Mục tiêu đã rõ, các chính sách, quyết tâm đã được cụ thể bằng chính sách, pháp luật của Đảng, của Chính phủ đã được cụ thể hoá mạnh mẽ bằng các Nghị quyết của Đảng, của Chính phủ. Tuy nhiên, để hiện thực hoá mục tiêu quốc gia bán dẫn, với Việt Nam, còn nhiều thách thức rất lớn.

Bốn thách thức lớn cho mục tiêu phát triển ngành bán dẫn Việt Nam

Theo giới chuyên gia, bốn thách thức Việt Nam gặp phải trong quá trình phát triển ngành bán dẫn là: Thứ nhất cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hành lang chính sách để phát triển vượt trội, cạnh tranh nguồn lực bên trong, bên ngoài. Thứ hai, yếu tố nhân lực là sống còn đối với ngành bán dẫn; thứ 3, khả năng thu hút, kết nối các doanh nghiệp trong nước và ngoài nước để phát triển ngành bán dẫn và cuối cùng là Việt Nam sẽ chọn lựa khâu nào, sản phẩm nào trong lĩnh vực bán dẫn để đi vào phát triển, tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của ngành bán dẫn.

PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, chuyên gia Kinh tế nhìn nhận: Thách thức phát triển ngành bán dẫn của Việt Nam lớn lắm, chúng ta vừa phải xây dựng và thực hiện chiến lược thay đổi, quyết tâm làm nhanh, mạnh, nhưng vừa phải tìm các đột phá cơ chế.

“Hiện nay, các nước như Indonesia, Malaysia cũng đang đầu tư nhiều tiền của phát triển bán dẫn. So về tài lực, chúng ta đang kém họ, chúng ta chỉ có lợi thế duy nhất là đang hấp dẫn các nhà đầu tư và có được sự đầu tư của một số ông lớn. Tuy nhiên, chưa phải vốn đầu tư cố định và cũng chưa phải là những khoản đầu tư lớn. Tất cả mới dừng ở kiểm thử, đóng gói, chưa phải đi sâu vào lĩnh vực R&D hoặc đầu tư mạo hiểm”, ông Thiên nêu.

Thực tế, thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Chính phủ cũng có chủ trương của Đảng, cùng chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, tầm nhìn 2050, mục tiêu đưa Việt Nam trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, tạo động lực đột phá cho kinh tế - xã hội và khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ công nghệ thế giới. Đặc biệt, mới đây, Chính phủ đã có chủ trương đầu tư mạo hiểm vào khoa học công nghệ. Đó là những đường hướng chính sách đúng, trúng thể hiện quyết tâm chính trị của Đảng, Nhà nước ta trong phát triển đất nước kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) Nguyễn Chí Dũng trong hơn năm qua, với tư cách là cơ quan được Chính phủ giao, Bộ KH&ĐT đã chủ động tiếp xúc, làm việc với nhiều tập đoàn công nghệ hàng đầu như Qualcomm, Google, Meta, LAM Research, Qorvo, AlChip... và đã có kế hoạch cụ thể chuyển dịch chuỗi cung ứng sang Việt Nam, phát triển các trung tâm nghiên cứu, mở rộng đầu tư, kinh doanh, sản xuất tại Việt Nam.

Ông Dũng thông tin, hiện Việt Nam hiện có 174 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn với tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỉ USD. Mới đây nhất, thỏa thuận hợp tác giữa Chính phủ Việt Nam và Tập đoàn NVIDIA cũng đã được ký kết cuối năm 2024 nhằm hợp tác thành lập Trung tâm nghiên cứu và phát triển và Trung tâm dữ liệu AI tại Việt Nam.

Đây là là "cú hích" quan trọng giúp Việt Nam có được bước nhảy vọt về công nghệ trong thời gian tới, có hiệu ứng lan tỏa lớn, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư công nghệ cao khác trên thế giới, đặc biệt trong lĩnh vực AI, bán dẫn, đầu tư vào Việt Nam.

Theo tư lệnh ngành KH&ĐT, để đổi mới các động lực tăng trưởng, Việt Nam cần chủ động nắm bắt, tận dụng hiệu quả các cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, từ quá trình chuyển đổi chưa từng có của kinh tế thế giới và hội nhập quốc tế để đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cơ cấu lại nền kinh tế, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Trong đánh giá về Việt Nam ở lĩnh vực thu hút đầu tư ngành bán dẫn, các trang uy tín quốc tế như Bloomberg, Nikkei, CNBC đều đánh giá cao triển vọng của Việt Nam.

Theo đó, họ nhận định Việt Nam đã đi được bước đệm, tạo tiền đề thu hút hàng tỷ USD đầu tư từ các tập đoàn lớn trong ngành công nghiệp bán dẫn.

Đơn cử, hãng Foxconn, nhà sản xuất điện tử theo hợp đồng lớn nhất thế giới, đã đầu tư 383 triệu USD vào một nhà máy sản xuất bảng mạch in tại Bắc Ninh. Doanh nghiệp điện tử hàng đầu thế giới này dự kiến sản xuất 2,79 triệu sản phẩm mỗi năm, củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Intel đã đầu tư hơn 1,5 tỷ USD vào nhà máy tại TPHCM dù không đạt kỳ vọng như cam kết hai bên, song sự tăng vốn của Intel vào Việt Nam giúp thúc đẩy lĩnh vực bán dẫn phát triển tốt hơn thời gian tới.

Ngoài Nvidia, hãng chip trị giá 2.000 tỷ USD, lớn nhất thế giới đặt hai trung tâm nghiên cứu AI tại Việt Nam, nhiều hãng công nghệ lớn của Hàn Quốc, của Đài Loan (Trung Quốc) cũng đặt các phòng nghiên cứu, văn phòng tại Việt Nam cung cấp dịch vụ thiết kế chip AI…. Tờ Nikkei (Nhật Bản) nhận định, với sự chuyển đổi và quyết tâm nhanh chóng đi vào ngành bán dẫn, có thể Việt Nam sẽ trở thành thỏi nam châm thu hút các công ty bán dẫn toàn cầu thời gian tới. Năng lực của Việt Nam vẫn là chi phí thấp, độ mở cao và cam kết của Chính quyền vững chắc.

Phát triển ngành bán dẫn: "Cuộc chạy đua Marathon không ngừng nghỉ"

Thực tế, giới chuyên gia nhận định, dù Việt Nam có lợi thế song vẫn còn nhiều thách thức, đặt biệt là nhân lực cho ngành bán dẫn và chia sẻ công nghệ. Theo mục tiêu chiến lược Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn năm 2050, giai đoạn một đặt ra mục tiêu đào tạo 50.000 kỹ sư, giai đoạn 2 có thể lên đến 100.000 kỹ sư, nhân lực chất lượng cao cho ngành này.

Đài Loan hiện là quê hương của ngành bán dẫn thế giới, lợi thế tuyệt đối trong cạnh tranh toàn cầu của hòn đảo này là nhân sự và bí mật công nghệ. Với hệ sinh thái bán dẫn lớn, nước này chiếm từ 50-60% thị phần các hạng mục trong chuỗi giá trị ngành chip bán dẫn. Thậm chí, số lượng chip từ Đài Loan cung ứng cho các hãng lớn trên thế giới có thể chiếm 80-90% toàn cầu.

Theo ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp CNTT và Truyền thông (Bộ TT&TT) Việt Nam cũng cần làm chủ công nghệ để giảm sự phụ thuộc vào bên ngoài và tăng cường năng lực sản xuất trong nước. Trước mắt, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng và vận hành một nhà máy sản xuất chip quy mô nhỏ, nhưng công nghệ cao từ giờ đến năm 2030.

"Một quốc gia không có nhà máy bán dẫn, sẽ không được coi là một quốc gia bán dẫn", ông Lịch nói.

Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, nhân lực, công nghệ là yếu tố sống còn. Tôi rất mừng khi Nhà nước nhấn mạnh chủ trương phát triển nhân lực và đầu tư mạo hiểm vào công nghệ cao, coi đó là khoản đầu tư mang lợi ích quốc gia. Chúng ta phải xác định có được nhân lực, có được công nghệ, chúng ta mới định hình được tương lai ngành công nghệ bán dẫn. Do cạnh tranh quốc gia, không quốc gia nào có thể chuyển giao toàn bộ công nghệ bán dẫn cho Việt Nam cả, tốt lắm họ chỉ cho một phần, 2 phần. Mà nếu 1-2 phần mà ta không có nhân lực, thì cũng không thể làm được.

Bài học vẫn là đầu tư nhiều, gạn đục khơi trong số lượng kỹ sư bán dẫn, kỹ thuật cao bán dẫn để chuẩn bị 10 năm 20 năm nữa chúng ta kết nối cùng sẻ chia kinh nghiệm, hoặc chủ động đi vào phát triển ngành bán dân.

“Không có con đường thành công nào trải toàn hoa hồng cả. Thành công trên vạch đích, chúng ta phải trả giá bằng giọt mồ hôi, nước mắt, máu và chi phí cơ hội. Nhưng đã làm là phải quyết tâm, làm bằng được, làm để thay đổi số phận quốc gia, dân tộc mình”, bà Lan chia sẻ.

Thực tế, thương chiến giữa Mỹ - Trung Quốc năm 2020 nổ ra khiến một số nước hưởng lợi, trong đó ở ASEAN, Malaysia đã tận dụng để thu hút một số doanh nghiệp, vốn đầu tư vào ngành bán dẫn. Penang, bang nằm ở vịnh Thái Lan của Malaysia đã sớm xây dựng trung tâm thương mại, công nghệ của Malaysia, thu hút nhiều tập đoàn lớn từ nước ngoài. Lịch sử cho thấy nơi đây đã chuẩn bị phát triển ngành bán dẫn trong vòng 50 năm, với những bước đi đột phá về hạ tầng, cam kết vững chắc từ Chính phủ cho đầu tư ngành bán dẫn tốn kém nhưng nhiều lợi thế.

Thực tế, phát triển công nghiệp bán dẫn là xu hướng chung của thế giới trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và tiếp tục là xu thế tất yếu trong tương lai; là nhu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu; cần tiếp tục triển khai toàn diện, bao gồm đầu tư mạnh mẽ vào phát triển nguồn nhân lực; tiếp tục đột phá về thể chế và đầu tư nâng cấp, hoàn thiện cơ sở hạ tầng; hợp tác quốc tế với các quốc gia, nền kinh tế, tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới.

Việt Nam có những lợi thế chiến lược về phát triển công nghiệp bán dẫn như trữ lượng đất hiếm đứng trong nhóm đầu thế giới, vị trí địa lý thuận lợi ở trung tâm khu vực sản xuất chính của ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu, nguồn nhân lực dồi dào và nhiều tiềm năng.

Theo GS Nguyễn Mại, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Bán dẫn là ngành đầu tư tốn kém tiền của, thậm chí khó có thể có giá trị gia tăng cao nếu chọn lựa những mảng miếng mà không có lợi thế cạnh tranh. Bán dẫn không phải là lĩnh vực xa xôi, nó hiển hiện trước mắt từ công nghệ, kỹ thuật, AI, IoT…. Việt Nam cần tập trung phát triển một số ngành công nghiệp mũi nhọn như công nghiệp điện tử; công nghiệp công nghệ số; sản xuất thiết bị tích hợp vận hành tự động, điều khiển từ xa; công nghiệp ô tô; công nghiệp đường sắt… theo tự động hoá, thông minh hoá để từng bước xây dựng cơ sở, ứng dụng cho các sản phẩm AI nhằm đi vào chuỗi giá trị lớn hơn.

×