Làn sóng hồi hương: Từ dịch chuyển lao động đến chọn quê làm điểm tựa

Từ sau đại dịch COVID-19, nhiều lao động trẻ ở Thái Bình rơi vào tình trạng thất nghiệp hoặc thu nhập bấp bênh tại các khu công nghiệp ở miền Nam. Không ít người đã quyết định quay về quê hương – không đơn thuần vì hoàn cảnh mà bởi họ nhìn thấy tiềm năng mới ở chính quê nhà.

Vũ Thị Trang (27 tuổi, xã Đông Hải, Quỳnh Phụ) là một ví dụ điển hình. Từng làm công nhân ở Bắc Giang gần 6 năm, Trang quyết định hồi hương và bắt đầu hành trình khởi nghiệp với mô hình trồng nấm sạch. Ban đầu chỉ là một căn lán nhỏ dựng trên phần đất sau nhà, nhưng nhờ áp dụng kỹ thuật mới và chăm chỉ livestream quảng bá sản phẩm, đến nay, Trang đã có 4 nhà trồng nấm, doanh thu gần 300 triệu đồng/năm và tạo việc làm cho 3 lao động tại chỗ.

Theo thống kê của Tỉnh đoàn Thái Bình, từ năm 2021 đến cuối 2024, toàn tỉnh có trên 500 thanh niên trở về quê lập nghiệp. Họ chủ yếu tham gia vào các lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao, sản phẩm OCOP, thương mại điện tử, chế biến nông sản và các mô hình dịch vụ nông thôn.

Điểm đặc biệt là nhiều người trong số này không quay lại lối canh tác truyền thống, mà biết áp dụng công nghệ số, kết nối mạng xã hội, sử dụng sàn thương mại điện tử để tiêu thụ sản phẩm, từng bước hình thành hệ sinh thái kinh tế hộ mới mẻ, hiện đại ngay tại nông thôn.

Người trẻ trở về không chỉ mang theo vốn sống, mà còn là sự chủ động thay đổi cách làm kinh tế. Ở xã Thái Hồng (Thái Thụy), anh Nguyễn Đức Lâm (29 tuổi) nuôi gà thả vườn kết hợp bán hàng online. Mỗi sáng, anh quay video, giới thiệu quy trình chăm sóc, livestream bán trứng gà sạch. Sau 6 tháng, doanh thu từ mô hình này ổn định trên 10 triệu đồng/tháng, giúp gia đình anh thoát nghèo và có thêm vốn mở rộng quy mô.

Tại xã Quỳnh Hồng (Quỳnh Phụ), một nhóm 5 thanh niên hồi hương đã liên kết trồng đậu xanh, sản xuất giá đỗ hữu cơ và xây dựng thương hiệu riêng. Nhờ được hỗ trợ đăng ký tài khoản trên sàn Postmart và học cách bán hàng online, nhóm đã tiêu thụ ổn định hơn 1 tấn sản phẩm mỗi tháng, tạo việc làm thời vụ cho hơn 10 lao động là người nghèo và phụ nữ đơn thân trong xã.

Không chỉ cá nhân, nhiều xã đã xây dựng các câu lạc bộ thanh niên khởi nghiệp, tổ hợp tác nông nghiệp do người trẻ làm chủ. Họ được tập huấn kỹ thuật, kết nối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong tỉnh, tiếp cận vốn vay ưu đãi từ Quỹ Quốc gia về việc làm và được hỗ trợ quảng bá sản phẩm qua các kênh chính thống của tỉnh đoàn.

Điều đáng ghi nhận là từ những mô hình nhỏ, người trẻ đang góp phần lan tỏa tư duy mới: làm nông nghiệp không còn là nghề thấp kém, mà là hướng đi có thể làm giàu nếu biết tận dụng tri thức và công nghệ.

Gia đình và chính quyền – Chìa khóa giữ chân người trẻ ở lại

Không dễ để người trẻ trụ lại với nghề nếu thiếu sự đồng hành. Ở xã Minh Lãng (Vũ Thư), Hội Nông dân địa phương đã thành lập tổ "Đồng hành với thanh niên hồi hương", nơi người trẻ có thể chia sẻ khó khăn, nhận được tư vấn miễn phí từ cán bộ kỹ thuật, hỗ trợ vay vốn và kết nối tiêu thụ. Sau hơn 1 năm hoạt động, tổ này đã giúp hơn 20 người trẻ ổn định sinh kế, trong đó có 8 hộ vươn lên thoát nghèo.

Gia đình cũng là nền tảng quan trọng. Không ít bố mẹ đã cho con mượn đất, góp vốn cùng con đầu tư mô hình mới. Cách nhìn nhận của thế hệ trước về nghề nông đang dần thay đổi – từ e dè, sợ rủi ro sang chủ động hỗ trợ, động viên. Đây là nền tảng tinh thần lớn giúp các bạn trẻ yên tâm lập nghiệp.

Mặt khác, chính quyền các cấp cũng đã và đang đồng hành thông qua các chính sách hỗ trợ thanh niên hồi hương. Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) ưu tiên hỗ trợ thủ tục, quảng bá cho các sản phẩm do thanh niên làm chủ. Sở Thông tin & Truyền thông, Sở Công Thương tổ chức các lớp chuyển đổi số miễn phí giúp người trẻ sử dụng công cụ số để xây dựng thương hiệu, livestream, chốt đơn hiệu quả.

Thách thức vẫn còn, khi không ít bạn trẻ phản ánh thủ tục hành chính còn phức tạp, thiếu mặt bằng sản xuất, hạ tầng kho lạnh, đóng gói còn hạn chế. Tuy nhiên, những tín hiệu khởi sắc cho thấy, nếu được tiếp sức đúng mức, làn sóng hồi hương hoàn toàn có thể trở thành lực đẩy kinh tế nông thôn mới.

Người trẻ trở về quê không phải vì hết cách, mà vì nhìn thấy giá trị bền vững từ chính mảnh đất mình lớn lên. Từ những căn lán trồng nấm, những chuồng gà livestream, những vườn rau hữu cơ, họ đang kiến tạo những hướng đi sáng tạo, nhân văn và đầy hy vọng.

Thái Bình đang có cơ hội hiếm có để biến làn sóng hồi hương thành một cuộc cách mạng kinh tế hộ gia đình – nơi mà mỗi người trẻ là một tác nhân giảm nghèo, một nhân tố phát triển và là ngọn lửa giữ lại sức sống cho làng quê.

Quê hương, trong mắt người trẻ hôm nay, không còn là điểm đến cuối cùng, mà là nơi để bắt đầu giấc mơ dài lâu.

×