Mù chữ, rào cản lớn trên con đường phát triển

Ở vùng sâu vùng xa, tình trạng mù chữ và tái mù chữ nhất là ở những người lớn tuổi, vẫn là một rào cản lớn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của cộng đồng. Người mù chữ khó tiếp cận thông tin, kiến thức khoa học kỹ thuật mới, hạn chế trong việc giao tiếp, hòa nhập xã hội, dẫn đến những thiệt thòi trong lao động sản xuất, kinh doanh và tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản.

Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, dù đã có những bước tiến đáng kể, việc duy trì kết quả biết chữ, hạn chế tình trạng tái mù chữ vẫn là một thách thức. Trong 8 năm qua, hơn 300.000 người đã được xóa mù chữ, trong đó có hơn 86,2% học viên theo học lớp mức độ 1 là người DTTS. Điều này cho thấy sự nỗ lực không ngừng của ngành giáo dục và các cấp, ngành, địa phương.

Biết chữ là điều kiện cần và là “cánh cửa” đầu tiên để bước vào lộ trình học tập suốt đời đối với mỗi người. Đối với đồng bào DTTS vùng cao, biết chữ không chỉ giúp họ đọc thông, viết thạo mà còn mở ra cơ hội tiếp thu kiến thức mới, kỹ năng sống, từ đó thay đổi tư duy, cách làm ăn, cải thiện thu nhập.

Các lớp học xóa mù chữ, dù được tổ chức linh hoạt về thời gian và địa điểm, thường vào buổi tối hoặc những ngày nông nhàn, đã thực sự mang lại hiệu quả thiết thực.

Tại Gia Lai, hàng trăm lớp xóa mù chữ được mở cho bà con, với sự hỗ trợ tích cực từ lực lượng Biên phòng. Những học viên như bà Siu H'Phem (54 tuổi) ở Ia Dom hay chị Rơ Mah H'Với (26 tuổi) dù nhà cách trường gần 10km vẫn địu con đến lớp mỗi tối, với mong muốn biết chữ để tiện việc mua bán, làm giấy tờ và dạy con cái.

Hay ở Quảng Ninh, tại xã vùng cao Đồng Lâm, nơi dân tộc Dao chiếm 98,2%, các lớp xóa mù chữ đã giúp nhiều học viên lớn tuổi vượt qua mặc cảm để đến lớp, từ đó có thể tự tin đọc sách, báo qua điện thoại, xem tivi học hỏi kiến thức.                                                   

Sự chuyển biến rõ rệt nhất chính là khả năng áp dụng kiến thức vào thực tiễn sản xuất. Nhiều bà con sau khi biết chữ đã có thể tiếp cận các phương pháp canh tác mới, kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến, tính toán chi tiêu, vay vốn hiệu quả hơn. Điều này trực tiếp góp phần tăng năng suất lao động, tăng thu nhập, từng bước đưa các hộ gia đình thoát khỏi cảnh đói nghèo triền miên.

Giáo dục trong công cuộc giảm nghèo đa chiều

Ngành giáo dục đã và đang đóng vai trò trung tâm trong chiến lược giảm nghèo đa chiều quốc gia, đặc biệt là tại các vùng đồng bào DTTS. Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030, giai đoạn I từ năm 2021 đến năm 2025, đã coi công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Việc hoàn thành việc xóa mù chữ cơ bản và tiến tới xóa mù chữ chức năng cho người lớn, đặc biệt là người DTTS, phụ nữ và người lao động tại các khu vực khó khăn, được xem là mục tiêu then chốt của Kế hoạch nhằm đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội công bằng, bình đẳng về việc tiếp cận giáo dục.

Khi người dân có kiến thức, họ sẽ tự tin hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp, tham gia vào các hoạt động cộng đồng, nâng cao ý thức về vệ sinh môi trường, chăm sóc sức khỏe, nuôi dạy con cái. Điều này không chỉ giảm nghèo về thu nhập mà còn giảm nghèo về các chiều thiếu hụt khác như y tế, giáo dục, tiếp cận thông tin, nhà ở…

Các chính sách hỗ trợ cũng được triển khai đồng bộ. Nhiều địa phương như Đắk Lắk đã ban hành nghị quyết hỗ trợ kinh phí khuyến khích người dân vùng DTTS tham gia học xóa mù chữ, với mức hỗ trợ 50.000 đồng/người/tháng. Bên cạnh đó, sách, bút và các tài liệu học tập cũng được cấp miễn phí, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho học viên.

Mặc dù đã đạt được nhiều thành quả đáng khích lệ (đến nay, 63/63 tỉnh, thành phố đã đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 1, và 44/63 tỉnh, thành phố đạt chuẩn xóa mù chữ mức độ 2), công tác xóa mù chữ ở vùng cao vẫn còn nhiều gian nan. Tình trạng tái mù chữ vẫn tiềm ẩn, và việc huy động người dân, nhất là những người lớn tuổi, tham gia các lớp học còn gặp nhiều khó khăn.

Tuy nhiên, với sự kiên trì, bền bỉ của đội ngũ giáo viên, cán bộ cơ sở, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự vào cuộc của toàn xã hội, công cuộc xóa mù chữ chắc chắn sẽ tiếp tục gặt hái những thành công lớn hơn nữa.

Đây là một hành trình dài, đòi hỏi sự đầu tư không chỉ về tài chính mà còn về tâm huyết, để "gieo con chữ, thắp niềm tin" cho đồng bào vùng cao, giúp họ tự tin vững bước trên con đường xóa đói giảm nghèo, cải thiện chất lượng cuộc sống và đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

×