Đăng nhập/ Đăng ký
| 
Bình luận
0
Ven dòng sông Cái, phía hữu ngạn, nơi có Dinh Trấn Biên (thủ phủ của tổng Phú Yên từ năm 1629-1832) có nhiều ngôi mộ cổ bề thế mang đậm dấu ấn văn hóa Việt xứ Đàng Trong.
Đặc biệt tại triền phía nam núi A Man (thôn Quảng Đức, xã An Thạch, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên) có một di tích khảo cổ độc đáo, đó là 500 ngôi mộ cổ chứa đựng nhiều bí ẩn cần được giải mã.
500 ngôi mộ cổ có bốn dạng: loại hình yên ngựa (kiều ngựa), loại hình mai rùa, loại hình mái nhà, loại hình búp sen; trong đó loại hình yên ngựa chiếm đa số.
Trên trụ biểu nhiều ngôi mộ cổ có một số vết tích nét khắc chữ Hán, nhưng hầu hết nét chữ bị bào mòn, không nhận biết được.
Tất cả bia mộ cổ đều bị đục phá, không để cho thế hệ sau biết danh tánh những người dưới mộ.
Dạng mộ cổ hình mai rùa - Ảnh: THANH BÌNH
Nhiều ngôi mộ cổ có trụ biểu, trên đó có những hoa văn trang trí tinh xảo thể hiện hình tượng tứ bình, tùng hạc, mặt trời, mây mác, hoa sen, dây lá…
Đã có nhiều ý kiến khác nhau trong cộng đồng dân cư và các nhà nghiên cứu về 500 ngôi mộ cổ này. Có người cho rằng đó là khu mộ cổ của bà con người Chăm, có người nói rằng đó là khu mộ cổ của bà con người Hoa…
Qua khảo sát, chúng tôi nhận thấy rằng, 500 ngôi mộ cổ này không có một yếu tố nào thuộc về văn hóa mộ táng của người Chăm và người Hoa, mà hoàn toàn là văn hóa mộ táng của người Việt. Dù kiến trúc, kết cấu, hoa văn trang trí trên các ngôi mộ cổ rất độc đáo nhưng vẫn mang đậm dấu ấn văn hóa thuần Việt từ phong thủy dân gian trong mai táng, đến hoa văn trang trí, cách thức bài trí, cách thức lập mộ…
500 ngôi mộ cổ có 4 kiểu dáng nhưng đều có hình dáng khác nhau, không ngôi mộ nào giống ngôi mộ nào, quy mô từng ngôi mộ tùy thuộc vào vị trí xã hội của người nằm dưới mộ lúc sinh thời…
Hoa văn trang trí mang đậm dấu ấn đặc trưng của những tấm bia thời chúa Nguyễn, có ảnh hưởng triết lý Phật giáo giống như bia mộ hòa thượng Liễu Quán ở Huế (mô típ dây lá, hoa sen…).
Ngoài thủ pháp chạm sâu trên nền sa thạch, hệ thống mô típ trang trí trên những tấm bia mộ cổ tạo dấu ấn đặc trưng thời các chúa Nguyễn, thể hiện sự ảnh hưởng đậm nét của triết lý Phật giáo.
Dạng mộ cổ hình búp sen - Ảnh: THANH BÌNH
Loại mô hình yên ngựa tạo điểm nhấn tạo hình, phản ánh quá trình giao lưu, giao thoa và tiếp biên văn hóa giữa người Việt và bà con người Hoa trong phong trào phản Thanh phục Minh, được chúa Nguyễn cho tị nạn định cư ở xứ Đàng Trong, trong đó có Phú Yên.
Chúng tôi cảm giác rằng, những người nằm dưới 500 ngôi mộ cổ thuộc lực lượng của chúa Nguyễn Ánh trong những trận chiến khốc liệt với nhà Tây Sơn từ năm 1793-1801.
Sau khi vua Quang Trung băng hà (1792), chúa Nguyễn Ánh tận dụng thời cơ, cử danh tướng Tôn Thất Hội đem đại quân đánh chiếm Phú Yên.
Tháng 3/1794, vua Cảnh Thịnh (nối nghiệp vua Quang Trung) cử Thái úy Nguyễn Văn Hưng chỉ huy 4 vạn quân đánh lấy lại Phú Yên và hợp quân với danh tướng Trần Quang Diệu đánh thành Diên Khánh. Chỉ 2 tháng sau (5/1794), chúa Nguyễn Ánh huy động lực lượng hùng mạnh chiếm đóng cửa biển Xuân Đài và chiếm giữ Phú Yên.
6 tháng sau (tháng 11/1794), quân Tây Sơn do Tổng quản Trần Quang Diệu và Tư lệ Lê Trung chỉ huy đã quét sạch quân chúa Nguyễn ở Phú Yên và truy kích đến thành Diên Khánh. 3 năm sau, tháng 3/1797, chúa Nguyễn Ánh huy động đại binh đánh Phú Yên và Quy Nhơn. Tháng 5/1799, chúa Nguyễn Ánh cử danh tướng Nguyễn Văn Thành đem quân chiếm Phú Yên và tháng 7/1799 chiếm được thành Quy Nhơn, đổi tên là thành Bình Định.
Đầu năm 1800, hai danh tướng Tây Sơn là Trần Quang Diệu và Vũ Văn Dũng đánh lấy lại thành Bình Định. Hàng tướng Phạm Văn Điềm (tướng cũ Tây Sơn) đem Phú Yên về với Tây Sơn, đặt Phú Yên trong thế tử chiến chống lại quân Nguyễn Ánh.
Dạng mộ cổ hình yên ngựa (kiều ngựa) - Ảnh: THANH BÌNH
Tháng 6/1800, chúa Nguyễn Ánh cử tướng Nguyễn Đức Xuyên đem quân đánh Phú Yên. Danh tướng Tây Sơn Trần Quang Diệu cử Đại đô đốc Đào Cổng Giản đem quân hổ hầu (tinh nhuệ nhất) vào Phú Yên hợp với tướng Phạm Văn Điềm phòng thủ Phú Yên.
Chúa Nguyễn Ánh huy động tinh binh mãnh tướng tiến công Phú Yên, thế trận giằng co rất ác liệt. Tháng 3 và tháng 4/1801, Tham đốc Tây Sơn Phạm Văn Điềm phản công, làm chủ đất Phú Yên. Tháng 7/1801, chúa Nguyễn Ánh huy động đại quân từ Phú Xuân tiếp cứu Nguyễn Văn Thành ở Phú Yên, đánh bại quân Tây Sơn, hoàn toàn làm chủ đất Phú Yên.
Trong 8 năm (1793-1801), Phú Yên là chiến trường khốc liệt nhất trong cuộc tương tranh giữa hai lực lượng Tây Sơn và Nguyễn Ánh. Chiến trường trọng tâm là cửa biển Xuân Đài, dọc dòng sông Cái và Bảo (đồn đắp bằng đất) LaThai (La Hai).
Phú Yên thay ngôi đổi chủ liên tục giữa hai lực lượng tương tranh. Trong các trận chiến khốc liệt đó, các tướng tá của chúa Nguyễn Ánh tử trận được bí mật chôn cất trên núi A Man soi xuống dòng sông Cái, đầu hướng về nam để vọng về nhà vua và căn cứ địa ở Gia Định, Diên Khánh.
Nhà báo Phan Thanh Bình, Tổng Thư ký Hội Khoa học lịch sử tỉnh Phú Yên (bìa phải), giới thiệu 4 dạng mộ cổ với đồng chí Bí thư Tỉnh ủy Huỳnh Tấn Việt (thứ 2 từ trái sang), nguyên Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thành Quang (trái) và đại diện những người phát tâm lập đàn tràng, tu tảo những ngôi mộ cổ - Ảnh: MINH KÝ.
Đại bộ phận tướng tá bỏ mình được xây mộ hình yên ngựa là phương thức cách điệu da ngựa bọc thây ở sa trường. Đây cũng chỉ là giả thuyết có những luận cứ đáng tin cậy.
Hội Khoa học Lịch sử tỉnh Phú Yên đang trình cấp có thẩm quyền mời các nhà khoa học của Cục Di sản văn hóa, Viện Khảo cổ, Viện Dân tộc học, Viện Lịch sử, Viện Hán Nôm và Hội Khoa học lịch sử… về khu mộ cổ lớn nhất Việt Nam để khảo sát và có kết luận khoa học để giải mã đầy đủ những thông tin về 500 ngôi mộ cổ này.
Trước mắt cần tu tảo các ngôi mộ, tạo một điểm hấp dẫn cho du khách và bà con địa phương đến chiêm bái một di tích văn hóa, lịch sử và tâm linh độc đáo của Phú Yên.
Đây là di tích khảo cổ về văn minh mộ táng của tiền nhân có giá trị độc đáo về văn hóa, lịch sử, kiến trúc, đặc biệt là văn hóa tâm linh. 500 ngôi mộ cổ này tập trung phía sau chùa Châu Lâm, liền kề với Minh bia hòa thượng Liễu Quán (1667-1742) vị cao tăng người làng Quảng Đức mở ra thiền phái phật giáo xứ Đàng Trong (từ Quảng Bình trở vào) thế kỷ XVIII.
Quần thể di tích lịch sử - văn hóa - kiến trúc - tâm linh khu vực chùa Châu Lâm bao gồm chùa cổ Châu Lâm, Minh bia hòa thượng Liễu Quán và 500 ngôi mộ cổ có giá trị đặc biệt trong tiến trình lịch sử hơn 400 năm của Phú Yên.
Sau ngày tái lập tỉnh, nhà nghiên cứu Phan Đình Phùng, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử tỉnh Phú Yên cùng GS Trần Quốc Vượng đã dày công nghiên cứu các ngôi mộ cổ trên núi A Man.
Các nhà nghiên cứu tại Phú Yên đã kế tục thành quả này và tiến hành nghiên cứu trong nhiều năm, đã công bố thành quả nghiên cứu bước đầu trong “Địa chí Phú Yên”, “Lịch sử huyện Tuy An”, “Đặc trưng văn hóa đá Phú Yên”… Tháng 4/2017, Đài Truyền hình Việt Nam (VTV8) phối hợp với Hội Khoa học lịch sử tỉnh Phú Yên thực hiện phóng sự “Bí ẩn những ngôi mộ cổ” trên núi A Man (thôn Quảng Đức, xã An Thạch).
Sau khi Đài Truyền hình Việt Nam và Báo Phú Yên thông tin về 500 ngôi mộ cổ trong khu vực chùa Châu Lâm, các bậc chân tu và ni sư trụ trì chùa Châu Lâm cùng nhiều tấm lòng hậu thế có nguyện vọng lập một đàn tràng cúng tế các vị tiền nhân yên nghỉ dưới chân núi A Man, sau lưng chùa Châu Lâm đã nhiều thế kỷ mộ phần bị bỏ hoang.
Dạng mộ hình mái nhà - Ảnh: THANH BÌNH
Một số bà con gồm ông Phan Văn Khánh (thôn Ngọc Phước 1, xã Bình Ngọc, TP Tuy Hòa) - người tiên phong cùng bà con xã Bình Ngọc trùng tu đình làng Ngọc Lãng và 3 ngôi miếu cổ Tây Lý, Trung Lý, Đông Lý… ở xã Bình Ngọc), Đặng Đức Nghĩa (phường 5, TP Tuy Hòa), Ủy viên thường trực Đặng tộc Việt Nam, Chủ tịch Đặng tộc Phú Yên - người có 15 năm đóng góp nhiều tâm sức tài lực cho Đặng tộc Phú Yên và cả nước; Trương Tấn Hổ (thôn Phước Lộc 2, xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa), Đặng Duy Tân (phường 5, TP Tuy Hòa) phát tâm thiện nguyện đề nghị Hội Khoa học lịch sử Phú Yên cùng chùa Châu Lâm tổ chức lễ cúng tiền nhân yên nghỉ ở núi A Man vào ngày chủ nhật 25/6/2017 (mùng hai tháng sáu âm lịch).
Được sự cho phép của chính quyền địa phương, Hội Khoa học lịch sử tỉnh Phú Yên cùng 4 vị phát tâm tri ân tiền nhân đã cung nghinh 21 vị cao tăng của Phú Yên (trong đó có ba vị hòa thượng chủ trì) lập đại lễ trai đàn kỳ an, kỳ siêu, bạc độ chẩn tế âm linh nhằm tri ân tiền nhân, nguyện cầu quốc thái dân an, nối ngàn xưa với ngàn sau. Đồng thời tiến hành tu tảo 500 ngôi mộ đã nhiều thế kỷ chưa được chăm sóc.
Bảo tồn, tôn tạo và cả trùng tu khu mộ cổ lớn nhất nước ở núi A Man là một trong những việc làm thiêng liêng, thiết thực để lưu giữ ký ức quan trọng của tiến trình lịch sử Phú Yên.
(Bài viết đã đăng trên báo Phú Yên Online ngày 30/06/2017)
Sau hơn một thập kỷ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh đã có những bước chuyển mình mạnh mẽ, trở thành điểm sáng trong công cuộc phát triển nông thôn toàn diện.
Ngày 6/6, Tỉnh ủy Bình Thuận tổ chức họp cho ý kiến Đề án hợp nhất Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng, Đảng bộ tỉnh Bình Thuận, Đảng bộ tỉnh Đắk Nông; thành lập Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng trực thuộc Trung ương.
Chia sẻ
Bộ Quốc phòng Nga xác nhận rằng, lực lượng nước này đã tiến hành một cuộc tấn công quy mô lớn nhằm vào Ukraine trong đêm 5, rạng sáng 6/6 trả đũa Chiến dịch "Mạng nhện" của Kiev hôm 1/6.
Chia sẻ
7 ngôi sao rời SLNA khi V.League 2024/2025 khép lại?; 5 ĐT châu Á giành vé dự VCK World Cup 2026; Magalhaes gia hạn hợp đồng với Arsenal; Beckham sắp được phong tước hiệp sĩ; Sporting ra giá bán Gyokeres.
Chia sẻ
Nữ diễn viên trẻ đảm nhận vai Lan - nhân vật chính của bộ phim “Út Lan: Oán linh giữ của” chính là Phương Thanh, người lần đầu tiên chạm ngõ điện ảnh.
Chia sẻ
Trước tình cảm của cô gái làng Mèn, trái tim của trạng nguyên - nhà sư Vũ Kiệt đã rung động. Sau đó, ông từ giã đường tu tiếp tục dấn thân, góp sức vào việc dân, việc nước và làm lễ hỏi cưới cô gái kia, sống đời hạnh phúc bên người vợ yêu của mình.
Chia sẻ
Chiều 6/6, BTC đã tiến hành buổi Họp báo công bố thông tin chính thức về Lễ hội Bóng đá Việt Nam-Vương quốc Anh 2025 diễn ra tại thành phố Đà Nẵng.
Chia sẻ
Nga đã lên tiếng phản ứng mạnh mẽ sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ví cuộc chiến đang diễn ra tại Ukraine như “hai đứa trẻ đánh nhau trong công viên”.
Chia sẻ
Với mục tiêu đón 10 triệu lượt khách trong năm 2025, tỉnh Bình Định đang từng bước khẳng định vị thế là điểm đến hàng đầu khu vực miền Trung thông qua chuỗi sản phẩm du lịch mới, sự kiện quốc tế quy mô lớn cùng chiến lược quảng bá bài bản, mạnh mẽ.
Chia sẻ
Công an tỉnh Yên Bái vừa thu giữ số lượng lớn sản phẩm mỹ phẩm, nguyên liệu và nhiều máy móc, thiết bị để phục vụ sản xuất mỹ phẩm với tổng giá trị ước tính lên tới hàng chục tỷ đồng.
Chia sẻ
Một vụ án tại Trung Quốc gây chấn động mạng xã hội đại lục khi một người đàn ông sát hại mẹ ruột và bạn gái rồi bỏ trốn cùng chị dâu trong suốt 32 năm, đã bị bắt giữ.
Chia sẻ
Các chuyên gia sử học trên khắp thế giới đều đã nghe danh Thành Cát Tư Hãn và không khỏi tò mò về đội quân hùng mạnh thiện chiến, oanh tạc khắp các lục địa Á-Âu của ông.
Chia sẻ
Tháng 6, 3 con giáp này được Thần Tài đến thăm, giúp họ xua đuổi vận đen, mang lại vận may tốt nhất , giúp sự nghiệp của họ sẽ được thúc đẩy mạnh mẽ.
Chia sẻ
Chuyên trang chuyển nhượng Transfermarkt vừa công bố danh sách 10 cầu thủ đắt giá nhất Đông Nam Á hiện nay. Đáng chú ý, Indonesia góp mặt tới 8 cái tên.
Chia sẻ
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Estonia, sáng 6/6 (theo giờ địa phương), tại thủ đô Tallinn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có cuộc hội đàm với Thủ tướng Estonia Kristen Michal.
Chia sẻ
Chủ tịch UBND tỉnh Hậu Giang Trần Văn Huyến giao Sở Nông nghiệp và Môi trường xem xét, xử lý nghiêm trách nhiệm viên chức để xảy ra vi phạm các quy định của pháp luật về công tác quản lý thú y, kiểm dịch, kiểm soát giết mổ đảm bảo an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh.
Chia sẻ
Cơ quan Công an tỉnh Đắk Lắk vừa ra quyết định truy nã Nguyễn Duy Anh Vũ (33 tuổi, Hà Nội) về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản với số tiền hơn 5 tỷ đồng. Vũ đã lợi dụng việc bán trái sầu riêng, giả danh chủ vườn để chiếm đoạt tiền đặt cọc của nhiều tiểu thương, sau đó bỏ trốn khỏi địa phương.
Chia sẻ
Hòa cùng không khí sôi động tại đảo ngọc Cát Bà mùa hè này, Ngân hàng TMCP Quốc Dân (NCB) triển khai chương trình ưu đãi lớn lên đến 45% dành cho khách hàng sử dụng ứng dụng ngân hàng số NCB iziMobile.
Chia sẻ
Theo thống kê mới nhất, tỉnh Thái Nguyên dự kiến chi trả 1.027 tỷ đồng để giải quyết chế độ cho 1.095 người lao động thuộc diện nghỉ việc do sắp xếp đơn vị hành chính.
Chia sẻ
Bệnh viện Đa khoa Đức Giang (Hà Nội) đã cấp cứu thành công một trường hợp bệnh nhân bị say nóng nghiêm trọng, biến chứng suy thận cấp và tiêu cơ vân. Trường hợp này là lời cảnh báo rõ ràng về nguy cơ sức khỏe nghiêm trọng do thời tiết nắng nóng, đặc biệt với người lao động ngoài trời hoặc trong môi trường kém thông gió.
Chia sẻ
Sau nhiều năm rời xa màn ảnh, Diệu Hương có cuộc sống bình yên, hạnh phúc bên chồng con tại Mỹ.
Chia sẻ
Ông Chu Văn Phúc, người dân tộc Tày, nông dân giỏi hiện đang sinh sống tại thôn Hố Giải, xã Hoàng Hoa Thám, TP Chí Linh, tỉnh Hải Dương là điển hình tiêu biểu trong phong trào thi đua phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới ở các vùng miền núi, dân tộc thiểu số
Chia sẻ
Ngày 6/6, Đại học Quốc gia TP.HCM (ĐHQG-HCM) đã chính thức công bố danh sách 22 nhà khoa học trúng tuyển đợt 1 năm 2025 của "Chương trình thu hút các nhà khoa học trẻ xuất sắc, nhà khoa học đầu ngành" (Chương trình VNU350).
Chia sẻ
Các chiến sĩ Công an TP.HCM khiến người dân phấn khích và thót tim với những màn biểu diễn đặc sắc, đặc biệt là những màn biểu diễn nội công công phá.
Chia sẻ
Đơn vị máy bay không người lái (UAV) Paragon thuộc lực lượng đặc nhiệm Timur của Ukraine vừa tiến hành một loạt cuộc tấn công chính xác cao trên bờ phải sông Oskil, khiến vị trí của Nga tại đây hoàn toàn tan rã.
Chia sẻ
Tiếng leng keng thân thuộc, cảnh trẻ con nhảy tàu, bám đuôi tàu đã trở thành một trong các hình ảnh tiêu biểu cho cuộc sống của thanh thiếu niên Hà Nội thời bao cấp
Chia sẻ
Đất mua đấu giá đã được bàn giao thực địa và cắm cột sắt làm mốc giới. Khi xây dựng, các hộ dân được cấp phép và có cán bộ địa chính trực tiếp xác định vị trí mốc giới khi đào móng. Thế nhưng, nhiều gia đình tại thôn Thác Bưởi 2, xã Tiên Lãng, huyện Tiên Yên (Quảng Ninh) bất ngờ phát hiện nhà mình xây lệch vị trí so với quy hoạch ban đầu.
Chia sẻ
Liên quan đến hình ảnh heo bệnh được đăng tải trên mạng xã hội phản ánh về hoạt động kinh doanh của Công ty cổ phần chăn nuôi C.P Việt Nam (Công ty C.P.), ngành chức năng tỉnh Hậu Giang đã có báo cáo gửi cho Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Sóc Trăng, Cục Chăn nuôi và Thú y. Tuy nhiên, 2 báo cáo này có sự khác biệt lớn.
Chia sẻ
Những ngày đầu tháng 6/2025, người dân tổ dân phố Quyết Thắng, Nông trường Việt Trung (huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình) đang rơi vào cảnh lao đao khi lần đầu tiên chứng kiến đàn châu chấu khổng lồ với số lượng ước tính hàng vạn con bất ngờ "đổ bộ" và cắn phá nghiêm trọng hàng loạt diện tích cây luồng (một giống tre của Việt Nam) đang vào độ thu hoạch.
Chia sẻ
Nhiều CĐV nổi giận, buông lời chế giễu, thậm chí đòi giải thể đội tuyển Trung Quốc sau thất bại 0-1 trước Indonesia ở vòng loại World Cup 2026.
Chia sẻ
Theo báo cáo của Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản tỉnh Bắc Ninh, trong tháng 5/2025, trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh không xảy ra dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trên đàn vật nuôi và đàn thủy sản.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Phan Thanh 
