Lần cuối cùng nền kinh tế Nga sụp đổ là khi nào và hậu quả là gì?

Nga đang phải đối mặt với mức độ cô lập kinh tế gần như chưa từng có sau khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra vào tháng 2. Được dẫn dắt bởi Mỹ, nhiều công ty như Paypal, Shell và McDonald đã ngừng hoạt động tại Nga, khiến người dân thường gặp khó khăn trong việc mua sắm, và đẩy giá đồng rúp của Nga có lúc xuống mức thấp kỷ lục, sau đó phục hồi bất ổn định. Cùng với các lệnh trừng phạt kinh tế, có thể thấy nền kinh tế Nga đang gặp khó khăn thực sự.

Kể từ khi Liên Xô cũ sụp đổ vào năm 1991, nền kinh tế Nga hiếm khi ổn định. Các cuộc khủng hoảng đã ập đến đất nước này vào các năm 1992 và 1997, cũng như cuộc suy thoái toàn cầu năm 2008. Sau đó, một cuộc khủng hoảng khác vào năm 2014 phản ứng với việc Nga chiếm đóng Crimea.

Năm 1997, một cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra ở Châu Á. Nga bị ảnh hưởng sâu sắc, giống như ngày nay, nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu các nguyên liệu thô như dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, kim loại và gỗ. Những mặt hàng này chiếm 80% kim ngạch xuất khẩu của nước này. Thực tế này đã làm tăng tỷ lệ nợ trên GDP của đất nước. Để giảm bớt tình trạng, Chính phủ Nga đã tăng lợi tức trái phiếu ngắn hạn của quốc gia, GKO (Gosudarstvennye Kratkosrochnye Obyazatelstva- là trái phiếu kho bạc mệnh giá bằng đồng rúp ngắn hạn được phát hành từ năm 1993 bởi Bộ Tài chính Nga, và giao dịch trên Sàn giao dịch tiền tệ liên ngân hàng Moscow. Chúng đóng một vai trò quan trọng trong cuộc khủng hoảng năm 1997 của Nga).

Vào giai đoạn này, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) đã thông qua gói viện trợ đầu tiên cho Nga với tổng trị giá 22,6 tỷ USD. Tuy nhiên, tình trạng nợ lương bắt đầu xảy ra, và các công ty khai thác than ồ ạt đình công vào tháng 5 năm 1998. Chính phủ phải duy trì chiến lược giữ tỷ giá hối đoái từ đồng rúp với đô la trong một biên độ hẹp với chi phí, thậm chí phải chi dự trữ ngoại hối để duy trì đồng tiền nội tệ Nga.

Vào ngày 17 tháng 8 năm 1998, trước tình hình không thể trả được nợ, Chính phủ và Ngân hàng Trung ương Nga đã thông báo đình chỉ thanh toán trong 90 ngày và hủy bỏ hoạt động của các GKO sắp hết hạn trước ngày 31 tháng 12 năm 1999.

Vào tháng 9 năm 1998, tỷ giá hối đoái là 21 đồng rúp Nga đổi được chỉ 1 đô la Mỹ: nó đã mất 2/3 giá trị chỉ trong một tháng. Cuối cùng, nền kinh tế Nga phục hồi sau 'Hiệu ứng Vodka', nhờ giá dầu tăng dần.

Khi Nga chiếm Crimea và hỗ trợ quân sự cho các tỉnh ly khai Donetsk và Luhansk, các quốc gia khác đã trừng phạt Nga về mặt kinh tế, dẫn đến nhiều người rút vốn đầu tư ra khỏi đất nước. Chỉ số RTS trong thị trường chứng khoán Nga đã mất 30% giá trị chỉ trong hai tuần vào đầu tháng 12 năm 2014.

Các tác động khác bao gồm dự trữ ngoại hối của Nga lần đầu tiên giảm xuống dưới 400 tỷ USD kể từ năm 2009, giá trị của đồng rúp giảm một nửa vào tháng 12 năm 2014, cũng như các khoản đầu tư trực tiếp ra nước ngoài giảm 92% vào cuối năm 2015.

Ngoài nỗi đau ngắn hạn, nền kinh tế Nga có thể sẽ chứng kiến sự trì trệ ngày càng sâu sắc

Còn ở thời điểm hiện tại, các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang giáng một đòn mạnh vào nền kinh tế Nga. Đồng rúp bất ổn, các doanh nghiệp nước ngoài đang tháo chạy và giá hàng hóa đang tăng mạnh. Các sản phẩm quen thuộc có thể biến mất khỏi các cửa hàng, và cuộc sống của tầng lớp thượng lưu, trung lưu ở Nga đang rất bất ổn. Nhìn chung, ngoài nỗi đau ngắn hạn, nền kinh tế Nga có thể sẽ chứng kiến sự trì trệ ngày càng sâu sắc.

Một cựu quan chức nội bộ Điện Kremlin nói với tờ Washington Post rằng, chỉ còn là vấn đề thời gian cho đến khi người Nga bắt đầu nhìn thấy rõ nét những tuyên truyền của Tổng thống Nga Vladimir Putin về cuộc chiến Ukraine, Sergei Pugachev, từng là thành viên trong giới nội bộ của Putin nói với tờ Washington Post. Pugachev trước đây được gọi là "chủ ngân hàng của Putin", đã đến London vào năm 2011 sau khi mối quan hệ giữa ông với Putin xấu đi.

Theo ước tính của Sergei Pugachev, Nga đã mất tới 15.000 binh sĩ ở Ukraine kể từ khi cuộc chiến bắt đầu cách đây khoảng hai tháng, nhưng bộ máy tuyên truyền của Putin đã che giấu con số thiệt mạng thực sự, và cố gắng giấu kín chuyện này với công chúng. Trong khi đó, theo ông thì nền kinh tế Nga vẫn quay cuồng với hàng loạt các biện pháp trừng phạt mà các quốc gia trên toàn cầu áp đặt. Các công ty lớn đã rời khỏi Nga và lạm phát đang tăng vọt.

Bất chấp tình hình tồi tệ, Putin đã tìm cách vẽ nên một bức tranh tươi sáng về triển vọng kinh tế Nga. Ông tuyên bố rằng, các biện pháp trừng phạt của phương Tây đã thất bại. Nhưng Elvira Nabiullina, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Nga hôm 29/4 nói với các phóng viên rằng : "Chúng ta đang ở trong một khu vực đầy bất ổn".

Và cũng theo các báo cáo của tờ Washington Post, nhiều người giàu nhất của Nga đã chứng kiến đế chế kinh doanh của họ bị tàn lụi do hậu quả của cuộc chiến sự tại Ukraine. "Trong một ngày, họ đã bị phá hủy những gì được xây dựng trong nhiều năm. Đó là một thảm họa", một doanh nhân Nga giấu tên nói với tờ Washington Post. Nhưng khi chiến tranh kéo dài và nỗi đau của các hình phạt kinh tế được cảm nhận sâu sắc hơn trên khắp nước Nga, một số người nói rằng Putin sẽ ngày càng bị cô lập và nhiều người sẽ quay lưng lại với ông.

Trong khi đó, Vladimir Ashurkov, giám đốc điều hành của Tổ chức chống tham nhũng của lãnh đạo đối lập Nga Alexei Navalny hồi đầu tuần nói với trang Insider rằng, Ukraine đã đẩy nhanh sự sụp đổ của Putin vì những hậu quả vô cùng to lớn đối với giới thượng lưu Nga.

"Khởi đầu sự kết thúc của Putin đã bắt đầu từ một thời gian trước. Nhưng tôi tin rằng cuộc chiến này đã khiến nhiều người ở Nga và bên ngoài nước Nga không hài lòng với ông ấy. Những người trong giới thượng lưu chính trị và kinh tế đã thấy lối sống của họ bị đảo lộn, vận may của họ đã suy tàn." Điều này khiến Putin không được lòng mọi người và nó ảnh hưởng đến tất cả mọi người. Tôi tin rằng điều này sẽ đẩy nhanh sự sụp đổ của ông ấy", Ashurkov nói thêm.

Nền kinh tế Nga sẽ "sụp đổ" trong sáu tháng tới: 'Sẽ thực sự tồi tệ!'

Nền kinh tế Nga sẽ "sụp đổ" trong sáu tháng tới, và cuộc sống của những người dân bình thường sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, một nhà báo Nga nói với tờ Express.co.uk.

Có thể thấy, nền kinh tế Nga đang lao đao sau khi nước này bị phương Tây giáng đòn trừng phạt nghiêm khắc nhằm đáp trả cuộc chiến tại Ukraine của Điện Kremlin. Trong khi đồng rúp đã phục hồi mạnh trong tháng qua và trở lại mức trước chiến tranh, nhưng ngân hàng trung ương Nga cho biết các lệnh trừng phạt sẽ gây ra thiệt hại kinh tế đáng kể trong năm nay. Hôm 29 tháng 4, ngân hàng trung ương của Nga đã giảm lãi suất cơ bản xuống 14% từ mức 17%. Nó đã gây ra một nền kinh tế đang bị thu hẹp và lạm phát tăng vọt. Các nhà kinh tế hiện đang dự đoán rằng, nền kinh tế Nga sẽ thu hẹp ở mức hai con số và lạm phát sẽ tăng từ 18 đến 23% vào cuối năm nay.

Phát biểu với tờ Express.co.uk thông qua một phiên dịch viên, một nhà báo Nga, người không muốn được tiết lộ danh tính đã dự báo về một sự sụp đổ lớn đối với nền kinh tế đất nước của mình. Ông tuyên bố rằng, trong sáu tháng nữa, Nga sẽ đi vào "bế tắc" với những hậu quả khủng khiếp đối với người dân đất nước.

Nói với Express.co.uk, vị nhà báo này cho biết: "Hiện tại, những gì đang xảy ra cho thấy toàn bộ nền kinh tế đang đi vào bế tắc. Trong khoảng nửa năm nữa mọi thứ sẽ sụp đổ. Nó không xảy ra bây giờ nhưng trong nửa năm tới, nếu mọi thứ tiếp tục như cũ, mọi thứ sẽ trở nên thực sự, thực sự tồi tệ, thực sự rất nhanh chóng".

"Với tư cách là một nhà báo, tôi quan tâm đến việc mọi người sẽ phản ứng như thế nào với điều này. Điều gì sẽ xảy ra khi mọi người bắt đầu bị sa thải và họ không có tiền? Hầu hết mọi người sẽ không có tiền, Chắc chắn họ rất sợ hãi và mất phương hướng".

Nền kinh tế Nga suy sụp khi các quan chức tiết lộ lạm phát có thể tăng vọt lên 20%

Cuộc chiến tại Ukraine của Tổng thống Vladimir Putin được cho là sẽ ảnh hưởng nặng nề đến túi tiền của người Nga khi lạm phát trong thời gian còn lại của năm được dự báo sẽ tăng cao. Alexei Kudrin, cựu bộ trưởng tài chính thuộc một cơ quan tài chính của quốc hội Nga ước tính sơ bộ cho thấy, lạm phát lãi suất cơ bản có thể lên tới 20,7% trong năm tài chính 2022/2023.

Kể từ khi chiến sự Nga - Ukraine diễn ra vào ngày 24/2, Mỹ và cộng đồng quốc tế đã áp đặt các biện pháp trừng phạt cứng rắn. Chúng bao gồm nhắm mục tiêu vào các nhà tài phiệt và các tổ chức tài chính như Ngân hàng Alfa và Sberbank, cũng như các doanh nghiệp nhà nước quan trọng.

Kudrin, một cựu bộ trưởng tài chính nói rằng "nền kinh tế Nga đang trải qua một giai đoạn khó khăn", và thậm chí mức dự báo lạm phát thận trọng là 12,4% vẫn có nghĩa là đang có "những bất ổn là rất lớn". "Đây là một cuộc khủng hoảng lớn hơn cuộc khủng hoảng năm 2009, lớn hơn cuộc khủng hoảng đại dịch", Kudrin nói, theo hãng tin RIA Novosti.

Ông còn khẳng định, tác động từ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga sẽ khiến họ cảm nhận rõ ràng trong những tháng và năm tới. Đầu tháng này, Capital Economics dự đoán rằng, các lệnh trừng phạt của phương Tây sẽ làm giảm tổng sản phẩm quốc nội của Nga tới 12% trong năm nay, trong khi dự báo lạm phát của cơ quan này cao hơn Kudrin - ở mức 23% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trong khi đó, Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu dự báo nền kinh tế Nga sẽ giảm 10% trong năm nay, khiến nước này suy thoái sâu nhất trong gần 30 năm qua. Theo hãng tin Reuters, lạm phát hàng năm ở Nga đã tăng lên 17,62% vào ngày 15 tháng 4, mức cao nhất kể từ đầu năm 2002, do các lệnh trừng phạt và giá đồng rúp biến động thất thường.

Ngân hàng Thế giới đã dự đoán rằng, GDP của Nga sẽ giảm 11% trong năm nay, điều này theo đài CNBC có nghĩa là nền kinh tế sẽ bị ảnh hưởng khoảng 200 tỷ USD. Cơ quan IMF tuần trước cho biết, nền kinh tế Nga sẽ giảm 8,5% vào năm 2022 và giảm thêm 2,3% nữa vào năm sau.

Tuần trước, Thư ký báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết, Mỹ có khả năng sẽ sớm áp đặt thêm các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, và tuyên bố "không ai được an toàn trước các lệnh trừng phạt của chúng tôi".

Có thể thấy, mức độ thiệt hại đối với nền kinh tế Nga trong giai đoạn hiện tại là chưa rõ ràng, do sự không chắc chắn về các biện pháp trừng phạt mới, và các vấn đề thương mại. Chính phủ Nga có thể sẽ điều chỉnh các dự báo nhiều lần trong năm nay.

"Chừng nào các biện pháp trừng phạt này còn hiệu lực - và chúng có thể được áp dụng trong một thời gian khá dài, thì nền kinh tế Nga sẽ đi trên một quỹ đạo tăng trưởng rất khác"

Nền kinh tế Nga sẽ không sớm phục hồi sau các lệnh trừng phạt do các quốc gia phương Tây áp đặt trong cuộc chiến ở Ukraine, và có thể bị thiệt hại thêm nếu các lệnh trừng phạt đó được mở rộng để đánh vào xuất khẩu năng lượng, Pierre-Olivier Gourinchas - nhà kinh tế trưởng mới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho biết.

Pierre-Olivier Gourinchas cho rằng, các lệnh trừng phạt và cấm xuất khẩu của Mỹ và phương Tây đã đặt nền kinh tế Nga trên một "quỹ đạo rất khác", khiến cho kịch bản phục hồi thường thấy sau các cú sốc kinh tế sẽ khó có thể xảy ra ở Nga.

Ông Gourinchas nói với hãng Reuters trong một cuộc phỏng vấn: "Chừng nào các biện pháp trừng phạt này còn hiệu lực - và chúng có thể được áp dụng trong một thời gian khá dài - thì nền kinh tế Nga sẽ đi trên một quỹ đạo tăng trưởng rất khác.

Ông nói: "Chúng tôi đang coi đây là điều gì đó đang thực sự gây tổn hại cho nền kinh tế Nga trong tương lai, và có thể gây tổn hại nhiều hơn nếu các lệnh trừng phạt leo thang. Cú sốc đã khá lớn ... và chúng tôi không mong đợi rằng sẽ có một sự phục hồi trở lại từ vị trí của nền kinh tế Nga".

Ông khẳng định nền kinh tế Nga thực sự sẽ bị "rơi vào chế độ chuyên chế" nếu các biện pháp trừng phạt được mở rộng bao gồm năng lượng, khiến nước này chỉ có một số đối tác thương mại. Trong khi các nước như Trung Quốc và Ấn Độ chưa tham gia triệt để tuân thủ các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Nga, nhưng mối đe dọa từ các lệnh trừng phạt thứ cấp vẫn ảnh hưởng không nhỏ đến thương mại của họ với Nga.

Pierre-Olivier Gourinchas nói: "Chúng tôi thấy rằng, với một số công ty Trung Quốc, có nỗi sợ hãi về các lệnh trừng phạt ở bậc thứ hai, rằng nếu bạn đang kinh doanh với các thực thể bị trừng phạt, thì bản thân bạn có thể phải chịu các lệnh trừng phạt".

Các biện pháp trừng phạt tiếp tục sẽ buộc Ấn Độ và Trung Quốc phải đưa ra những lựa chọn khó khăn trong tương lai, do họ cần tiếp tục giao dịch với phần còn lại của thế giới, ngay cả khi họ nhìn thấy cơ hội mua dầu và khí đốt của Nga với giá thấp hơn hiện tại.

Ông nói: "Việc duy trì trong các chuỗi cung ứng toàn cầu đó trong tương lai là rất quan trọng. Nhiều quốc gia sẽ phải tự hỏi mình, chúng ta muốn ở đâu trong bối cảnh mới đang hình thành đó".

Ngay bây giờ, Pierre-Olivier Gourinchas không mong đợi nhiều quốc gia sẽ "đưa ra lựa chọn rằng tương lai của họ nằm ở việc nhảy sang phía bên kia. Ông cho biết sự phục hồi giá trị của đồng rúp Nga cũng không thể che khuất những dấu hiệu chung trong nền kinh tế, bao gồm cả chỉ số lạm phát gia tăng.

Huỳnh Dũng  -Theo Finance.yahoo/Reuters/Businessinsider/Newsweek/Express

×