Mặt kia của bức tường chiến tranh ở Washington D.C

“Người Mỹ có hơn 58.000 cái tên khắc trên Bức tường Việt Nam. Người Việt Nam có hơn 3 triệu người chết, trong đó có 2 triệu thường dân vô tội” - trong một buổi sáng trước ngày 30/4 năm nay tại Hà Nội, John Terzano, một giáo sư luật Đại học Dayton đã về hưu, nói với tôi điều đó.

“Chúng tôi đã thả nhiều bom ở Việt Nam hơn cả số bom chúng tôi thả trong suốt Thế chiến thứ hai ở Đức và Nhật Bản, bao gồm cả Hiroshima và Nagasaki. Những vụ ném bom khủng khiếp.

Hàng triệu gallon thuốc diệt cỏ mà chúng tôi đã sử dụng. Và nước Mỹ đang lo lắng về việc có 2200 người mất tích. Việt Nam có nửa triệu người mất tích, phần lớn là thường dân”.

Lời của Terzano chắc chắn có giá trị hơn khi tôi đọc điều đó trong sách, bởi ông là một cựu chiến binh Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam, 2 nhiệm kỳ, đầu những năm 1970.

Và lời Terzano nói càng có thêm sức mạnh, bởi ông là một trong những cựu chiến binh Mỹ đầu tiên trở lại Việt Nam sau chiến tranh, để hiểu ra nỗi đau mà người Việt phải gánh chịu, để từ đó đi đầu vận động trong bình thường hóa quan hệ hai nước.

Không ít người muốn xét lại lịch sử, khi từ chối gọi 30 /4 là ngày giải phóng miền Nam. Họ đặt câu hỏi “giải phóng khỏi ai? Giải phóng khỏi cái gì?”. Họ muốn nghĩ – một cách sai lầm – rằng đó là cuộc nội chiến, huynh đệ tương tàn miền Nam miền Bắc.

Thế còn sự can dự của Mỹ từ hơn 20 năm trước ngày 30/4? Và vì sao lại bỏ qua 3 triệu lượt quân Mỹ được đưa vào miền Nam từ 1965 đến 1973, bắt đầu bằng cái gọi là “sự kiện Vịnh Bắc Bộ” mà sau này chính người Mỹ thừa nhận là giả mạo?

Lúc cao điểm giai đoạn 1968 - 1969 là 638.000 quân Mỹ tham chiến. Bức tường chiến tranh ở Washington D.C khắc tên 58 nghìn lính Mỹ thiệt mạng ở Việt Nam vẫn hàng ngày đón tiếp những người Mỹ đến đặt hoa.

John cũng nhắc đến bức tường trong cuộc trò chuyện với tôi, ông ví 58 nghìn lính Mỹ là một mặt của bức tường. Còn "mặt kia" của bức tường chính là những mất mát, tổn thất của người Việt Nam, như chính ông nói, lớn hơn nhiều so với người Mỹ.

Và còn hàng loạt các nước chư hầu của Mỹ đưa quân đến Việt Nam thì sao? Tất cả vẫn còn những nhân chứng sống, không chỉ là ghi trong sử sách. Hằng năm, hàng đoàn người Hàn Quốc, Úc, New Zealand vẫn đến khu tưởng niệm vụ thảm sát Mỹ Lai hay đến chiến trường xưa của họ, để sám hối tội lỗi mà binh lính của họ gây ra trong quá khứ, và tưởng niệm thân nhân của họ đã bỏ mạng ở chiến trường.

Bài viết của kênh ABC News hôm 30/4 nhắc lại, 52.000 quân Úc đã tham chiến ở Việt Nam, trong đó 500 người đã chết.

Bom đạn, chất diệt cỏ, những vụ thảm sát… Người Việt Nam đứng lên chống quân xâm lược để chấm dứt sự tàn bạo đó và giải phóng đất nước mình, như họ đã làm chống đế quốc Pháp, đế quốc Nhật, như truyền thống hàng nghìn năm vẫn thế. Chính những người đã tham chiến ở Việt Nam, như John, đã thừa nhận điều đó.

“Chúng tôi nợ các thế hệ tương lai một lời giải thích”

Trong nghề báo của mình, tôi đã gặp rất nhiều cựu chiến binh Mỹ. Từ cựu Ngoại trưởng John Kerry, Thượng nghị sĩ John McCain giờ đã mất, từ Đại sứ đầu tiên của Mỹ ở Việt Nam sau chiến tranh Pete Peterson, đến những cựu chiến binh bình thường, nhưng họ đều quay lại để góp phần khắc phục những hậu quả khủng khiếp của cuộc chiến mà họ đã gây ra ở Việt Nam.

Cựu Bộ trưởng McNamara, trong một phim tài liệu của Mỹ, đã nhìn thẳng vào camera mà nói: Chúng tôi đã sai lầm, một sai lầm khủng khiếp và chúng tôi nợ các thế hệ tương lai một lời giải thích tại sao.

Điều này đã được chính con trai ông kể lại và hình ảnh đó được dẫn lại trong bộ phim tài liệu của các nhà làm phim Việt Nam chiếu trong dịp 30/4 vài ngày trước.

Ông McNamara đã sang Việt Nam sau chiến tranh, năm 1995, khi hai nước bình thường hóa quan hệ, để gặp tướng Võ Nguyên Giáp và những chỉ huy người Việt mà ông từng đối đầu trong cuộc chiến.

Giờ đây đến con trai ông cũng sang thăm Việt Nam, có lẽ cũng để tìm câu trả lời về việc vì sao Mỹ tham chiến, vì sao ý chí độc lập tự do, thống nhất đất nước của người Việt mạnh mẽ như vậy.

Còn biết bao cựu binh Mỹ cho đến giờ vẫn không thể hòa giải với chính mình, không thể đối mặt với những chấn thương tâm lý sau khi trở về từ cuộc chiến - đó là điều mà nhiều cựu chiến binh Mỹ đã nói. Tới Việt Nam tham chiến, họ mới hiểu rằng, việc chính phủ Mỹ nói với họ sang Việt Nam “diệt họa cộng sản” là không đúng, ý chí độc lập tự do của người Việt từ Bắc chí Nam mạnh hơn nhiều bất kỳ ý thức hệ nào, điều đó đã được chứng minh trong lịch sử và binh sĩ Mỹ không có lý do gì để cầm súng đến một đất nước cách nửa vòng Trái Đất.

Khi chính những người Mỹ, người Hàn, người Úc đã nói về điều đó, tại sao lại có những băn khoăn việc “giải phóng khỏi ai”!

Cũng có những người nói đến chính quyền Sài Gòn như là một chính quyền độc lập, được quốc tế công nhận. Nhưng chính những tài liệu lịch sử và và lời thú nhận của các nhân vật chop bu trong chính quyền Sài Gòn đã phủ nhận điều đó.

Trong hồi ký “Khi đồng minh tháo chạy” của Nguyễn Tiến Hưng - phụ tá, Tổng trưởng kế hoạch của tổng thống chính quyền Sài Gòn Nguyễn Văn Thiệu, ông đã nói nhiều đến sự lệ thuộc của chính quyền Sài Gòn khi đó vào Mỹ, từ tài chính đến quân sự, đến bàn đàm phán Hiệp định Paris.

Nhắc tới cuộc đàm phán Hiệp định Paris, trang 161- 162, ông Nguyễn Tiến Hưng cho biết Mỹ gần như phớt lờ ý kiến của đoàn Việt Nam Cộng hòa: “Về sau này tôi mới biết là vào thời điểm đó thì, trong màn bí mật, ông Kissinger đã sắp xếp gần xong mọi chuyện cho miền Nam rồi” – ông Hưng viết.

“Vì sắp xếp như vậy không bao giờ ông ta hỏi ý kiến của chính phủ Miền Nam một cách thực lòng về những điểm quan trọng. Kissinger nhất định làm một mình, và làm ở Paris. Cho đến thời điểm cuối cùng trước khi Miền Nam sụp đổ, ngày 26 tháng 4 năm 1975 Kissinger còn đánh điện cho Đại Sứ Martin nói là ‘’Bất cứ điều đình nào cũng phải là giữa Hoa Kỳ và phía Bắc Việt chứ không phải giữa Sài Gòn và Hà Nội’’.

Người “phía bên kia” đã phải tự công nhận tư cách bù nhìn của chính quyền của mình – “bù nhìn” là từ mà nhiều sử gia Mỹ, cựu quan chức Sài Gòn đã sử dụng, và vì thế càng làm nổi bật vị thế độc lập tự chủ của Việt Nam Dân chủ Cộng hòa khi đối mặt với ngoại bang từ chiến trường đến bàn đàm phán để giải phóng dân tộc.

Vì có chính nghĩa, nên cuộc kháng chiến của người Việt đã huy động được sự ủng hộ của nhân dân tiến bộ toàn thế giới và chính trong lòng nước Mỹ. Nhà văn Mỹ Lady Borton, người thuộc thế hệ Việt Nam, tại một hội thảo về ngoại giao Việt Nam ngay trước dịp kỷ niệm 30/4 đã nói bằng tiếng Việt: Chưa có một phong trào đoàn kết nào lại lớn như thế.

Hay trong bộ phim tài liệu của Thụy Điển vừa tặng Việt Nam và được chiếu dịp này, phim “Chiến thắng của Việt Nam”, người dân Thụy Điển giơ cao cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng, vui mừng nồng nhiệt hát các bài hát Việt Nam... Không có một phong trào nào ủng hộ chính quyền Sài Gòn. Trong khi đó người dân thế giới ủng hộ mạnh mẽ cuộc kháng chiến chính nghĩa, vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước của người dân Việt Nam từ Bắc chí Nam.

Chúng ta hoàn toàn có thể mạnh mẽ và thẳng thắn nói rằng, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là để giải phóng khỏi ngoại bang, khỏi một chính quyền lệ thuộc, khỏi những vụ thảm sát và hàng rào kẽm gai chia cắt dân tộc.

Lịch sử không thể bị tẩy trắng hay bôi đen

Chân lý đã được khẳng định, vậy tại sao bây giờ đâu đó còn có những người sợ rằng khi gọi cuộc chiến đó bằng đúng tên “giải phóng miền Nam” lại khó mà hòa hợp hòa giải? Hòa hợp hòa giải là chủ trương của Đảng và Nhà nước Việt Nam ngay từ ngày 30/4/1975 và sau này được nâng lên thành nghị quyết 36.

Cựu Phó Tổng thống chính quyền Sài Gòn Nguyễn Cao Kỳ - người từng hô hào Bắc tiến, đã dám trở về và được chính quyền và nhân dân trong nước đón tiếp thân thiện cởi mở. Nhiều Việt kiều từng chống phá đất nước, khi có cơ hội trở về, chứng kiến sự đổi thay của đất nước, họ đã thay đổi chính kiến.

Rồi biết bao Việt kiều đã về thăm quê, sinh sống, làm việc, giảng dạy, đầu tư? Biết bao Việt kiều đã tham gia những chuyến tàu ra Trường Sa để hiểu chiến sĩ đồng bào trong nước đang ngày đêm canh giữ biển đảo? Trong cuộc diễu binh diễu hành ngày 30/4, hơn 100 Việt kiều cũng tham gia làm nên khối đại đoàn kết của người Việt.

Vì thế nói rằng chưa đủ để hòa hợp chỉ là sự đánh tráo khái niệm của một số ít người muốn bẻ cong quá khứ, chối bỏ sự thật mà thôi. Tại sao họ không vui mừng, hạnh phúc sự thay đổi của đất nước mà vẫn muốn chống phá, thù địch, làm xấu hình ảnh đất nước?

Gác lại quá khứ, hướng tới tương lai không có nghĩa là quên quá khứ. Hòa giải, hòa hợp không phải là viết lại lịch sử.

Những người bên kia chiến tuyến cũng có mất mát, đau thương. Nhưng không thể vì một số đau thương mà chối bỏ chính nghĩa và sự hy sinh to lớn của cả một dân tộc. Việc Việt Nam được công nhận với vai trò, vị thế ngày càng lớn trên trường quốc tế ngày nay là minh chứng cho sự chính nghĩa đó.

John Terzano nói với tôi rằng, ông kinh ngạc khi trở lại Việt Nam lần đầu tiên sau chiến tranh, người Việt Nam đã không đánh đuổi, căm ghét ông. Dần dần, trong những chuyến trở lại Việt Nam, ông cảm thấy mình có thể ngủ ngon, cảm nhận sự bình yên, không còn tiếng súng hay khói lửa chiến tranh nữa.

Lịch sử không thể bị tẩy trắng, cũng không thể bị bôi đen. Lịch sử cần được nhắc lại bằng sự thật, lòng biết ơn và bằng sự tỉnh táo trước những lời ngụy biện. Sự bao dung của người Việt Nam, sức mạnh vươn lên của đất nước Việt Nam, đã khiến bao người từng là kẻ thù, giờ phải nghiêng mình trân trọng!

×