạng bệnh nhân “trốn viện” vẫn diễn ra thường xuyên. Tuy nhiên, không có nhân viên nào từng phải bỏ tiền túi bù vào khoản thất thu đó. Nếu có sai sót là do thái độ thiếu phù hợp, không tuân thủ quy trình hoặc thiếu trách nhiệm, thì sẽ bị xử lý từ nhắc nhở, trừ thu nhập, chuyển công tác đến mức cao nhất là buộc thôi việc.

"Câu chuyện viện phí không chỉ là con số, mà còn là câu chuyện về đạo đức và phẩm giá ngành y. Bệnh viện công vẫn đang là điểm tựa cho những người nghèo, người yếu thế. Nhưng trong bối cảnh quá tải, thủ tục rườm rà, cùng áp lực cơ chế tự chủ tài chính, không ít tình huống cấp cứu bị trì hoãn hoặc hiểu lầm là 'chưa có tiền thì không cứu'. Điều này đáng lo hơn cả là dẫn đến chẩn đoán và điều trị sai lệch", PGS Hiếu nói.

Vì thế, điều đáng quan tâm Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội cho rằng, không phải chỉ là miễn phí hay không, mà là làm sao để nâng cao chất lượng và hiệu quả của khoa cấp cứu - nơi ranh giới giữa sự sống và cái chết chỉ tính bằng giây. Cần xây dựng quy trình cấp cứu phù hợp với nguồn lực từng tuyến, từng bệnh viện. Một bệnh viện huyện không có máy chụp CT thì không thể áp cùng một quy trình với bệnh viện tuyến tỉnh hay trung ương.

Bên cạnh đó, Nhà nước cần có cơ chế “bù lỗ” cho các khoa cấp cứu - hồi sức. Không thể yêu cầu khoa này tự chủ tài chính như các khoa khác. Nếu có thất thu, ngân sách địa phương hoặc bệnh viện cần chi trả sau khi được kiểm toán định kỳ.

"Cuối cùng, để phòng cấp cứu thực sự là nơi bình yên, cần nghiêm trị những hành vi bạo hành nhân viên y tế. Đồng nghiệp của tôi đã nhiều lần bị tấn công cả thể xác lẫn tinh thần ngay khi đang giành giật sự sống cho người nhà của họ. Chúng tôi không cần sự thương hại. Điều ngành y cần là sự tôn trọng, minh bạch và chuyên nghiệp. Và với những kẻ vô lương tri, chúng tôi sẵn sàng đoàn kết để đòi lại công bằng", PGS Nguyễn Lân Hiếu chia sẻ thêm.

Viện phí: Những trăn trở và góc nhìn "người trong cuộc"

Trao đổi với PV Dân Việt, bác sĩ Nguyễn Thanh Sang, bác sĩ Nhi khoa cho biết, trong vụ việc vừa xảy ra anh không đứng về phía ai trong sự việc, vì có thể đây là lỗi trong giao tiếp giữa nhân viên y tế và người nhà bệnh nhân, hoặc là sự truyền đạt chưa phù hợp khiến cảm xúc bị đẩy lên cao trào. Theo bác sĩ, chúng ta nên chờ kết luận điều tra chính thức, nhưng dù thế nào thì câu chuyện cũng để lại hệ lụy lâu dài.

“Điều khiến tôi buồn nhất là phản ứng dữ dội từ cộng đồng. Khi ba bác sĩ và hai điều dưỡng bị đình chỉ để xác minh, làm rõ. Đó là một tổn thương tinh thần rất lớn đối với đồng nghiệp của tôi, và nó có thể ám ảnh họ suốt đời. Đồng thời, gia đình bệnh nhi cũng sẽ mang theo một vết xước trong cảm nhận về những người làm nghề y”, bác sĩ Sang trải lòng.

Bác sĩ Sang cho biết, là một người làm nghề, anh chỉ mong mỗi ngày được đến bệnh viện, khám bệnh, làm đúng chuyên môn rồi trở về sống cuộc sống bình thường. Nhưng thực tế, bác sĩ đang phải làm nhiều việc ngoài chuyên môn những điều họ không được đào tạo và điều đó tạo nên "áp lực vô hình".

Anh cũng bày tỏ hy vọng rằng, từ vụ việc này, sẽ có những thay đổi trong chính sách, để đội ngũ y tế có thể tập trung vào công việc chuyên môn cao nhất, không còn phải lo lắng về những tình huống như bệnh nhân trốn viện, bạo hành y bác sĩ, hay quy trình hành chính máy móc.

Đồng quan điểm, TS.BS Đoàn Dư Mạnh, Thành viên Hội Bệnh Mạch máu Việt Nam cho rằng, vụ việc đang bị đẩy đi quá xa và chia sẻ ba khía cạnh cần được nhìn nhận một cách tỉnh táo:

Thứ nhất, đoạn clip được lan truyền trên mạng chỉ kéo dài vài giây, không phản ánh đầy đủ toàn cảnh sự việc.

Thứ hai, dư luận đang tập trung quá trong việc chỉ trích nhân viên y tế, trong khi người gây tai nạn gần như đã bị lãng quên.

Thứ ba, quy trình tại nhiều bệnh viện hiện nay đang bất hợp lý. Việc nhắc người nhà đóng tiền là nhiệm vụ của kế toán hoặc hành chính, nhưng bác sĩ hiện nay đang đôi khi làm thay việc này.

Bác sĩ Mạnh nhấn mạnh: “Tôi không bênh vực những phát ngôn thiếu chuẩn mực vì chính điều đó là mồi lửa gây bức xúc. Nếu nhân viên y tế sai, kể cả về cách ứng xử, họ phải chịu trách nhiệm. Tuy nhiên, dư luận cũng cần tỉnh táo, không nên đẩy người trong cuộc vào đường cùng bằng những lời kêu gọi công khai danh tính, sa thải… như trên mạng xã hội”.

Bác sĩ Mạnh cho biết thêm, thực tế bệnh nhi vẫn được chụp chiếu trước khi chuyển viện, và gia đình bệnh nhi cũng không có phản ứng gì tại thời điểm đó. Điều quan trọng là tạo điều kiện để người làm sai nhận lỗi, sửa sai và tiếp tục công việc, thay vì dập tắt sự nghiệp của họ.

So sánh với hệ thống y tế tại Pháp nơi bác sĩ Mạnh từng học tập, anh chia sẻ rằng bác sĩ cấp cứu là người có thu nhập cao nhất ngành y, và các khoa cấp cứu thường do những giáo sư giàu kinh nghiệm đảm nhận.

Trái lại, ở Việt Nam, đây thường là nơi các bác sĩ trẻ mới ra trường được phân công đến để "rèn luyện", với mức lương và phụ cấp thấp do không làm dịch vụ.

“Ngành y cần thay đổi cách đối xử với bác sĩ cấp cứu, những người đang gánh vác phần việc nặng nề nhất trong hệ thống y tế”, bác sĩ Mạnh nêu quan điểm cá nhân.

Theo một lãnh đạo Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), mỗi năm nước ta có gần 200 triệu lượt khám chữa bệnh bảo hiểm y tế. Trong đó, số trường hợp trốn, không đóng viện phí cực kỳ hiếm. Nếu tình huống này xảy ra, không có chuyện nhân viên y tế phải chia nhau đóng khoản này để bù vào.

Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 cũng quy định 21 hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động khám, chữa bệnh. Trong đó, có hành vi từ chối hoặc cố ý chậm cấp cứu người bệnh. Với trường hợp khám, chữa bệnh cho người không có thân nhân, cơ sở y tế có trách nhiệm kiểm kê, lập biên bản và lưu giữ tài sản của người bệnh.

Trong thời gian 48 giờ kể từ khi tiếp nhận người bệnh mà vẫn không thể xác định được thân nhân, cơ sở có trách nhiệm thông báo với UBND xã để báo tìm thân nhân của người bệnh trên các phương tiện thông tin đại chúng.

Đồng thời, lập hồ sơ đề nghị tiếp nhận đối tượng bảo trợ xã hội có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vào cơ sở trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật về bảo trợ xã hội đối với trẻ em dưới 6 tháng tuổi bị bỏ rơi tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Trường hợp người bệnh đã được điều trị ổn định mà vẫn không thể xác định được thân nhân và thuộc trường hợp bị mất năng lực hành vi dân sự, có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, hạn chế năng lực hành vi dân sự, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh có trách nhiệm lập hồ sơ đề nghị tiếp nhận đối tượng bảo trợ xã hội có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn vào cơ sở trợ giúp xã hội theo quy định của pháp luật về bảo trợ xã hội.

Chính phủ quy định việc chi trả chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc, khám bệnh, chữa bệnh cho các đối tượng quy định tại điều này.

×