Từ ngày 1/6, theo quy định của Nghị định 70, hộ kinh doanh nộp thuế khoán có doanh thu năm 2025 từ 1 tỷ đồng trở lên bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế được khởi tạo từ máy tính tiền.

Theo đó, người kinh doanh phải trang bị thiết bị, phần mềm và xuất hóa đơn cho mỗi giao dịch bán hàng. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ nắm được doanh thu thực tế. Dự kiến, có 37.000 hộ, cá nhân kinh doanh đang nộp thuế theo hình thức khoán sẽ phải chuyển đổi hình thức.

Ghi nhận cho thấy một số hộ kinh doanh đã ra thông báo ngừng nhận thanh toán qua chuyển khoản, chỉ chấp nhận tiền mặt. Một số hộ kinh doanh khác thì vẫn nhận chuyển khoản nhưng tăng giá bán, với lý do cơ quan thuế “áp thuế mới”; một số khác thì yêu cầu khách để trống nội dung chuyển khoản...

Né nộp thuế, cơ quan thuế có biện pháp truy xét

Trao đổi với PV Báo điện tử Dân Việt, ông Nguyễn Văn Phụng – nguyên Cục trưởng Cục Thuế Doanh nghiệp lớn (Tổng cục Thuế) cho hay, việc kê khai nộp thuế và khai doanh thu thực tế đúng ra phải thực hiện từ rất nhiều năm trở lại đây. Tuy nhiên, nhiều năm qua cơ quan thuế chưa làm nên khiến người dân hiểu nhầm.

"Nhiều hộ kinh doanh nghĩ rằng, khai mức doanh thu đầu năm là được, nhưng hiểu như vậy là sai", ông Phụng nói.

Theo nguyên Cục trưởng Cục Thuế Doanh nghiệp lớn, cơ quan thuế có rất nhiều thông tin để theo dõi, đối chiếu. Đơn cử như việc người dân mua hàng của các cơ sở sản xuất là doanh nghiệp, hóa đơn doanh nghiệp bán sẽ ghi rõ tên người mua, ghi rõ căn cước công dân và từ căn cước công dân sẽ kết nối tìm ra tài khoản ngân hàng… Trường hợp, né tránh nộp thuế, cơ quan thuế sẽ có biện pháp để truy xét.

Theo ông Phụng, những năm qua, các cửa hàng kinh doanh, hộ kinh doanh đã có giao dịch rất nhiều tiền, nhưng đến nay dòng tiền không ổn định có thể sẽ trở thành đối tượng bị nghi ngờ. Hệ thống máy tính sẽ chọn ra những đơn vị nào có doanh thu lớn mà bây giờ lại giảm đột ngột hay không có gì cả để cảnh báo.

“Hộ kinh doanh đang giao dịch vài tỷ/tháng, nhưng bây giờ không có đồng nào, hệ thống máy tính sẽ cảnh báo ngay, lúc đó cơ quan chức năng sẽ chú ý tới những hành vi bất thường này”, ông Phụng nói.

Cũng theo ông Phụng, hiện tài khoản ngân hàng là hoàn toàn bí mật, cơ quan thuế không tự nhiên kiểm tra được, cơ quan thuế muốn xem xét cũng phải theo Luật Quản lý thuế và các vấn đề pháp luật khác liên quan như Luật Phòng chống rửa tiền, luật liên quan đến hành chính hình sự… Tuy nhiên, vẫn có các biện pháp để tìm hiểu thông tin.

“Ai đang nộp thuế khoán ổn định mỗi tháng bao nhiêu tiền thì phần thuế khoán đó đã có thông báo của cơ quan thuế sẽ ổn định hết năm nay. Một số cá nhân nộp thuế theo kê khai doanh thu thực tế nhân với tỷ lệ phần trăm thuế, nhưng lâu nay đang hiểu sai thì bây giờ cơ quan thuế cho khai điều chỉnh, để giúp khai cho đúng. Chương trình hóa đơn điện tử kết nối máy tính tiền về cơ quan thuế sẽ giúp cho họ tập hợp doanh thu, không trốn thuế được…”, ông Phụng nói.

Sợ lộ doanh thu thật

Theo Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú, Giảng viên Trường ĐH Kinh doanh Công nghệ Hà Nội, phản ứng của các hộ kinh doanh cũng là một việc bình thường. Bởi, chính sách thuế mới tương đối đột phá, đang khoán thì giờ bỏ khoán.

"Việc này hơi gấp gáp đột ngột nhưng là cần thiết, để đáp ứng theo xu hướng của thế giới", Tiến sĩ Nguyễn Ngọc Tú cho hay.

Trước đây hình thức khoán thuế tù mù, dễ phát sinh tiêu cực, tiêu cực giữa người nộp thuế và người quản lý thuế, họ dễ móc nối với nhau, hạ thấp thuế xuống dễ thất thu ngân sách.

Ngoài ra, một số đơn vị nhà nước, doanh nghiệp hay mua hóa đơn ngoài thị trường thông qua hộ kinh doanh, không có hóa đơn, họ có thể xin hóa đơn, nâng giá, chiếm dụng tiền của ngân sách nhà nước dẫn đến nhiều hệ lụy.

"Để đảm bảo bình đẳng giữa các thành phần kinh tế bỏ thuế khoán là kịp thời và cần thiết, nhưng cần phải có một lộ trình bởi đây là chính sách mới.

Việc hộ kinh doanh bỏ, đóng cửa không dùng tiền chuyển khoản nữa là một bước lùi, là biểu hiện tiêu cực… tình trạng trên diễn ra trên diện rộng, chứng tỏ một điều cả cơ quan quản lý lẫn người nộp thuế chưa sẵn sàng", vị chuyên gia nhận định.

Theo ông Tú, người nộp thuế lo lắng là bởi, đang khoán chuyển sang hóa đơn chứng từ thì lộ doanh thu, trước đây nộp thuế 1 triệu đồng thì khoán doanh thu 5 - 60 triệu đồng/tháng, giờ sử dụng sổ sách kế toán, máy tính tiền doanh thu gấp lên 3 – 4 lần sẽ dẫn đến lộ doanh thu.

Ngoài ra, khi một số hộ kinh doanh làm doanh thu thật, doanh thu cao, làm tốt không sao, nhưng với cũng sẽ có những người "đối phó", chỉ nhập doanh thu bằng doanh thu khoán sẽ dẫn đến tình trạng một số hộ kinh doanh làm thật không đủ sức cạnh tranh về giá với hộ kinh doanh né thuế…

Hành vi che giấu doanh thu, né thuế có thể bị xử lý hình sự

Luật sư Trần Thị Thanh Lam, Văn phòng luật sư Chính Pháp cho biết, trong bối cảnh cơ quan thuế đang đẩy mạnh triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền từ thì nhiều hộ kinh doanh phản ứng bằng cách treo biển “không nhận chuyển khoản”, có dấu hiệu hành vi né tránh sự giám sát doanh thu từ cơ quan thuế.

Về nguyên tắc, việc một hộ kinh doanh lựa chọn phương thức thanh toán bằng tiền mặt thay vì chuyển khoản không bị coi là hành vi vi phạm pháp luật vì pháp luật hiện hành không bắt buộc hộ kinh doanh lựa chọn hình thức thanh toán tiền mặt hay chuyển khoản, cũng không cấm thanh toán bằng tiền mặt. Trường hợp hộ kinh doanh không nhận chuyển khoản, chỉ nhận tiền mặt nhưng vẫn thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế; Có phát hành hóa đơn theo quy định; Kê khai thu nhập trung thực, chính xác để xác định nghĩa vụ thuế,..thì hành vi này là tuân thủ quy định pháp luật.

Tuy nhiên nếu hành vi từ chối nhận chuyển khoản của hộ, cá nhân kinh doanh nhằm mục đích trốn tránh nghĩa vụ kê khai doanh thu hoặc khai sai doanh thu thực tế để trốn thuế thì hành vi này là hành vi vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy vào tính chất, mức độ, hậu quả của hành vi.

Theo đó, luật sư cho rằng khi mức độ của hành vi trốn thuế đáp ứng các điều kiện bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì cá nhân, pháp nhân thực hiện hành vi vi phạm đó sẽ bị cơ quan nhà nước có thẩm quyền khởi tố về Tội trốn thuế theo quy định tại Điều 200 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Cụ thể, đối với cá nhân thì tùy vào số tiền trốn thuế, người phạm tội có thể nhận hình phạt thấp nhất là Phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 01 năm và cao nhất là phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.

Trong trường hợp người phạm tội là pháp nhân thương mại thực hiện hành vi trốn thuế sẽ nhận mức hình phạt thấp nhất là phạt tiền từ 300 triệu đồng đến 1 tỷ đồng và cao nhất là phạt tiền từ 3 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 03 năm.

Pháp nhân thương mại phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 thì bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn; Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 200 triệu đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

×