Tăng thu nhập nhờ giữ rừng

Đầu tiên phải kể là hộ ông Điểu Ganh ở thôn Bù Dốt, xã Bù Gia Mập, huyện Bù Gia Mập, tỉnh Bình Phước. Ông Điểu Ganh nói: “Trước đây, nhà tôi nghèo lắm. Nhiều lúc phải đi vay tiền về xài. Cũng may, tôi được nhận vào tổ cộng đồng giữ rừng ở Vườn quốc gia Bù Gia Mập (viết tắt Vườn BGM), nên có việc làm, có thêm đồng tiền mua gạo, mua thức ăn, mắm muối… ”.

Thật vậy, những năm trước đây, hộ ông Điểu Ganh luôn được xếp trong diện hộ nghèo nhất của xã Bù Gia Mập. Nghèo, đất vườn, đất rẫy ít ỏi, lại đông con cái. Hai vợ chồng Điểu Ganh làm thuê quanh năm, bữa đói bữa no và cái nghèo vẫn cứ đeo bám.

Cực chẳng đã, Điểu Ganh xin vào Tổ cộng đồng nhận khoán bảo vệ rừng thôn Bù Dốt. Cộng đồng này được tỉnh Bình Phước cho phép hình thành để huy động người dân gia nhập, làm nhiệm vụ bảo vệ rừng. Và tỉnh Bình Phước trả thù lao như với một nhân công bảo vệ rừng.

Ông Điểu Ganh tham gia công việc tuần tra bảo vệ rừng và thu nhập tăng lên thấy rõ. Từ đó, gia đình ông đã thoát nghèo và cuộc sống dần ổn định hơn trước đây.

“Ngày xưa, nhà nghèo có mỗi mẫu điều, nhưng gia đình có tới 5 miệng ăn. Năm nào điều sai trái, bán được giá cao thì đỡ chút; còn có năm thất mùa là khổ. Đói thì không đói, nhưng nhiều khi không biết no là gì. Chúng nó (3 đứa con) càng lớn, chi phí ăn uống, học hành càng cao nên tốn tiền lắm, nhưng hai vợ chồng cũng cố cho con cái ăn học. Giờ thì đỡ nhiều lắm rồi" - ông Điểu Ganh kể.

Không khác cảnh ngộ ông Điểu Ganh, trước đây, gia đình anh Điểu Chrâm (ngụ thôn Bù Dốt, xã Bù Gia Mập) cũng trong tình cảnh rất khó khăn, cha mất sớm, mẹ già yếu, thường xuyên bệnh nên quanh năm anh Chrâm phải đi làm thuê kiếm tiền trang trải cuộc sống. Vậy là cộng đồng bảo vệ rừng ở thôn Bù Dốt lại mở rộng vòng tay mời anh tham gia.

Từ ngày tham gia cộng đồng bảo vệ rừng, gia đình anh Điểu Chrâm không còn bữa đói, bữa no nữa. Cách đây 2 năm, Điểu Chrâm còn lấy được vợ - điều mà những năm trước Điểu Chrâm không dám nghĩ tới.

Nhận xét về Điểu Chrâm, ông Điểu Vi Rút – Tổ trưởng Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Bù Dốt – nói: "Điểu Chrâm rất siêng năng, chí thú làm ăn. Trừ 10 ngày trong tháng đi tuần, thời gian còn lại, Chrâm về chăm sóc mảnh vườn của gia đình và đi làm thuê. Vào cộng đồng được một thời gian, gia đình anh Chrâm đã thoát nghèo và hiện có cuộc sống ổn định".

Không chỉ những hộ trên, hàng trăm hộ dân ở huyện Bù Gia Mập, trong những năm qua, nhờ tham gia các tổ cộng đồng giữ rừng đã có cuộc sống ổn định, không ít hộ vươn lên khá giả. Theo chân một người dân, chúng tôi đến chốt giữ rừng thôn Bù Dốt. Tại đây, ông Điểu Như đang trực bảo vệ rừng. Ông Điểu Như cho biết, nhóm cộng đồng thôn Bù Dốt có 32 hộ tham gia nhận khoán bảo vệ hơn 2.000ha rừng.

“Tôi tham gia tổ bảo vệ rừng này được 7 năm. Mỗi quý, tôi đi tuần từ 30-40 ngày. Mỗi ngày được trả công 250.000 đồng. Bình quân mỗi quý, tôi thu nhập được khoảng 8 triệu đồng” - ông Điểu Như nói.

Ngoài ra, còn có tổ cộng đồng thôn Bù Rên, với 30 hộ, nhận khoán gần 1.800ha. Tất cả các hộ đều là đồng bào dân tộc thiểu số S'tiêng. Theo ông Điểu Mun (trú thôn Bù Nga, xã Bù Gia Mập), bản chất người dân tộc S'tiêng là dân bản địa từ bao đời nay ở vùng đất Bù Gia Mập, vốn sống nhờ nương rẫy, núi rừng. Vì vậy, người S'tiêng luôn có ý thức bảo vệ rừng. Khi săn bắn, hái lượm, họ chỉ lấy đủ dùng, không chặt cây nhỏ, không bắn thú nhỏ, thú mang thai… Đặc biệt, không phải khu rừng nào họ cũng phát nương làm rẫy. Tại mỗi bon (làng) đều có một khu rừng được đồng bào bảo vệ rất cẩn thận.

"Đó là rừng thiêng, rừng nguyên sinh, với nhiều loại gỗ quý. Nhờ vậy, hiện nay, Vườn BGM mới còn những khu rừng nguyên sinh. Với người S’tiêng, rừng không chỉ đơn thuần là cây cỏ, là động vật, mà còn là cội nguồn văn hóa, là nơi mình sinh ra và trở về" – ông Điểu Mun nói.

Vừa cải thiện đời sống người dân, vừa bảo vệ môi trường

Ông Nguyễn Văn Long - Phó Giám đốc Qũy bảo vệ và phát triển rừng, thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bình Phước - cho biết: Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng được tỉnh Bình Phước triển khai từ năm 2013. Đây được xem là một trong những chính sách đột phá trong bảo vệ và phát triển rừng. Bởi chuyển hướng tiếp cận từ chỗ dựa hoàn toàn vào ngân sách sang huy động các nguồn vốn ngoài ngân sách và xã hội hóa cho việc quản lý và bảo vệ, phát triển rừng bền vững".

Chủ trương này đã tạo điều kiện cho Vườn BGM một cơ chế có kinh phí để triển khai công tác bảo vệ rừng. Nhờ đó, các tổ cộng đồng bảo vệ rừng được thành lập và các hộ nhận khoán rừng có thêm thu nhập cải thiện đời sống.

Nếu như năm 2013, tổng thu tiền dịch vụ môi trường rừng được Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng chi trả hơn 14 tỷ đồng thì đến năm 2022, con số này hơn 55 tỷ đồng; năm 2023, hơn 39,5 tỷ đồng; năm 2024 là 45 tỷ đồng. Nguồn thu tiền dịch vụ luôn tăng qua các năm, vì vậy, mức chi trả cho việc bảo vệ một ha rừng cũng tăng lên: Hơn 200.000 đồng/ha rừng (2013), 787.000 đồng/ha (2022), gần 1.000.000 đồng/ha (2024)…

“Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng không những tạo nguồn tài chính, góp phần đầu tư trực tiếp vào việc bảo vệ và phát triển rừng, giảm gánh nặng ngân sách cho nhà nước, thực hiện tốt chủ trương xã hội hóa nghề rừng; mà còn góp phần nâng cao nhận thức của người dân trong việc phát triển tài nguyên rừng, cải thiện môi trường sống, hạn chế các hành vi gây tổn hại đến rừng.

Với mức chi trả dịch vụ môi trường rừng như hiện nay, một hộ dân sẽ nhận từ 20-25 triệu đồng/năm. Đây là nguồn thu nhập tăng thêm đáng kể đối với các hộ dân, chưa kể tiền hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số tham gia bảo vệ rừng từ chính phủ" - ông Long cho biết thêm.

Ông Vương Đức Hòa – Giám đốc Vườn BGM - cho biết: Hầu hết diện tích rừng của Vườn BGM (hơn 25.600ha) đã được giao khoán cho các cộng đồng thôn bản và các đơn vị bộ đội đóng chân trên địa giới hành chính của vườn. Hiện có 11 cộng đồng nhận khoán với 720 hộ, chủ yếu là người S’tiêng, M’Nông (chiếm hơn 95%) ở các xã Đắk Ơ, Bù Gia Mập (huyện Bù Gia Mập) và xã Quảng Trực (huyện Tuy Đức, tỉnh Đắk Nông) nhận quản lý bảo vệ 17.311ha rừng.

Hơn lúc nào, giờ đây, người ta mới thấy rất nhiều giá trị mang lại từ việc hình thành các tổ cộng đồng bảo vệ rừng tại các buôn làng có số đông hộ đồng bào dân tộc sinh sống. Hàng trăm hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở Vườn BGM, tỉnh Bình Phước đã có được sinh kế từ công tác giữ rừng. Điều này không chỉ giúp họ có được việc làm, thoát nghèo, tăng thêm thu nhập mà còn giúp đồng bào dân tộc thiểu số gần hơn với rừng (vốn gắn bó với tập tính của người dân tộc thiểu số hàng trăm năm), góp phần vào việc nâng cao ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường.

×