Đột phá đổi mới công tác tập hợp nông dân

Tại Hội nghị Ban Chấp hành Hội Nông dân Việt Nam (BCH Hội NDVN) lần thứ 7 (khóa I) đồng chí Nguyễn Văn Chính (tức ông Chín Cần) được bầu làm Chủ tịch BCH HNDVN.

Ngay sau khi về Hội, ông đặt vấn đề với Ban thường vụ TWHNDVN thực hiện Nghị quyết số 08B - NQ/TW của Bộ chính trị về “ Đổi mới công tác vận động quần chúng trong tình hình mới”. Quý II năm 1992, dưới sự chủ trì của ông Chín Cần, Thường trực TW Hội NDVN ban hành Chỉ thị số 499 - CT/HND chỉ đạo các cấp Hội trên toàn quốc ngoài việc xây dựng và củng cố Hội ND trên địa bàn dân cư còn phải xây dựng “Chi, tổ hội theo nghề nghiệp”.

Nhiều lần cùng đi công tác và làm việc với ông, ông giải thích vì sao phải xây dựng chi, tổ hội theo nghề nghiệp để tập hợp nông dân vào Hội ND. Theo ông, nếu Hội chỉ tập hợp nông dân sống trên cùng một địa bàn dân cư mang tính hành chính thì rất hạn chế đem lại lợi ích thiết thực cho họ.

Ông đặt câu hỏi và tự trả lời: Trong cùng một ấp (thôn, bản) hộ nông dân chuyên nghề trồng trọt sinh hoạt chung với các hộ chuyên chăn nuôi gia súc, gia cầm hoặc làm dịch vụ phục vụ nông nghiệp thì cán bộ khuyến nông rối khi các đối tượng này yêu cầu hướng dẫn khoa học kỹ thuật.

Chưa kể, ở Nam Bộ trong quá khứ còn duy trì đến nay không ít hộ không có đất sản xuất, chuyên sống bằng nghề làm mướn dưới nhiều hình thức, họ tự nguyện lập ra các hình thức hợp tác. Ví dụ, các vạn cấy mướn hoặc vận chuyển sản phẩm nông nghiệp mướn v. v…

Ngày nay, nhiều hộ được Ngân hàng tiếp vốn mua máy cày, máy bơm nước…đã hình thành các tổ hợp tác đường nước, tổ hợp tác làm đất. Vậy, những đối tượng này ai sẽ tập hợp họ vào Hội ND?

Ông hỏi tôi “ Thấy suy nghĩ của tôi về đổi mới tập hợp rộng rãi nông dân vào tổ chức HND, đúng không?”.

Biết ông từ trước 1975, khi cơ quan Cánh B của Khu ủy Sài Gòn - Gia Định nơi tôi công tác một đôi lần từ Chiến khu về chiến trường đều phải đi qua địa bàn Long An, thậm chí mượn căn cứ tỉnh ủy Long An do ông làm Bí thư để xây dựng căn cứ tạm nên ít nhiều tôi hiểu ông.

Tôi trả lời: “Nhưng phải được kiểm tra từ thực tế, mới kết luận được phải không, chú Chín?”. Tôi thấy ông im lặng, ngay sau đó, ông quả quyết: “Tao phải thân chinh cùng cán bộ đi làm điểm!”.

Đồng chí Nguyễn Văn Chính từng hai lần làm Bí thư tỉnh ủy Long An vào những thời kỳ khó khăn nhất của tỉnh này. Những năm chiến tranh, thời kỳ ông Chín Cần làm Bí thư tỉnh uỷ Long An đã được Uỷ ban Trung ương Mặt trận dân tộc giải phóng Miền Nam tặng 8 chữ vàng: “Trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc!”.

Sau 1975, ông tiếp tục về lại Long An làm Bí thư tỉnh ủy lần thứ 2 trong hoàn cảnh cực kỳ khó khan do nước ta “Bị Mỹ cấm vận”, hậu quả chiến tranh chưa kịp khắc phục, cơ chế “Bao cấp” ăn sâu vào tư duy của tuyệt đại bộ phận cán bộ, đảng viên. Trong bối cảnh ấy, với tư cách Bí thư tỉnh ủy, ông Chín Cần chỉ đạo Ban thường vụ tỉnh ủy xây dựng Đề án “Đổi mới giá - lương - tiền” nhằm xóa bao cấp, bỏ ngăn sông cấm chợ giải phóng lưu thông hang háo nổi tiếng cả nước.

Cùng thời điểm, ông chỉ đạo tỉnh Long An triển khai Chương trình “Tiến công khai phá Đồng Tháp Mười”. Nhiều cán bộ ở Long An không quên hình ảnh Bí thư Chín Cần xắn quần cùng Trưởng ty giao thông lội xuyên Đồng Tháp Mười tìm cách mở đường giao thông để tiến công lên khai phá nê địa khu vực Đồng Tháp Mười .

Sau nhiều tháng huy động lực lượng thanh niên xung phong đào đắp hàng triệu m3 đất hình thành tỉnh lộ 49 dài 70 cột km lên tới thị xã Kiến Tường. Nay đổi thành quốc lộ 62. Nay về Hội ND, ông Chín Cần tiếp tục thể hiện ý chí của một thủ lĩnh nông dân. Rất mừng, khi TW Hội NDVN ban hành CT 499/HND, tỉnh ủy Đồng Nai hưởng ứng đầu tiên. Ông Chín Cần nhanh chóng chỉ đạo Hội ND Đồng Nai chọn xã Phước Hiệp, huyện Nhơn Trạch làm điểm rút kinh nghiệm.

Được cán bộ công tác ở Văn phòng phía Nam của Hội ND nhiệt tình ủng hộ, ông cùng các ông Phan Công Danh nguyên Phó Ban tổ chức TW Hội NDVN, Trần Văn Làm chuyên viên (hai ông đều qua đời) và một số cán bộ khác trực tiếp xuống xã Phước Hiệp tổ chức họp nông dân, nắm tâm tư của nông dân, lập danh sách hộ nông dân đang mưu sinh ờ từng nghành nghề trên địa bàn.

Ông Chín Cần cùng ăn, cùng ngủ với chúng tôi và cán bộ ở xã Phước Hiệp ba ngày ba đêm liên tục để chỉ đạo điểm. Kết quả ngoài mong đợi. Nông dân xã Phước Hiệp đồng tình với phương pháp tập hợp họ tham gia Hội ND theo nghề nghiệp. Từ kết quả ở Đồng Nai, TW Hội NDVN tiếp tục chỉ đạo các cấp Hội toàn quốc rút kinh nghiệm cách làm ở Đồng Nai, Hội ND nhiều tỉnh từ làm điểm sau đó nhân rộng thành phong trào “Đổi mới hoạt động Hội NDVN”.

Nhiều địa phương sau khi xây dựng các chi, tổ hội theo nghề nghiệp đã lấy chi, tổ hội này hình thành các “Tổ hợp tác sản xuất.” (THTSX). Thậm chí còn hình thành các Hợp tác xã nông nghiệp hoặc dịch vụ nông nghiệp kiểu mới theo Luật HTX.

Số liệu tôi ghi chép từ các báo cáo của Hội ND tỉnh Bến Tre, Đồng Tháp, Trà Vinh, Cần Thơ, Long An… có 16.340 THTSX thu hút gần 300.000 thành viên là Hội viên nông dân tham gia. Số liệu của Hội NDVN tổng kết năm 2016 đã chứng minh: Cả nước có 5.091 tổ hội theo nghề nghiệp hoạt động chất lượng. Cũng theo báo cáo của TW Hội NDVN, sau hai năm thành lập chi, tổ hội theo nghề nghiệp có 7, 5 triệu hội viên tham gia sinh hoạt tại 9.261 xã (phường) có Hội ND.

Lo vốn cho nông dân qua Quỹ Hỗ trợ nông dân

Về Hội ND thời gian chưa dài, nhưng ông Chín Cần giành gần 80% quỹ thời gian đi thực tế. Cùng ông đi cơ sở, tôi phát hiện một vị lãnh đạo có tâm, có tầm với nông dân. Có lần ông nói, đại để: Để vay được đồng vốn của ngân hàng, nông dân phải qua nhiều tầng nấc, phải làm nhiều thủ tục rườm ra. Cầm được tiền Ngân hàng thì tới ngày lúa sắp trỗ, sao mua được phân bón chăm sóc.

Sự trăn trở ấy dần dần hình thành trong ông ý tưởng phải tạo thêm kênh vốn do Hội ND quản lý để hỗ trợ nông dân phát triển sản xuất kịp thời. Để ý tướng trở thành hiện thực, ông Chín Cần dùng uy tín cá nhân tranh thủ mọi cơ hội gặp những người có trách nhiệm ở một số ban, bộ, nghành TW kể cả với Thủ tường Chính phủ Võ Văn Kiệt để trình bày quan điểm về xây dựng nguồn vốn quỹ của riêng Hội ND.

Cuối tháng 8/1994, tại cuộc Hội thảo khoa học tổ chức ở TP Cần Thơ với chủ đề: “Phát triển cơ cấu nông nghiệp và HTX Nông nghiệp cho nông dân vùng ĐBSCL” do Hội NDVN phối hợp với tỉnh ủy Hậu Giang (cũ), Viện kinh tế TPHCM, Trường ĐH kinh tế TPHCM, Đại học Cần Thơ có sự tham gia của nhiều ban, bộ, nghành ở TW, lãnh đạo các tỉnh vùng ĐBSCL, Chủ tịch Hội ND các tỉnh phía Nam; một số nhà khoa học uy tín trong nước và quốc tế…

Tranh thủ diễn đàn hiếm hoi này, ông Chín Cần giao tôi chắp bút Đề dẫn việc Hội NDVN chuẩn bị cho ra đời một loại Quỹ như ông khẳng định trước mọi người: Quỹ hỗ trợ nông dân (Quỹ HTND). Tôi nhớ, trong giờ nghỉ giải lao, ông Nguyễn Sinh Hùng bấy giờ là Bộ trưởng Bộ tài chính rất thích thú và đồng tình với Quỹ HTND do ông Chín Cần thông tin trong Hội thảo.

Sau nhiều nỗ lực của ông Chín Cần và tập thể Thường vụ TƯ Hội NDVN, quý 1/1996 Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho phép Hội NDVN được xây dựng nguồn vốn Qũy HTND, đồng thời chỉ đạo Bộ tài chính chuyển cho Hội NDVN 40 tỷ đồng làm vốn ban đầu.

Toàn bộ số tiền này được Thường trực Trung ương Hội NDVN phân bổ đến 53 tỉnh - thành Hội trên cả nước. Số liệu của Ban Điều hành Quỹ HTND Trung ương cho biết, sau gần 13 năm vận hành (1996-2023) Qũy HTND đã giải ngân trên 2.000 tỷ đồng, hỗ trợ trên 2 triệu lượt hộ hội viên, nông dân đầu tư phát triển sản xuất, thực hiện giảm nghèo bền vững; hình thành các liên kết sản xuất, hình thức kinh tế hợp tác. Hàng ngàn hộ vươn lên trở thành Nông dân sản xuất kinh doanh giỏi, làm giàu chân chính từ Qũy HTND.

Để khép lại bài viết này, tôi xin mượn lời ông Nguyễn Thành Thơ (từ trần năm 2015) nguyên Phó Chủ tịch thường trực Ban Chấp hành Trung ương Hội NDVN; Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa IV), Bí thư Khu ủy Tây Nam Bộ, Phó Bí thư thường trực Khu ủy Sài Gòn - Gia Định; đại biểu Quốc hội khóa VIII nhận xét về ông Chín Cần: “Khi anh Chín Cần về phụ trách Hội NDVN, tôi rất mừng. Mừng vì giữa hai chúng tôi gặp nhau ở chỗ làm Hội NDVN không chỉ tập hợp đông đảo nông dân vào Hội, còn phải lo cho nông dân mỗi ngày có thêm đồng xu, cắc bạc như lời dặn dò của Tổng bí thư Lê Duẩn với chúng tôi thời chống Pháp. Những ý tưởng và nhận thức ấy rất nhiều người biết nhưng họ nói nhiều hơn làm. Riêng anh Chín Cần, lời nói luôn đi liền với việc làm cụ thể...".

*Ông Nguyễn Văn Chính (tức Chín Cần) vào Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1943; nguyên Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IV,V,VI,VII; 2 lần làm Bí thư tỉnh ủy Long An; Phó trưởng ban thường trực Ban tổ chức Trung ương Cục miền Nam, Phó ban thường trực Ban Tổ chức Trung ương; Bộ trưởng Bộ lương thực - thực phẩm; Phó Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (nay là Phó Thủ tướng Chính phủ). Ông Nguyễn Văn Chính từ trần năm 2016 tại TP HCM.

×