Trên vũ đài thời loạn mạt Tam Quốc, vô số anh hùng xuất thế, họ đều là những “diễn viên” không thể thiếu trên “sân khấu” này, và để lại những câu chuyện kỳ ​​thú nối tiếp nhau được nhắc đến bởi các thế hệ sau.

 Đại khái có thể chia anh hùng Tam Quốc thành ba nhóm lớn: một là nhóm chư hầu, hai là nhóm tướng lĩnh và ba là nhóm quân sư. Diễn biến của ba nhóm này quan trọng nhất, quyết định của họ dẫn đến sự thay đổi cuộc diện. Tuy nhiên, ngày nay, hầu hết mọi người có vẻ thích nhóm người cố vấn hơn. Bởi vì trong xã hội đòi hỏi trí tuệ, thì sự khôn ngoan của những vị quân sư này đáng để chúng ta học hỏi và rút kinh nghiệm. 

Có một vị quân sư trong ‘Tam Quốc chí’ rất đáng để chúng ta đánh giá. Ông được mệnh danh là “mưu sĩ” số một Tam Quốc và là một trong năm quân sư được trọng dụng dưới trướng Tào Tháo. Người này chính là Giả Hủ, con trai của tướng quân Giả Thanh Kỳ.

Khởi đầu cho binh biến Tam Quốc

Đổng Trác một quân phiệt tàn bạo. Ông giữ chức Thứ sử Tịnh Châu. Lợi dụng sự tiến cử của Viên Thiệu với Đại tướng quân Hà Tiến, người đang muốn tiêu diệt thế lực hoạn quan, Đổng Trác đã đem quân khống chế kinh thành, phế Hán Thiếu Đế Lưu Biện, lập Lưu Hiệp lên ngôi hiệu là Hán Hiến Đế. 

Viên Thiệu thấy tình hình hỗn loạn đã thảo ra ‘Đồng Trác thảo phạt chiến’. Các chư hầu khắp nơi nổi lên tranh chấp dẫn đến bạo loạn. Lúc này, Đổng Trác tiếp tục bức ép Hán Hiến Đế và triều đình bỏ kinh thành Lạc Dương dời về Trường An cố thủ.

Vào năm 192, Tư đồ Vương Doãn dùng mỹ nhân kế Điêu Thuyền khích tướng Lã Bố giết chết kẻ phản bội hung bạo nhà Đông Hán. Hàng trăm ngàn binh lính Tây Lương của Đổng Trác như rắn mất đầu, triều đình tạm thời chưa biết sử lý như thế nào.

Lã Bố muốn tấn công trực tiếp, giết hết bộ ba tướng lĩnh của Đổng Trác. Trong khi đó, Vương Doãn lại nhất quyết xin tha thứ cho những người này. Nhưng sau vài ngày, Vương Doãn đã hối hận, ông đổi ý nghe theo Lã Bố ‘diệt cỏ tận gốc’. Tuy nhiên, đám thuộc hạ của Đổng Trác đã bỏ chạy.

Giả Hủ hiến kế cho Lý Thôi, Quách Dĩ chiếm kinh thành

Trong số tất cả các tướng lĩnh trốn thoát, có hai người đặc biệt nguy hiểm. Một người là Lý Thôi và người kia là Quách Dĩ. Họ là thuộc hạ của Ngưu Phụ – con rể của Đổng Trác. Sau khi Ngưu Phụ bị Lã Bố giết, họ định chạy về Lương Châu. Lúc này, quân sư Giả Hủ – một tham mưu dưới quyền Ngưu Phụ nói với họ:

-“Nghe nói trong thành Trường An đang thương thảo tính nhổ cỏ tận gốc người Lương Châu, mà nhị vị tướng quân đây lại muốn bỏ mọi người chạy trốn một mình. Nếu như thế thì một tên đình trưởng cũng có thể bắt được các vị. Chi bằng các vị thống lĩnh quân đội tiến về phía Tây, dọc đường chiêu binh mãi mã, tấn công Trường An, báo thù cho Đổng Công. Nếu như may mắn thì có thể thành công, phụng sự quốc gia để chinh phạt thiên hạ. Còn nếu sự không thành, đến lúc đó chạy cũng chưa muộn”.

Lí Thôi và Quách Dĩ nghe nói vậy đều cho là phải.

Theo đề nghị của Giả Hủ, hàng trăm ngàn binh lính Lương Châu đã nhanh chóng được tập hợp để tấn công Trường An. Kết quả là Lã Bố bị đánh bại phải chạy trốn. Vương Doãn bị giết, hoàng đế trở thành con rối, và nhà Đông Hán hoàn toàn mất chủ quyền. Đòn giáng này đối với nhà Hán là quá tàn khốc. Có thể nói, một câu nói của Giả Hủ đã hủy diệt cả một triều đại.

Giả Hủ có công lớn được Lý thôi và Quách Dĩ xét phong hầu. Nhưng Giả Hủ lại không nhận, họ tiếp tục phong ông chức Thượng thư. ‘Nguỵ thư’ có ghi: “Hủ giữ việc tuyển cử, nhiều lần chọn người trước đây có danh tiếng cho làm lệnh phó, kẻ bàn luận việc ấy đều khen Hủ”.

Tuy nhiên, sau khi chiếm được Trường An, Lý Thôi và Quách Dĩ lại quay sang mâu thuẫn với nhau. Giả Hủ nhiều lần phải đứng ra hòa giải. Vì lời ông nói đều có đạo lý nên họ đều nghe theo, tạm gác lại những xung đột.

Tính cách nóng như lửa của hai vị tướng quân này có thể nói là chỉ phù hợp cho chinh chiến. Cả hai người tâm tranh đấu cuồn cuộn, ức hiếp thiên tử, gây náo loạn triều cương. Giả Hủ cảm thấy không xứng đáng nên đã dâng trả ấn thụ và đi theo tướng quân cùng quê là Đoàn Ổi – một bộ tướng dưới quyền Đổng Trác.

Phục vụ Trương Tú

Về sau, Trương Tú đề nghị Giả Hủ phục vụ cho ông ta nhưng Giả Hủ không vội nhận lời. Tuy nhiên, sau một thời gian theo Đoàn Ổi, Giả Hủ cũng bỏ Đoàn Ổi để theo Trương Tú.

Trương Tú ở Nam Dương, sai người đi đón Giả Hủ. Lúc sắp lên đường người ta hỏi ông: “Đoàn Ổi đãi với ngài hậu như vậy, sao ngài lại bỏ ông ấy?”.

Giả Hủ đáp: "Đoàn Ổi tính cách đa nghi, có lòng nghi ngờ thành ý của ta. Lễ tuy hậu, cũng chẳng thể nương cậy, ở lâu sẽ bị ông ấy mưu hại. Ta bỏ đi ông ấy tất mừng, lại mong ta kết giao ở ngoài, sẽ hậu đãi vợ con ta. Trương Tú không có người chủ mưu, cũng mong có được Giả Hủ ta, thế thì người nhà ta và ta đều toàn vẹn rồi”.

Giả Hủ làm quân sư cho Trương Tú, ông hiến kế cho Trương Tú liên minh với Lưu Biểu.

Hiến kế đánh bại quân Tào

Vào năm 197, Tào Tháo tấn công Trương Tú. Trong một lần dẫn quân lui về, Trương Tú tự mình truy kích Tào Tháo. Giả Hủ can ngăn: “Chẳng nên đuổi theo, đuổi theo tất bại”. Nhưng Trương Tú không nghe, tiến binh giao chiến, đại bại trở về.

Giả Hủ thấy Trương Tú bại trận đi về lại bảo: “Mau quay lại đuổi gấp đi, đánh nữa tất sẽ thắng.”

Trương Tú tạ lỗi với Giả Hủ nhưng vẫn nghi hoặc: “Ta chẳng dùng lời của ông nên ra nông nỗi này. Nay đã thua bại, sao lại đuổi đánh nữa?”.

Giả Hủ trả lời: “Cái thế dùng binh biến hóa, hãy đi gấp tất được lợi”.

Trương Tú rút kinh nghiệm, ông bèn thu nhặt binh tốt vội đuổi theo quân Tào, quả nhiên toàn thắng trở về. Trương Tú tới hỏi Giả Hủ: “Tôi dùng binh truy kích quân rút lui, ông nói rằng tất bại; lui rồi lấy quân thua bại đánh quân thắng, mà ông nói là tất thắng. Lời của ông nói, sao việc trái ngược nhau mà đều ứng nghiệm vậy?”.

Giả Hủ trả lời: “Việc ấy dễ hiểu thôi! Tướng quân tuy khéo dùng binh, nhưng không phải đối thủ của Tào Tháo. Quân Tào đúng là mới rút lui, nhưng Tào Tháo ắt sẽ đi phía sau phòng ngự. Quân ta đuổi theo dẫu tinh nhuệ, nhưng tướng mạnh thì chẳng địch được. Binh sĩ của họ cũng tinh nhuệ, nên tôi biết là sẽ thất bại. Tuy nhiên, Tào Tháo đánh thắng tướng quân, sức chưa hết mà đã lui quân về, tất trong nước có việc. Đã phá được tướng quân, ắt sẽ thúc binh tức tốc lui về. Để hối thúc quân đi nhanh sẽ cho các tướng lĩnh đi phía sau. Chư tướng của Tào Tháo dẫu dũng mãnh, cũng không phải là đối thủ của ngài. Vậy nên tuy dùng bại binh giao chiến mà vẫn chiến thắng vậy”.

Trương Tú nghe xong thì vô cùng khâm phục Giả Hủ.

Trong trận chiến Uyển Thành, Giả Hủ hiến kế cho Trương Tú giả vờ đầu hàng quân Tào; rồi cho quân lính dùng hỏa tập kích vào đồn địch. Trận đánh này đã tiêu diệt toàn bộ quân Tào. Mặc dù Tào Tháo trốn thoát, nhưng ông đã mất đi dũng tướng Điển Vi, một người con trai là Tào Ngang và người cháu là Tào An Dân.

Theo Tào Tháo

Vào năm 199, Viên Thiệu gửi thư cho Trương Tú ngỏ ý muốn cùng kết hợp chinh phạt quân Tào. Nhưng Giả Hủ lại nói Trương Tú hãy đầu quân cho Tào Tháo.

Tào Tháo vốn là người trọng dụng nhân tài, ông ấy đã thu nhận cả tướng quân Trương Tú và Giả Hủ. Giả Hủ là người hiến kế cho Tào Tháo cắt đứt nguồn cung cấp lương thảo của Viên Thiệu trong trận đánh ở Ô Sào. Đây cũng là trận thắng làm bệ phóng cho chiến thắng của Tào Tháo ở trận Quan Độ.

Vào năm 208, Giả Hủ khuyên Tào Tháo rằng không nên đánh Đông Ngô, nhưng ý kiến này không được chấp nhận và kết quả là Tào Tháo đã đại bại trong trận Xích Bích.

Sau đó, năm 211, quân Tây Lương tấn cống quân Tào ở Đồng Quan; Tào Tháo lại bị bại trận. Giả Hủ hiến kế cho Tào Tháo ly gián hai tướng quân Mã Siêu và Hàn Toại bằng việc xóa bức thư gửi cho Hàn Toại và thông báo cho Mã Siêu biết gây nghi ngờ nội bộ. Kế sách này mang tính then chốt này đã tạo nên chiến thắng của Tào Tháo trong trận Đồng Quan.

Phục vụ Tào Phi

Vào năm 220, Tào Phi bãi bỏ Hán Hiến Đế, tự xưng hoàng đế. Ông đã dò hỏi Giả Hủ xem thực lực của nước Ngụy liệu có đủ sức tấn công Đông Ngô và Thục Hán hay không. Giả Hủ cho rằng chưa đủ sức, nhưng Tào Phi không nghe và một lần nữa Tào Phi phải chịu thất bại lớn khi đánh quân Đông Ngô.

Cuộc đời của Giả Hủ là một chuỗi những thành công vang dội. Chỉ có những người dùng ông mà không nghe lời ông là thất bại. Khi theo hầu Tào Tháo, nhiều mưu sĩ đã nhanh chóng mất mạng như Quách Gia, Tuân Úc, Hứa Du, nhưng Giả Hủ vẫn bình an vô sự. Ông sống uyên ổn trọn đời cho đến khi chết vì tuổi già.

Bản thân Giả Hủ có đủ khả năng tự bảo toàn được danh tiết, tính mạng trong khi nhận được sự coi trọng của quân chủ. Điều đó đã thể hiện trí tuệ phi thường của ông. Giả Hủ tài giỏi và thức thời; thức thời nhưng không kiêu ngạo; được trọng dụng nhưng không truy cầu tham vọng. Người sở hữu nét tính cách này hoàn toàn xứng đáng để chúng ta học hỏi.

×