Việc hàng ngàn hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe An Vị Mộc Linh bị đổ tràn lan ra vỉa hè đường Nguyễn Lân (quận Thanh Xuân, Hà Nội) làm gia tăng nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, khiến dư luận không khỏi bức xúc. Đến nay, phía cơ quan chức năng vẫn đang tích cực điều tra, làm rõ đối tượng nào đã vứt bỏ những sản phẩm nói trên ra môi trường.

Để làm rõ hành vi của các đối tượng xả rác bừa bãi, gây ô nhiễm môi trường và các chế tài xử phạt liên quan, PV Báo điện tử Dân Việt đã có cuộc trò chuyện với luật gia Trần Quốc Tuấn (Đoàn luật sư TP Hà Nội).

Thưa ông, thời gian vừa qua, việc hàng nghìn hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe An Vị Mộc Linh (do Công ty TNHH Phát triển Thương mại Dược mỹ phẩm A-M chịu trách nhiệm và Công ty Cổ phần dược phẩm Bảo Nguyên sản xuất) bị vứt bỏ tràn lan trên vỉa hè đường Nguyễn Lân, gây bức xúc dư luận và ô nhiễm môi trường. Việc vứt bỏ rác thải không đúng nơi quy định, đặc biệt là rác thải công nghiệp hoặc rác thải có khả năng gây ô nhiễm sẽ bị xử lý thế nào?

Việc vứt bỏ số lượng lớn sản phẩm ra môi trường như vậy là hoàn toàn không thể chấp nhận được, không chỉ gây mất mỹ quan đô thị mà còn tiềm ẩn nguy cơ ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng.

Thực phẩm bảo vệ sức khỏe khi hết hạn sử dụng, không đạt chất lượng hoặc bị hủy bỏ, thường được xếp vào nhóm chất thải rắn công nghiệp thông thường hoặc chất thải khác có khả năng gây ô nhiễm cần được xử lý theo quy định. Chúng không phải là chất thải rắn sinh hoạt thông thường mà hộ gia đình thải ra hàng ngày. Do đó, việc vứt bỏ chúng bừa bãi là vi phạm các quy định về quản lý chất thải công nghiệp thông thường.

Trường hợp, công ty hoặc cá nhân tự ý vứt bỏ số sản phẩm này ra môi trường mà không thông qua đơn vị xử lý chất thải hợp pháp, thì sẽ bị xử lý theo khoản 2, khoản 3 Điều 26 của Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

Theo đó, hành vi thải bỏ chất thải rắn sinh hoạt trái quy định về bảo vệ môi trường có thể bị phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với trường hợp thải bỏ trên 1.000 kg đến dưới 2.000 kg. Nếu số lượng lớn hơn, mức phạt có thể lên đến 10.000.000 đồng.

Khoản 3, Điều 26 quy định mức phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 10.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải chất thải rắn công nghiệp thông thường không đúng quy định.

Nhiều ý kiến cho rằng việc xử phạt theo khoản 2, khoản 3, Điều 26 của Nghị định số 45/2022/NĐ-CP là quá nhẹ, khiến người vi phạm "nhờn luật"?

Mức phạt này, dù đã được tăng lên so với các nghị định trước đó, vẫn còn gây tranh cãi về tính răn đe, đặc biệt khi so sánh với lợi nhuận mà doanh nghiệp có thể thu được từ việc vi phạm hoặc chi phí xử lý chất thải đúng quy định.

So với chi phí xử lý hợp pháp thì việc tiêu hủy hàng nghìn hộp thực phẩm bảo vệ sức khỏe theo đúng quy trình (thuê đơn vị có chức năng, thiêu đốt theo tiêu chuẩn môi trường) có thể tốn kém hàng chục đến hàng trăm triệu đồng, tùy theo khối lượng và tính chất sản phẩm. So với mức phạt tối đa vài chục triệu đồng, một số doanh nghiệp có thể tính toán "liều" vi phạm để tiết kiệm chi phí.

Do đó, mức phạt hành chính có thể chưa phản ánh hết mức độ nghiêm trọng của những thiệt hại này. Nếu mức phạt không đủ sức "thấm" vào doanh nghiệp, họ có thể sẵn sàng chấp nhận nộp phạt rồi tiếp tục vi phạm.

Để tăng cường tính răn đe và hiệu quả của các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường, cần có các giải pháp đồng bộ như: Tăng cường chế tài phạt tiền. Cụ thể, cần nghiên cứu và điều chỉnh mức phạt tiền cao hơn nữa, đặc biệt là đối với các hành vi vi phạm của tổ chức, doanh nghiệp, để mức phạt đủ lớn hơn chi phí xử lý đúng quy định.

Ngoài phạt tiền, cần mạnh dạn áp dụng các hình phạt bổ sung như: Buộc doanh nghiệp phải thu gom, xử lý toàn bộ số chất thải đã vứt bỏ và chi trả chi phí khắc phục ô nhiễm môi trường; Đình chỉ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp trong một thời gian nhất định nếu vi phạm nghiêm trọng hoặc tái phạm; Tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động đối với doanh nghiệp cố tình vi phạm gây hậu quả nghiêm trọng;

Thường xuyên thanh tra, kiểm tra đột xuất các doanh nghiệp có nguy cơ xả thải trái phép. Áp dụng công nghệ giám sát (camera, cảm biến) để phát hiện vi phạm; Công khai danh tính và hành vi vi phạm của các tổ chức, cá nhân trên các phương tiện thông tin đại chúng để nâng cao trách nhiệm và cảnh báo cộng đồng; Tuyên truyền để người dân hiểu rõ về tác hại của việc xả thải bừa bãi và khuyến khích tố giác hành vi vi phạm.

Đồng thời, đối với các hành vi gây ô nhiễm môi trường đặc biệt nghiêm trọng, cần kiên quyết truy cứu trách nhiệm hình sự để tạo sự răn đe cao nhất.

Sản phẩm liên quan đến y tế, theo quy trình sẽ phải tiêu hủy thế nào để đảm bảo không gây ô nhiễm môi trường?

Sản phẩm liên quan đến y tế, bao gồm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, thuốc, vật tư y tế, khi hết hạn sử dụng, hỏng hóc hoặc không đạt chất lượng, phải được tiêu hủy theo một quy trình nghiêm ngặt để đảm bảo an toàn cho con người, vật nuôi và không gây ô nhiễm môi trường.

Sản phẩm sẽ được cơ quan y tế chuyên môn phân loại, xác định xem chúng thuộc loại chất thải rắn công nghiệp thông thường hay chất thải nguy hại như có hóa chất, thành phần thuốc… Việc phân loại chính xác mới cho ra quy trình xử lý phù hợp.

Sau khi phân loại, nếu đó là chất thải nguy hại, cần báo cáo phương án xử lý chất thải cho cơ quan quản lý môi trường cấp tỉnh/thành phố hoặc Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Tiếp đó, cơ quan chức năng cần ký hợp đồng với đơn vị có chức năng, năng lực và giấy phép xử lý chất thải phù hợp với loại sản phẩm cần tiêu hủy (chất thải rắn công nghiệp thông thường hoặc chất thải nguy hại). Đơn vị này phải có hệ thống và công nghệ xử lý đạt chuẩn.

Việc tiêu hủy phải được thực hiện tại cơ sở của đơn vị xử lý chất thải, dưới sự giám sát của đại diện doanh nghiệp (nếu có) và Hội đồng tiêu hủy.

Trân trọng cảm ơn luật sư!

×