Chuyển từ “trồng để đủ ăn” sang “trồng để thoát nghèo”

Từng là vùng đất chuyên canh lúa kém hiệu quả, gần như quanh năm chỉ đủ ăn, xã Đông Minh nằm ven biển của huyện Tiền Hải đã trải qua những năm tháng vất vả để duy trì đời sống cho hàng trăm hộ dân. Với điều kiện thổ nhưỡng bị ảnh hưởng bởi mặn và phèn, diện tích canh tác nông nghiệp hơn 10ha của thôn Trung Thành nhiều năm liền không mang lại giá trị thực sự cho người dân.

Thế rồi, từ cuối năm 2021, xã Đông Minh bắt đầu triển khai kế hoạch chuyển đổi cây trồng trên những chân ruộng xấu, với mục tiêu tăng giá trị canh tác gấp 3-4 lần so với trồng lúa. Dưới sự hỗ trợ của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện, cùng liên kết của một doanh nghiệp dược liệu trong tỉnh, Đông Minh đã đưa vào trồng thử nghiệm cây xạ đen, cà gai leo và nghệ đỏ, các loại dược liệu vốn dễ trồng, thích nghi tốt với điều kiện thổ nhưỡng địa phương.

Vào cuối năm 2024, thực hiện Nghị quyết của UBND tỉnh Thái Bình về chuyển đổi cơ cấu cây trồng thích ứng biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp tỉnh đã xác định việc mở rộng vùng chuyên canh dược liệu là một trong những mũi nhọn quan trọng trong chiến lược giảm nghèo bền vững và tái cơ cấu sản xuất nông nghiệp.

Đông Minh (huyện Tiền Hải), với hiệu quả rõ rệt từ mô hình chuyển đổi 10ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng dược liệu, đã được lựa chọn làm điểm đầu mối trong kế hoạch mở rộng vùng dược liệu của toàn huyện.

Theo đó, Đông Minh không chỉ giữ vai trò mô hình mẫu, mà còn trở thành đơn vị kết nối kỹ thuật, giống cây, đầu ra và kinh nghiệm sản xuất cho các hộ dân ở các xã lân cận như Nam Phú, Đông Long, Nam Hải...

Năm 2024, từ nền tảng ban đầu, Đông Minh đã cùng với Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện triển khai nhân rộng thêm gần 20ha đất chuyển đổi sang trồng cà gai leo, đinh lăng, ngưu tất tại 3 xã khác. Các hộ tham gia đều được hỗ trợ giống, vật tư nông nghiệp, tập huấn kỹ thuật chăm sóc và đặc biệt là ký hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp chế biến dược liệu trong tỉnh.

Không dừng lại ở đó, Đông Minh còn được giao nhiệm vụ xây dựng “Tổ hợp tác dược liệu sạch Tiền Hải” – một mô hình mới nhằm liên kết các hộ nông dân theo nhóm sản xuất chuyên nghiệp, chia sẻ vật tư đầu vào, cùng sử dụng hệ thống tưới nhỏ giọt tiết kiệm nước và áp dụng đồng bộ quy trình sản xuất sạch theo tiêu chuẩn VietGAP. Đây là bước đệm để tiến tới thành lập hợp tác xã dược liệu và tham gia chương trình OCOP cấp tỉnh trong năm 2025.

Nhờ cách làm bài bản và sự đồng hành chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp, nông dân, Đông Minh đang từng bước khẳng định vị thế là vùng sản xuất dược liệu trọng điểm của Tiền Hải, đóng góp tích cực vào mục tiêu giảm nghèo bền vững và phát triển nông nghiệp hàng hóa tại Thái Bình.

Cần nhân rộng và hỗ trợ bài bản hơn

Dù đã có tín hiệu tích cực, song việc chuyển đổi cây trồng ở nông thôn Thái Bình vẫn đối mặt nhiều thách thức. Thiếu vốn đầu tư ban đầu, thiếu kinh nghiệm canh tác mới, chưa có đủ cơ sở sơ chế, bảo quản sau thu hoạch, và phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp liên kết là những rào cản cần sớm được tháo gỡ.

Theo chị Nguyễn Thị Thoa, một nông dân từng thoát nghèo từ mô hình trồng cà gai leo, làm cây mới thì phải chịu khó học. Nhưng nếu có người bao tiêu, có lớp dạy kỹ thuật thì bà con nông dân sẽ an tâm hơn là tự mày mò.

Chính quyền các cấp cần có chính sách dài hơi hơn: hỗ trợ giống tốt, xây dựng kho bảo quản, chuỗi chế biến tại địa phương, mở rộng đầu ra sang thương mại điện tử hoặc du lịch trải nghiệm. Đồng thời, cần nhân rộng các mô hình đã thành công như Đông Minh để lan tỏa kinh nghiệm, rút ngắn thời gian thử nghiệm ở các địa phương khác.

Chuyển đổi cây trồng không chỉ là thay đổi giống cây, mà là sự chuyển mình của tư duy sản xuất, của hệ sinh thái nông nghiệp, của cả một cộng đồng nông dân nghèo đang tìm đường thoát nghèo bằng chính sức lao động và sự dũng cảm thay đổi. Mô hình của xã Đông Minh là một minh chứng sống động: khi có định hướng đúng và sự đồng hành từ chính quyền, nông dân hoàn toàn có thể làm giàu từ mảnh ruộng tưởng như đã cạn kiệt tiềm năng.

Nếu được tiếp sức mạnh mẽ hơn, những “vùng chuyển đổi” như thế sẽ không chỉ giúp xóa nghèo, mà còn tạo nên những vùng quê đáng sống, nơi đất nở hoa, người an cư và niềm tin nảy mầm từ chính những thay đổi nhỏ nhất.

×